Nýja dagblaðið - 16.10.1936, Blaðsíða 2
2
N Ý J A
DAGBLAÐIÐ
Sigurður Helgason
Með
áætlunarbíl
Ber er hver að bakí
Saga
Sigurður Helgason skóla- sumarið, og pabbi þeirra fer
stjóri, hefir áður sent frá ser
fyrir fáeinum árum, smásögu-
safn, sem hét Svipir.
Nú ríður hann aftur úr hlaði
með nýrri skáldsögu: Ber er
hver að baki.
Þetta er ekki svo lítil bók,
140 bls.
Sagan gerist úti á einum af-
kjálká landsins, Hún er um
baráttu öreiga fjölskyldu við
harðýðgi manna og miskunnar-
leysi náttúruaflanna.
Sagan hefst á því, að hjón
með þrjá unga drengi eru að
ílytja búferlum á eyðikot inni
í afskekktri, veglausri og fjöll-
um girtri vík, þar sem langt er
til allra mannabygða og tor-
farið, bæði á sjó og landi.
Nýju hjónin í Hvalvík, Einar
og Anna, hafa verið á hrakn-
ingi, átt ýmsa nágranna og mis-
.jafna. Og þau flytjast á eyði-
kotið með þeirri ánægjukenndu
íullvissu, að þar verði þau og
böm þeirra þó látin óáreitt af
mönnunum.
Bóndinn hefir hlotið viður-
nefni. Ilann er kallaður dula
— og ber nokkuð nafn með
rentu.
Þarna geris't svo meginefni
sögunnar. Þáttur ráðsnauðra,
þróttlítilla einyrkja, með hug-
aiih fullan af vanmáttartilfinn-
ingu og tortryggni gagnvart
meðbræðrum þeirra.
Þessi bók Sigurðar Helga-
sonar er um margt vel gerð.
Hún er rituð í léttum, við-
feldum stíl, einkum \nða fram-
an 'til, og sumar lýsingamar
eru afbragðsgóðar.
En einn kaflinn þykir mér
beztur. Hann er um það, þegar
Einar leggur af stað til næstu
byggða og skilur drengi sína
effir eina í kofunum.
Mamma þeirra hefir dáið um
til að leita ráða „dýralæknis"
við doða í nýborinni kú, sem
flutt hefir verið innundir bað-
stofupallinn úr hrundu fjósinu.
Lýsing söguhöfundar á líðan
drengjanna, samtali þeirra og
hugsunum fyrstu nóttina, sem
faðir þeirra er að heiman,
iepptur í iðulausri stórhríð, er
fyrirtak.
Lesandi lifir sig ósjálfrátt
inn í þessa dapurlegu atburði.
Það er sem hann sjái fyrir sér
þessi litlu einmana snáða, þar
sem þeir leggja út úr bæjar-
dyrunum með heypokann milli
sín, til að gefa kindunum
tuggu; sjá æðisgenginn storm-
inn kasta þeim niður á frosinn
klakann, hvernig þeir í hug-
stola örvænting höggvá fingr-
unum niður í hjamið með
hverja taug þanda af skelfingu,
skríðandi í átt til bæjarhreys-
isins, í óttatrylltri glímu við
sjálfan dauðann.
Eða loks þegar litlu kútarnir
eru komnir inn og sitja í orð-
lausri örvænting á rúmfletinu,
aleinir, í hriktandi baðstofu-
skriflinu, langt frá öllum lif-
andi verum, nema hálfdauðri
kúnni undir pallskörinni og
nokkrum hungruðum kindar-
skjátum í skemmuhjallinum.
Hverng h ræðslan um afdrif
föðurins, sem þeir halda úti í
bylnum, rennur saman við
skelfingu stormgnýsins, myrkr-
ið og kuldann og hungrið, sem
leggst að lokum með lamandi
magni á líkami þeirra og sálir.
Þessi kafli sögunnar er rit-
aður af manni með ótvíræða
skáldhæfileika.
Og Ber er hver að baki, er
eflaust bezta saga höfundar,
sem út hefir komið.
H. J.
í Kalkutta
Höfnin
til íshafsins
Rithöfundurinn John Fran-
kel hefir ritað í erlent stórblað
nýverið ferðalýsngu norður
gegnum eyðimerkur Lapplands
og alla leið til íshafsins við
norðurströnd Finnlands.
Eftirfarandi grein er nokkrir
þættir úr ferðasögu hans í
lauslegri þýðingu og nokkuð
stytt.
I Rovaniemi endar járn-
braut Fnnlands. Heimskauts-
baugurinn liggur aðeins 4 km.
norðan við þorpið, eins og ó-
sýnileg slá þvert yfir landið.
Rovaniemi — það er einhver
viltur hljómur í þessu nafni.
Tungan getur haft það lengi að
leik. Það er Finnlands nyrzti
„stórbær", þyrping af tréhús-
um með 5000 íbúa — á mörk-
unum milli Finnlands og Lapp-
lands.
Áætlunarbíllinn er í bakgarði
pósthússins.
Það liggur einhver kynleg,
þögul eftirvænting í hugum
farþeganna. Þeim fer líkt og
heimskautaförum, sem sendir
eru úr síðustu höfn: Hvað bíð-
ur þeirra á ókunnri leið? Koma
þeir nokkurntíma aftur?
