Tíminn Sunnudagsblað - 22.07.1962, Page 22

DAGUR í BRATTAHLÍÐ -
Framhald af 49S. síSu.
verifl aí lagður löngu áður en byggð
eyddist í Brattahlíð, því að það þarf
langan tíma til að mannvirki hverfi
svo gersamlega. En þegar grassvörð
urinn var rofinn, komu mannvistar
merkin í Ijós. Kirkjan hefur verið
mjög lítil torfkirkja, várla nema 2—
3 metrar á breidd og 4—5 metrar a
lengd að ínnanmáli. veggir ákaflega
þvkkir í fljótu bragði kann svo líti)
kirkja afí þykja fjarstæða ein. en
vtð höfum hér á , íslandi enn þann
dag í dag tvö guðshús, sem ekki eru
miklu stærri, bænhúsin i Gröf á
Höfðaströnd og Núpsstað i Fljóts
hverfi, svo að okkur þarf ekkert að
blöskra. Ég gæti trúað þvi, að þessi
grænlenzka kirkja hafi einmitt vertp
sambærileg við bænhúsin, sem hét
voru um aliar sveitir á miðöldum
Og á Grænlandi hafa sams konar
gtiðshús verið algeng, ég sá í ferð
inni rústir af tveimur slíkum smá
kirkjum mefs kringlóttum kirkju
garði í kring, tvær útgáfur af Þjóð
hiidarkirkju, ef svo mættí að orði
komast, nema hvað ummerki voru
ólíkt skýrari, og má eflaust telja þær
frá síðustu öldum byggðarinnar
Kirkjugarðurinn umhverfis Þjóðhild
arkirkju virðist vafalaust hafa verið
kringlóttur. en af sjálfum kirkju-
garðsveggnum var ekki enn búið að
finna neinaT leifar En lag reitsins
mun áreiðanlega koma fram með
fullri vissu, þvj afi ekki er annað
sýnna en að hann sé allur útgrafinn.
Þegar ég fór frá Brattahlíð, var ekki
búið að rjúfa nema lítinn hluta hans,
en þar höfðu þegar fundizt margar
grafir. Jarðvegurinn í garðinum er
með afbrigðum leiðinlegur, mest
sjávarmöl af versta tagi, því að í
Brattahlíð eru fornir sjávarkambar
hátt upp eftir hlíðum. í möl þessari
eru varðveizluskilyrði fyrir bein
mjög léleg, svo að ekki er mikið
eftir af jarðneskum leifum þeirra
fornu Grænlendinga, sem leg hafa
fengið í þessum reit. Grunur leikur
á, að skilyrðin séu ef til vill ekki
eins afleit á öðrum stað i garðinum,
og dr. Balslev Jörgensen yfirlæknir,
sem sér um upptöku beinanna, telur
þrátt fyrir allt, að hann muni fá
þarna töluverðan mannfræðilegan
efnivið úr að vinna. Ekki véitir af.
því að talið er, að niðurstöður þær,
sem menn hafa hingag til notazt við
um mannfræði Grænlendinga hinna
fornu, séu ekki allt of áreiðanlegar
Engir forngripir höfðu fundizt,
þegar ég hvarf á brott frá Bratta-
hlíð, og það er vafalaust réttast að
gera ekki ráð fyrir miklu af slíku
tagi. Ekkerc er eins fáskrúðugt að
ftirngripum og gamlir kirkjugarðar.
En hugsanlegt er, að eitthvað finnis:
Slíkt hefur komið fyrir áður í græn
lenzkum kirkjugörðum Þar hafa
fundizt trékrossar og jafnvel rúna-
steinar. Menn spyrja: Skyldu nú ekki
finnast steinar með einhverju hinna
þekktu nafna, Þjóðhildur, Leifur,
Þorkell Leifsson. Ekki er það senni
legt, og þó getur margt komið fyrir
sem enginn trúir að óreyndu. En þótl
ekkert slíkt finnist, get ég ekki ann
að hugsað mér en að þetta fólk hafi
fengif. sitt hinzta hvílurúm í þessum
reit suður vig lækinn í Brattahlíð.
eigj allnær húsunum, eins og sagan
segir. Engtn skynsamleg skýring er
til á þessari kirkju önnur en sú, að
hún sé undanfari kirkjunnar sem
seinna var reist heima við bæinn,
eins og allar kirkjur, ei ekki
kemur eitthvað óvenjulegt til. Ef
ekki væn hin forna saga um Þjóð
hildarkirkju, mundi maður að vísu
álykta sem svo, að kirkjan vig læk
inn væri fyrsta kirkja í Brattahlíð,
en maður væri vita ráðalaus að finna
skýringu á því, hvers vegna hún er
svo langt frá bænum. En þá kemur
hin gamla saga til hjálpar, og allt
fellur í ljúfa löð. Sagan skýrir stað-
setningu kirkjunnar, og kirkjan sann
ar orð sögunnar.
