Tíminn Sunnudagsblað - 22.07.1962, Side 12

o
Hinn 18. júní 1962 lagði ég af stað
til Grænlands, og voru þá liðin ná-
kvæmlega 25 ár, síðan ég kom þang-
að í fyrsta sinn. Þá var ég eitt sum-
ar við fornleifarannsóknir í Vestxi-
byggð, þar sem kallað er Austmanna-
dalur inn frá Ameralik-firði, sem
víst hefur heitið Lýsufjörður að
fomu. í þetta sinn er ferðinni áftur
á móti heitið til Eystribyggðar, til
Brattahlíðar í Eiríksfirði, þar sem
Eirikur rauði nam land forðum. Þar
er kjarni hinna fornu byggða, sem
íslendingax stofnuðu á Grænlandi.
Jörgen Meldgárd, safnvörður í Kaup-
mannahöfn, var svo vænn að bjóða
mér að taka þátt í fornleifarann-
sókn, sem þarna á að gera í sumar.
SíðastliSið haust. fannst í Brattahlíð
kirkjugarður og leifar af smákirkju,
sem almennt var þegar talið, að væri
Þjóðhildarkirkja sú, sem um er tal-
að í Eiríks sögu rauða, og er sú saga
svo alkunn, að ekki þarí mörgum
orðum um að fara. Leifur Eiríks-
son boðaðj kristni á Grænlandi, send-
ur af Ólafi konungi Tryggvasyni.
Þjóðhildur, móðir Leifs, tók greið-
iega við trúnni af syni sínum, en
Eiríkur rauði amaðist við þeirri nýj-
ung Þjóðhildur fór sínu fram og
lét byggja kirkju eigi allnær hús-
um til þess að styggja ekki bónda
sinn um nauðsyn fram. Svo segir
sagan, en hvar var sú kirkja? Var
þetta ekki tómur tilbúningur? Menn
hafa velt þessu fyrir sér, en aldrei
fundið neitt, sem til þess benti, hvar
Þjóðhildarkirkja hafi verið. Nörlund
var í Brattahlífl og gerðj þar miklar
rannsóknir 1932, en ekki tókst hon-
un að finna Þjóðhildarkirkju, og
var hún honum þó ofarlega í huga.
En i fyrrahaust finnst hún svo ófor-
varandis ,eigi allnær húsum, um 250
m. frá gömlu bæjarrústunum. Finnst
hún, segi ég, og það er ef til vill
helzti afdráttarlaust að orði komizt,
en þarna hefur þó verið kirkja og
kirkjugarður, og það er einmitt
þetta, sem Jörgen Meldgárd ætlar
ag rannsaka í sumar, sendur af Þjóð-
minjasafninu í Kaupmannahöfn með
fríðu föruneyti.
Árdegis hinn 18. júní leggjum við
af stað frá Reykjavík með íslenzkri
leiguflugvél Grænlandsverzlunarinn-
ar. Skömmu eftir hádegi sjáum ‘við
hrikalega strönd Austur-Grænlands
bera við hafsbrún, og bráðlega erum
við inni yfir jöklinum, sjáum skrið-
jökla falla niður í fjarðarbotna,
glampandi sólskin yfir öllu og stór-
skorin fegurð, flugið yfir jökulinn
virðist undarlega stutt, því að fyrr en
varir sést til flugvallarins í Narssars-
suaq, þar sem hann liggur eins og
hefluð fjöl, sem rekið hefur á land í
óbyggðum. Hann er þó ekkert smá-
smiði þessi völlur, þegar að er gáð, og
DR. KRISTJÁN ELDJÁRN
INOKKRIR DAGAR
ekki af vanefnum gerður. Banda-
ríkjamenn lögðu þessa braut og
höfðu þarna herstöð mikla, en hafa
nú yfirgefið staðinn og fengið mann-
virkin í hendur Dönum. Grænland er
amt í Danmörku. Flugvélin svífur
langt út yfir völlinn, fer stóran hring
út yfir Eiríksfjörð, rennir sér síðan
skáhallt yfir Brattahlíð, um þveran
fjörðinn og brunar inn á völlinn
heilu og höldnu. Við færum klukk-
una þrjár stundir aftur á bak, og höf-
um þá komið í Eiríksfjörð nokkurn
veginn á sömu mínútunni og við ’lögð
um af stað frá Reykjavík. Öðru vísi
mér áður brá. Þegar ég fór til Græn-
lands 1937, vorum við þrettán sólar-
hringa frá Kaupmannahöfn til Godt-
háb, ef ég man rétt.
0
Flugvöllurinn er i Eiríksfirði aust-
anverðum, en andspænis honum
vestan fjarðarins er Brattahlíð, sem
nú heitir Qagssiarssuq. Narssarsuaq
merkir Stóraslétla, en slétta sú
myndast af gífurlegum framburði jök-
ulsár, sem þarna rennur til sjávar.
Út þaðan eru fjöll sæbrött og ekki
svigrúm til byggðar, þótt ekki skorti
þroskamikinn gróður, en inn frá vell-
inunt hafa að fornu verig nokkrir
bæir, þótt ekki séu þeir stóibýli
eins og norðan fjarðarins. Einn
þessara bæja, og líklega sá, sem næst
ur er flugvellinum, sem nú er, mun
að líkindum hafa heitið Stokkanes.
Sumir hafa viljað láta flugvöllinn
bera það nafn.
Á flugvellinum biðu okkar tveir
menn frá leiðangri Meldgárds í
Brattahlíð, norskur fornleifafræð-
ingur að nafni Erling Johansen, gam
all kunningi minn, og kaþólskur
prestur amerískur, sem nú býr í
Godtháb og hefur lært að tala ágæta
dönsku og nokkuð í grænlenzku.
Hann heitir Michael Wolf, kallaður
Mike meðal kunningja, ágætur dreng
ur og hefur nú fengig áhuga á að
kynna sér fornleifafræði Grænlands,
enda segist hann þess albúinn að
eiga hér heima alila ævi, ef hin
492
T í M I N N
SUNNUDAGSBLAÐ