Og hér er bíllinn, gulur og
gljáandi, gerður í Vestur-
heimi. Þessi stóri bíll á fyrir
sér 530 km. vegalengd, gegnum
eyðiskóga Lapplands, norður
að hafi.
Bílnum er skift í þrennt.
Fremst er bílstjórinn, skemmti-
ferðafólk og langferðamenn, í
miðjunni rúm fyrir flutning og
aftast sæti fyrir farþega 6
stuttum leiðum, bændur skóg-
böggvara og vegavinnumenn.
Við fáum okkur sæti fremsrt.
Hver skyldum við svo sem
vera?
Norskur hafnarstjóri með
þriflega konu, á skemmtiferð
yfir landamærin. Svo er það
rauðbirkinn Skoti, juristi að
lærdómi og heiðursritari í „De-
bating klubb“ í skozkum smá-
bæ. Virðuleikinn og skyldutil-
finningin hvílir þyngra á hon-
um en nokkumtíma hinn
geysistóri bakpoki. Hann kepp-
ist við að skrifa niður athug-
anir sínar í fyrirlestrarefni
seinna, er heim kemur.
Allra aftast — af tilviljun —
situr sænskt par, ný trúlofað,
sem er að taka sér ofurlítið af
brúðkaupsferðinni fyrirfram.
Þau hafa yndæl blá augu,
sem verða glampandi, fallegar
rjóðar kinnar, sem öðru hvoru
verða ennþá rjóðari.
Og svo er þama að síðustu
lítill, sólbrendur Frakki með
enn lágvaxnari konu. Þau halda
upp á Norðurlandaferðir. Á
töskunum þeirra stendur:
Norðkap, Island, Spitzbergen.
Lappland vantar ennþá á list-
Borgin er ein sú stærsta á Vestur-Indlandi
og stendur víð stærstu óshólma í heimi, sem
eru litlu minni en ísland að Slatarmáli.
Frá Kalkutta tá Bretar m a. mikinn hluta al
þeim margvtslegu nýlenduvörum, er peir sækja
til Indlands.
ann.
— Svo ekur bíllinn. Eftir
stutta stund höfum við kynntít
og erum eins og gamlir vinir.
Ilafnarstjórinn segir sögur af
sér frá fyrri árum, konan hans
hlustar af áfergju — eins og
hún heyri þær í fyrsta sinn.
Þau nýtrúlofuðu horfa ekki
Tilkynniná
frá Gjaldeyrís- og mnflutningsiiefnd
Þeir, sem óska að flytja yörur til landsins á fyrstu
4 mánuðum ársins 1937, sendi umsóknir um gjaldeyris-
og innflutningsleyfi til nefndarinnar fyrir 12. nóvember
næ8tkomandi. Þeir sem senda umsóknir síðar, mega bú-
ast við að þær verði ekki teknar til greina.
Gjaldeyris-
og innflutningsnefnd
Umsóknir
um námsstyrk samkvæmt ákvörð-
un Mentamálaráðs (kr. 10 OOO), sem
veittur er á fjárlögum ársins 1937,
sendist ritara Menntamálaráðs, Ás-
vallagötu 64 Reykjavík, fyrir 1. des-
ember 1936.
Styrkinn má veita konum sem körl-
um, til hvers pess náms, er Mennta-
málaráð telur nauðsyn að styrkja.
Umsóknir
um styrk til skálda og lista-
manna, sem veittur er á íjár-
lögum 1937 (kr. 5000,00), send-
ist ritara Menntamáiaráðs,
Ásvallaáötu 64, Reykjavík,
fyrir 1. desember 1936.
GANGLERI
X. árg. II. hefti
Þetta rit er málgagn guð-
spekinga hér á landi, eins og
kunnugt er.
II. hefti þessa árangs er ný-
lega komið út.
Ritstjóri þess á þar flestar
greinarnar, þeirra, sem í heftið
skrifa.
Efni þess er þetta m. a.: —
Af sjónarhól, Eilífð (kvæði),
Trú og guðspeki, Skapandi list
og Niður með vopnin, allt eftir
ritstjórann. Þá er ritgerð þýdd
Návist guðs, ef'tir R. W. Emer-
son, Vegur helgunarinnar, eftir
" ----................
mikið út um gluggann heldur
hvort á annað. Þau eru enn á
uppgötvunarferð í eigin eðli
og sál.
En frönsku hjónin horfa út
með athygli. Það er langt síðan
þau trúlofuðust.
Framh.
George Arundale, Karma, eftir
Kr. Sig. Kristjánsson, þjóð-
skipulag og þróun eftir Jón
Arnason, Trúmál eftir Guðm.
Árnason o. m. fl.
Þetta rit er mjög læsilegt að
vanda. Ritstjóri þess, Grétar
Fells, er einkar viðfeldinn rit-
höfundur, óvenjulega drengi-
iegur og Ijós í rithætti.
Og þótt guðspekinafnið sé í
sjálfu sér nokkuð yfirlætisfullt
og kenningar þessara fræða,
sumar hverjar a. m. k., ein-
hverjar þær torskildustu, sem
hugsun leikmannsins getur á
annað borð beitt við athugandi
skynsemi, er margt þar svo
| fallegt, hugnæmt og heillandi,
að jafnan er óblandin ánægja
að því að lesa margt það, sem
um þessi efni er ritað, einkum
frá hendi rtistjórans. H. J.