Tíminn Sunnudagsblað - 18.08.1963, Blaðsíða 18

Tíminn Sunnudagsblað - 18.08.1963, Blaðsíða 18
Hendur manna. ilmi árstíðahringinn heila og nútíma- Ijóðið er hljómlistin í hreinu húsi. Slíkir eru grunnþankar vefja. Útvarpið þegir. Geimöldina setur Örlandsvefarinn út á gaddinn. Fótaþurrkan er hún ut- an dyra, flött, vefarinn tekur frá nokkur smástirni til leikfanga handa fávitanum, fletur önnur út á eldhús- borðinu, sem bakað væri til jóla og fyllir kryddi = iðandí traðaki af mann lífi viðlíka og kominn væri þar fjós- haugurinn í suðandi flugnamori að sumri til. Eina slíka gríðarflatköku keypti Noregur strax og vefur sá var skor- inn niður vor ’58. Það er tiltölulega venjuleg vefstærð = 3 metrar sinn- um 4, eitt geimskotið enn sem hefur geigað? En góðhugur manna er hýstur á Örlandinu. Lífsgildið er vegið á vog tilfinn- inganna og hendur mannanna hafðar að mælistiku, mannaverkin viktuð svart á hvítu: hendur svartar hreinar, af þeim hvítu verður það ekki burtu þvegið, sem ekki þvæst. — Svart verður samt ekki svart og hvítt verður heldur ekki hvítt — segir vefarinn •sjálfur í bréfi sínu frá París (birt fyrst í „Nidaros" 25. nóv. ’46), og myndvefur hinna þeldökku ber heitið „Grámann" (300x235, of- inn ’61). Þar er Afríka aftur koimin, vefarinn er I verkefnavalinu að kom- ast hringinn, Etiópiuteppið er endur- tekið á annan hátt, nú ræður hið hug- læga, óraunhæfa. Hver einasti þessara vefja á langa sögu. Langt forspil, eftirleik, bak- þanka. Þankinn er þaninn, aldrei full afgreiddur þó, tilfinningarnar skapa þann glundroða, að myndrænn hugs- anaflutningurinn verður úti, nær ekki áhorfendum. Vefirnir eru krossgátur, sem lengi þarf að glima við til að skdja. Við, sem varla nennum lengur að hlusta á talað orð, nennum við frem- ur að leggja það á okkur að skilja tákn í mynd? Þögn, kyrrð, myrkur, ABSTRAKTION. Hún er auðveldari. Þar er frelsiS, friSur fyrir hugsunum, þar llfir til eilífSar NÆMi'Ð = hljómanin þess þanka, er aldrei var hugsaSur, heldur fundinn, óvart, hleraður var hann og öllum tll aSgangs sem hafa augu opin aS vefa I eígin hug úr annars manns verki það þeim þóknast sjálfum, án fyrlrhafnar- innar aS þurfa aS skilja. Fegurðin er ekki einhlýt og Hanna Ryggin nýtir ekki þá hækju, tætir hugtakið sundur og saman í háði: — við blindingjar á annarra kvöl, við, sem metum stjórnmál meir mannlífi, eystra, vestra, hér, hvað höfum við að gera við fagurðina, við sjáum e-kki fegurðina, friðlausir í sálum. — En ljótleikinn lifir heldur ekki á sjálfum sér, hann þarf helzt að hafa tilgang og Hanna Ryggen segir með honum sögur, brýtur listræn lögmál án þess þó a-ð blikna, né láta sér detta í hug að hún sé að skapa nýjan stíl, nýja tízku, henni leyfist allt, án þess fól'k depli auga, hún á þegar sína frægð, slær listdómara blindu, sefjan, shr. Picasso. Hætt er við því, að þessir hrein- gerningarmyndvefir hefðu ekki haft sölugildi í nútíðinni, hefði ei áður komið til orsakasambandið, sem liggur á milli viðurkenningar á verk- um Örlandsvefarans og þeirrar stað- reyndar, að myndrænt inntak vefj- anna túlikaði sameiginlega hugsun: Stríðsvefirnir féllu að tímabils- bundnu áhugaefni, gáfu fjöldaþanka meðal þjóðar henna-r form í mynd á frumstæðan, auðskilinn hátt, þeir stríðsvefir komu stundvíslega, að augabragði, sem endurvarp áka-lls, sem bergmál hugsunar hersetinnar þjóðar. Komu nákvæmlega á réttum tkna mitt ofan í minnismerkjasöfnun- ina, þegar hver einasti liðtækur lista- roaður vann eftir pöntun að skrán- ingu nazistahryðjuverka og hrökk ekki til. En slíkt þarf ekki að vera dómur um Ustgildi. Vorhrein-gerningavefirnir tóku síða- gildið í endurskoðun, er það ekki nóg. Deilur um listgildi eru viðlika fár- ánaháttur og deilur um trúarbrögð. Afstaðan til listgildis fer eftir mann- gerðu-m. Hér er ekki talað um hag- fræðimat, ekki stj-órnmálasjónarmið. Listtízkan herjar. Hún undirokar, eyðileggur jafnt og hver önnur svo- kölluð siðaskipti eða siðbót. Tízku- dekrið rýrir gildi þess sem er, án þess að vita hvað verður, hvert fer hið nýja, gleypir það hrátt löngu áður það er orðið neitt og minnst af sjálfu sér, því að ekkert er nýtt í sjálfu sér, það er sótt í geymdina þá, sem er orðin 666 T í M I N N — SUNNUDAGSBLAO

x

Tíminn Sunnudagsblað

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn Sunnudagsblað
https://timarit.is/publication/301

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.