Tíminn Sunnudagsblað - 03.06.1962, Qupperneq 16

/ VIDUREIGN VID HAFÍS OG
SAUDNAUT Á GRÆNLANDI
Mörgum Islendingi hefur mnnið til
rifja, hve dýralífið hér á landi er fá-
skrúðugt miðað við dýralíf annarra
þj'óða, sem hafa yfir svipuðum lands-
kostum að ráða. Mönnum hefur lengi
verið ljóst, að ástæðan fyrir þessu er
fyrst dg fremst sú, að ísland er fjarri
öðrum löndum og umgirt hafi á alla
vegu. Þessi einangrun hefur komið í
veg fyrir, að ýmis dýr, sem gætu þrif-
izt hér á landi, bærust hingað af
sjálfsdáðum og yrðu hérlend. Það má
ef til vill segja með fullum rétti, að
öðrum þræði megum við vera þessu
fegin, því að annars hefðu sennilega
mörg óþurftardýr verið orðin rót-
föst hér, þegar ættfeður okkar stigu
á land. Hinu er hins vegar ekki að
neita, að það hefði bæði getað orðið
til skemmtunar og gagns, hefði dýra-
lífið hér á landi verið fjölskrúðugra
frá öndverðu af skaðlausum dýrum.
Ársæll Árnason
Það ber heldur- ekki á öðru en íslend-
ingar hafi snemma reynt að auðga
land sitt og náttúru með því að flytja
inn dýr, sem álitið var, að landsmenn
gætu haft gagn af, og er þá fyrst
fræg að telja hreindýrin. Þau stigu
fyrst fæti á íslenzka grund árið 1771,
en gerðu síðan fjögur strandhögg eft-
ir það með þeim árangri, að afkom-
endur þeirra lifa góðu lífi á heiðum
Múlasýslnanna.
Þessi innflutningur dýra til lands-
ins hefur átt sér örugga talsmenn, en
þó jafnframt andstæðinga, svo sem oft
vill verða, þegar mál, sem snerta alla
þjóðina, ber á góma.
Ársæll Árnason, sem nú er nýlát-
inn, mun jafnan verða talinn atkvæða
mestur þeirra manna, sem töldu sjálf-
sagt og nauðsynlegt, að íslendingar
kæmu upp nýjum dýrastofnum í land
inu. Þannig segir hann í Náttúrufræð-
ingnum árið 1933: „Mér finnst það
því ekki aðeins réttlætanlegt, heldur
sjálfsagt, að við stuðlum að því, að
þær dýrategundir, sem hér eru lífsskil-
yrði fyrir og gera ekki ógagn, séu
fluttar inn og þeim leyfð landvist." —
í samræmi við þessar skoðanir reyndi
Ársæll eftir mætti að stuðla að því,
að skriður kæmi á þennan innflutn-
ing: „í hitteð'fyrra leitaði ég hófanna
um kaup á lifandi hérum hjá norskum
vetursetumönnum á Grænlandi, og á
heimleiðinni það sumar buðu þeir þá
til sölu símleiðis, en þá var ég ekki
viðbúinn að taka því boði. 1 fyrra
veitti Alþingi ofurlitla fjárhæð til
kaupa á þeim, en hvorki þá né heldur
í sumar gat ég fengið þá hjá þeim.
Ég vona þó, að það takist, þó síð'ar
verði, að fá þá hingað.“ (Náttúrufr.
1934). Og árið eftir segir hann í grein
um fioska, sem birtist í Náttúrufræð-
ingnum: „Landnámssaga froskanna
frá 1895 varð stutt. En væri ekki gam-
an að gera tilraun með landnám þeirra
á ný?“ — Þannig var hann boðinn og
búinn til þess að leggja þes-sum mál-
um lið, þótt oft væri við ramman reip
að draga, og hann er einn af stofn-
endum Veiði- og loðdýrafélags ís-
lands, sem stofnað var 1931. Dýraveið-
ar og ræktun loðdýra hafa aldrei orð-
ið atvinnuvegir hér á landi, og mönn-
um þeim, sem stóðu að' þessum félags-
skap, mistókst að færa landinu björg
í bú með innflutningi veiði- og loð-
dýra. En hverjar sem orsakirnar fyr-
ir því, að svona fór, kunna að hafa
verið, eru þessar tilraunir til sköpun-
ar nýrra atvinnuvega athyglisverðar.
Ársæll vildi ekki aðeins, að flutt
yrð'u inn dýr, sem gætu, að hans
hyggju, orðið til gagns. Hann vonað-
ist einnig til þess að geta landfest hér
dýr, sem hefðu það eitt aðalerindi, að
vera mönnum til skemmtunar. Það
mun hafa vakað fyrir honum, þegar
hann flutti inn nokkra þvottabjarnar-
unga, en þvottabjörninn er skemmti-
legt dýr og mikið augnagaman, eins
og þeir geta vottað', sem séð hafa hann
í dýragörðum erlendis. Ársæll hafði
þvottabirnina heima hjá sér á Sól-
vallagötu 33, í kjallara hússins og í
búrum í garðinum. Það má nærri geta,
að börnunum í hverfinu hefur þótt
fengur að þessum framandi gestum,
enda nutu þeir óspart heimsókna og
hylli. Þvottabirnir geta orðið mjög
hændir að mönnum, ef vel er að þeim
farið, enda urð'u þeir mjög hændir að
heimafólki Ársæls og þá ekki sízt
börnum hans. Má til gamans geta
þess, að önnur dætra Ársæls gekk
eina sumarnóttina með þvottabjarnar-
unga í fanginu til Þingvalla, en þar
voru foreldrar hennar í sumarbústað.
Þrír þvottabirnir gerðust Vest-
mannaeyingar. Þeir fengu inni hjá
systur Ársæls, Guðbjörgu, sem þar
bjó. Hún hafði þá í húrum heima við,
en erfitt var að halda þeim inni. Börn
eyjarskeggja voru ekki minna hrifin
af þvottabjörnunum en Reykjavíkur-
börnin og hópuðust þau að búrunum
til þess að fylgjast með tiltektum
bjarnanna og gefa þeim sælgæti, en
þvottabirnir eru miklir sælkerar. Það
vildi oft brenna við, að björnunum
væri hleypt úr búrunum, og þurfti
Guðbjörg einu sinni að elta einn
þeirra niður í bæ og bera hann heim
Bjarndýr, sem skotiS var á sundl
dregiS um borS.
328
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