Tíminn Sunnudagsblað - 22.07.1962, Page 13

Brattahlíð, séð út Eiríksfjörð. Hópur manna stendur við hinar fornu bæjarrústir
Bratthlíðínga. — Ljósmyndirnar allar teknar af Þorsteini Jósepssyni
mikla móðir hans vilji svo vera láta.
Séra Wolf á vélbát góðan, sem hann
hefur siglt hingað alla leið frá Godt-
háb, það sem forðum var talinn sex
daga róður á sexrónum báti. Fleyið
heitir Garðar eftir biskupssetrinu
forna, og á því siglum við nú yfir
Eiríksfjörð í logni og glaða sólskini
og höfum víða sýn um landnám Ei-
riks rauða. Á firðinum rísa tígulegar
ísborgir upp úr himinbláum haffleti
og taka á sig fjölbreytilegar kynja-
anyndir, Þær taka af tvímæli um að
við erum staddir á Grænlandi, en
ekki íslandi, annars er heimalegt
um að litast, grænar hlíðar, há fjöll.
Oft hafa menn furðað sig á nafni
því, sem Eiríkur rauði gaf landi sínu,
talið það skrumkennt. Jafnve] hin
forna saga telur, að hann hafí kall-
að landið Grænland til þess að laða
menn að því. Má það rétt vera, en
þó nafnið ekki út í hött. Eiríkur
hefur skí'rt landið eftir umhverfinu
hér inni í Eiríksfirði. Hvert sem litið
er, blasa við grænar .hlíðar, og þó
er þetta svo snemma á sumri, að
gróður er ekki kominn í fullan
blóma. Sérstaklega er umhverfi
Brattahlíðar búsældarlegt að sjá héð-
an frá firðinum, hlíðin öll græn og
gróin frá fjöru og upp á efstu brún-
ir. Sérlega brött er hún ekki, en þó
nógu brött til þess að helga nafn-
giftina Brattahlíð. En minnast má
þess, að það var ekki eins auðvelt
að finna landnámsjörðina meðal eyði
staða Grænlands og margur kann að
halda. Fræðimenn 19. og 20. aldar
voru lengi að velta því fyrir sér.
hver hinna stærri bæjarrústa hefði
verið Brattahlíð, og er ekki hægt að
rekja það hér. Fleiri staðir gátu kom-
ið til greina, en enginn ber nú brigð-
ur á, að Brattahlíð sé örugglega rétt
staðsett í Qagssiarssuq, Segja má þó
enn, að endanlega sönnun vanti, ef
einhver vildi hreyfa mótmælum, en
ef til vill verður nú fundur Þjóðhild-
arkirkju til þess að þagga niður all-
an efa.
Gaman var að horfa yfir til hlíðar-
innar frá bátnum, haí'a hana fyrst
alla fyrir augum og finna hvernig
athyglin beinist fastar og fastar að
þeim depli sem að er stefnt, hinu forna
bæjarstæði landnámsmannsins. Smám
saman skýrist það, sem á landi er,
það sést til mannaferða. Brattahlíð-
ingar hinir nýju eru að smala fé til
rúning'S, stórir kindahópar renna nið-
ur hlíðina og á eftir fara svarthöfð-
aðir menn áv hestum með marga
smalahunda. Frá húsunum koma
menn niður í fjöru til þess að taka
á móti okkur. Það er aðdjúpt fyrir
framan Brattahlíð, þótt hafnarskil-
yrði séu ekki góð að öðru leyti, vél-
báturinn flýtur alveg upp undir land,
en síðustu metrana förum við á bát-
skel upp í vörina. Sendin vör, en
klappir til beggja handa, og þar
standa strákar með litlar veiðisteng-
ur og draga þorsk eins og þá lystir,
fá jafnvel einn og einn lax, þegar
heppnin er með. Maður furðar sig á
þeim lífsbjargarmöguleikum, eem hér
blasa við. Bændurnir hafa hundruð
fjár, sem gengur að mestu leyti sjálf-
ala ,en gefur þó góðan arð, það er
sagt, að dilkar séu vænni á Græn-
landi en hér, enda sýndust mér lömb-
in talsvert stærri en heima, en vera
niá, að sauðburður byrji eitthvað
fyrr. Þorskur og lax uppi í land-
steinum, svo að hægt er að fá á góð-
an afla með einföldum veiðitækj-
um án þess að ýta báti á flot. —
Og spurningin mikla, sem gestinum
er ofarlega í huga frá þeirri stundu,
er hann stígur fyrst á Grænlands-
grund, sækir að með vaxandi þunga:
Hvernig má það vera, að sú manna-
byggð, sem hér hélzt við í mörg
hundruð ár, leið undir lok í þess-
um allsnægtum? Vera má, að fiski-
gengd í grænlenzkum fjörðum sé
óstöðug, og að vísu kann það að
vera einhliða mynd af landkostum
Grænlands, sem fyrir augu ber á
hásumardegi í sjálfum Eiríksfirði,
en vissulega mun hverjum svo fara,
sem nokkurt skyn ber á norræn lönd,
að honum blöskrar það bjargræð'i,
sem hér virðist vera og hann segir
við sjálfan sig, að hinar fornu
byggðir hafi eyðzt af einhverju öðru
en bjargarskorti. En bezt er að vera
gætinn í ályktunum. Hér er gáta,
sem margir hafa reynt að ráða, en
engum tekizt enn, svo að sannfær-
andi sé. En eins og landið í hinum
fornu byggðum kemur nú fyrir sjón-
ir, er það sannarlega ekki þesslegt,
að það hafi drepið börn sín. Einhver
annar eða eitthvað annað hefur gert
það.
Þegar ég var búinn að koma mér
fyrir í tjaldi mínu í Brattahlíð, lét
ég verða mift fyrsta verk að ganga
að bæjarstæði Eiríks rauða, skoða
rústirnar af hinni myndarlegu stein-
kirkju, sem eru mjög skýrar, og
bæjarrústirnar, sem eru að sama
skapi óskýrar, enda hefur þeirn ver-
ið raskað bæði af vísindamönnum
og nútíma Grænlendingum. Bæjar-
stæðið er sæmilega skemmtilegt, en
ekki meira. Það er til dæmis furðu
blautt, því að bærinn hefur verið
reistur einmitt þar sem vatn sígur
hvað mest fram undan klöppum
/ BRA TTAHLÍÐ
X I M 1 N N
SUNNUDAGSBLAÐ
493