Tíminn Sunnudagsblað - 04.03.1962, Blaðsíða 6

I.
Þriðja dag júlímánaðar árið 1805
héidu tveir menn úr hlaði á Torfa-
læk á Ásum. Beindu þeir för sinni
niður að Húnavatni, hrundu þar fram
báti og hófu veiðiskap á vatninu eða
í ósnum. Leið dagur að kvöldi, og
nótt færðist yfir.
Það hefur valdið ugg og kvíða á
Torfalæk, að nóttin leið svo, að menn
irnir komu ekki aftur. Var leit þá
hafin, og fannst annar þeirra örend-
ur. Hins varð hvergi vart, svo að
kunnugt sé.
Menn þeir, sem fóru hina síðustu
veiðiför sína á Húnavatn þennan sum
ardag, hétu Erlendur Guðmundsson
og Ólafur Benediktsson, báðir bænd-
ur á Torfalæk. Erlendur var launson-
ur Guðmundar þess Erlendssonar,
sem dó með voveiflegum hætti á
Hjaltabakkasandi á útmánuðum 1777.
Hann hafði verið virtur vel, en gerð-
ist ruglaður annað veifið, þegar ald-
ur færðist yfir hann. Það var á laug-
ardagsmorgun fyrir páska, að hann
iór að heiman frá Torfalæk. Er það
eitt kunnugt um ferðalag hans, að
sveitungi hans einn, Illugi Björnsson
á Hjaltabakka, sá hann vaða út í sjó-
inn upp í mitti. Sagðist Illugi hafa
haldið, að hann væri hræddur við
sig og þess vegna haft síg á brott.
Gerðist þetta litlu fyrir dagsetur. Af
brekkunni við lestavaðið á Laxá,
irvaðst Illugi þá hafa séð, að Erlend-
ur var kominn upp úr'sjónum, en á
páskadagsmorgun fannst hann dauð-
ur á sandinum, um fjórar álnir frá
sjó, ofan og utan við Húnsstaðahólma.
Lá hann þar á grúfu, með handleggi
niður með síðunum, niðurfletta
prjónahettu á höfði og tvenna vettl-
inga á annarri hendi og sneri höfði
til sjávar.
Guðmundur hafði arfleitt Erlend
son sinn fáum vikum áður en hann
Torfalækjarmál —
1. frásöguþáttur
dó, og var um verulegar eignir að
tefla, tuttugu hundruð í jörðum og
tiu eða ellefu hundruð í lausafé. Urðu
deilur um þetta erfðafé, en konungur
staðfesti að lokum erfðaskrá Guð-
mundar, svo að eignirnar féllu Er-
lendi í skaut.
Erlendur Guðmundsson var orðinn
hálffimmtugur, er þeir bændur týnd-
ust í veiðiförinni, og hafði lengi búið
á Torfalæk. Kona hans hét Guðrún
Skúladóttir, og var hún nokkrum ár-
um eldri manni sínum. Erlendur var
vel við efni, bókfær í bezta lagi og
kaDaður maður skarpur og skilsam-
ur-,
Ólafur Benedilctsson var fyrir
skömmu kominn að Torfalæk, maður
ofarlega á þrítugsaldri, og átti konu
þá, er Þórdís hét, Illugadóttir, hálf-
fertuga að aldri.
Það var lík Ólafs Benediktssonar,
sem fannst, og segir Hjaltabakka-
prestur í prestsþjónustubók sinni, að
hann hafi sjódauður orðið. Hvarfs
Erlends er aftur á móti að engu get-
ið. Enginn reki var gerður að því, að
kanna, hvað gerzt hafði í veiðiför
þeirra bændanna, svo að getið sé í
embættisbókum, enda óhægt um vik,
þar eð enginn var til frásagnar. Sýn-
ist eðlilegt að álykta, að engum hafi
blandazt hugur um, að þeir hafi báðir
dáið slysadauða.
Þess er þó ekki að dyljast, að fljótt
komst á loft það kvis, að Erlendur
hefði ráðið Ólafi bana og strokið síð-
an. Gísli Konráðsson sagnaritari,
skráði að nokkrum áratugum liðnum
þær frásagnir, er hann hafði heyrt
af þessum atburði, og lætur hann
þess getið, svo sem til skýringar, að
Erlendur hafi verið í tygjum við
konu Ólafs, sambýlismanns síns, og
liermir þá sögu, að hann hafi komið
heim að Torfalæk um nóttina og sótt
peninga sína, en nágranni einn á að
hafa skotið undir hann hesti til þess
að auðvelda honum flótta á Strandir,
hið fyrirheitna land þeirra, sem stór-
lega höfðu af sér brotið. Hann innir
jafnvel orðum að því, að sumir
hermi, að blóðdrefjar hafi sézt í sand
inum skammt þar frá, sem lík Ólafs
fannst. í handriti að Húnvetninga-
sögu Gísla er svo að auki skrifuð svo-
felld* árétting annars sagnaritara
þessa tíma:
„Erlendur mun til skamms tíma
hafa á Ströndum lifað og kallað sig
Guðmund Erlendsson. 1832 lifði hann
Á hálfri öld höfðu þrír bændur á Torfalæk farizt voveiflega eða
30
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