Q
Eg fór frá Grænlandi hinn 29.
júní. Margt kann ag hafa gerzt í
Brattahlið á þeim tima, sem síðan er
liðinn. En rannsóknin mun að lik-
indum ganga hægt, þvj að hún er að
ýmsu leyti erfið, þótt meginatriði
liggi fremur ljóst fyrir. Meldgárd
magister gerir sér ljósa grein fyrir
því, ag hér er um svo merkilegt við-
fangsefni að ræða, að ekkert má til
spara, að vanda rannsóknina sem
bezt. Mér kæmi ekki á óvart. þót:
hið stutta grænlenzka sumar entist
honum ekki til að leiða hana til
fullra lykta. En það skiptir ekki meg
inmáli, þag er hvort eð er svo mikið
órannsakað á Grænlandi, og vafaiítið
að áfram verður haldið á þeim vett-
vangi, þótt Þjóðhildarkirkja sé að
fullu könnuð. En það verður
skemmtilegt að frétta, hverju fram
vindur. Þessi rannsókn vekur óvenju-
lega athygli, fyrst og fremst vegna
hinnar fornu sögu, en trúlegt er að
hvergi verði eins almennt fylgzt
með henni og hér á íslandi. Það er
ætlun Meldgárds að ljúka sumarstarf-
inu í Brattahlíð snemma j ágúst. Úr
þvi fer að verða kuldasamt að fást
við fornleifarannsóknir i landnámi
Eiríks rauða.
Horfin manngerð -
Framhald af 499. síðu. ^
hlaða þær, sýslumaóui ,un hrekur nýj-
an bófaflokk á flótta í gilbotninum í
viku hverri, og á meðan sitja aðrir
heima á búgarðinum, leika á gítara og
syngja kúrekasöngva við undirieik
heillar hljómsveitar
Nú er meira að segja farið að reisa
líkneski af Hetjunni okkar í öllum
sínum gervum: Hinn djarfi frum-
byggi, hinn hugrakki könntiður. hinn
hrausti Indíánadrápari.
Ef til vill þörfnumst við þessara
helgisagna og drauma. En ég vildi
gjarna sjá Iíkneski af honum, þar sem
hann liggur í ölvímu á krárgólfinu
með flösku i annarri hendinni og
tóbaksrullu í hinni
Þessi kúreki er ekki lengur til, og
hann hélzt ekki lengi við, eftir að
Villta vestrið var tamið Flækingurinn
hrökklaðist undan menningunni og dó
út. Hann er orðinn eins og Indíáninn,
hinn horfni Ameríkani.
Og nú höfum við rænt hann hans
réttu stöðu í sögunni. Við höfum
slægt hann og í stað innyfla höfum
við sett sjónvarpsþræði.
En væri til of mikils mælzt, að ætl-
ast til, að við varðveittum sanna
mynd af honum í hugum okkar'’
Hann var útlagi, hann var úrkast,
hann var daunillur. hann var drykk-
felldur, hann var vansæll. Hann var
allt þetta og meira.
Hann var hinn mikli ameríski flæk-
ingur — en án hans hefðum við aldrei
eignazt Villta vestrið. Þökk sé hon-
um.
Lausn 20.
krossgátu

m H m S
H 0 R f T >
R o' 1 í
S T i fl K
U 1 H s T U I M L K 4,
H fí F N ft G T 0 R 1É r H
G L E I Ð u M R I F j fl
t L Y F P R /E L S L o K
B S S 1 L 1 ... T o‘ L
i R K I D L 1 N G fl fH S s
H 0 N N & F L H K fl
E Ð í n H E L V. y K
H R B É w S fl L ft
J L % fl S K D R
Í| ó G N i L Ú M fl
N U fi B Þ K fl L I N rf
B 6 Þ J n' L F U Ð ó'
P s N y|ó L fl R T Ú N
||| i H V 0 L F K fl P Ú T
s V E R J U M fl N I R
& L E I V n R I H N I ■
502
T t IVl 1 N N
SUNNUDAGSBLAÐ