Tíminn Sunnudagsblað - 16.08.1964, Qupperneq 6

einnig 1 eyna, og höfðust þeir við í
sex eða sjö daga í helli þeim, sem
heitir Sel. Þeir sáu enga dagsbirtu
í fjóra daga, nema rofglætu vestur
við fjöllin undir mekruium, og þeg-
ar reiðarslögin dundi- yfir, fundu
þeir, hvernig fjallið nötraði og skalf.
í Kötluhlaupinu 1823 fór verr. Þá
drukknaði Þórarinn Öfjörð, er fyrir
skömmu hafði verið settur sýslu-
maður í Skaftafellssýslu, í kvísl, er
jökulvatn hljóp í. Hann var á hinni
fyrstu embættisferð sinni, ásamt séra
Pálí Ólafssyni í Eyvindarhólum, dótt-
ursyni séra Jóns Steingrímssonar, og
Benedikt Þórðarsyni, er lengi hafði
búið í koti því, er hét Herjólfsslaða
sel upp frá Álftaveri fyrir austan
Skálm, en hörfað þaðan upp í Skaft-
ártimgu af ótta við nálægð Köt.lu, er
honum var í grun, að senn myndi
rumska. Hann hafði kvænzt í annað
sinn örfáum dögum áður en hann
drukknaði. Um þennan atburð kvað
Bjarni Thorarensen:
Forðastu að ríða þann feigðar um
sand,
i l'jailinu er Katia og ætlar þéi
grand,
kaldhlátur dauða þar gellur í gjá
en grátandi Skaftafells landvættii
tjá:
„Æ. hví do hann Öfjörð svo
ungur?"
Síðasla Kötlugosið, haustið 1918.
r mönnum enn í fersku minni. Þóti
hlaupið. sem þá kom. værh ægilegt.
tókst enn svo vel til, að það varð
engum manni að fjörtjóni. Samt kom
það einmítt þann dag er lögrétt
var í Álftaveri, og voru sextán menn
þaðan á Mýrdalssandi hér og þar
með fjárrekstra. Þegar menn áttuðu
sig á því, hvað á seyði var, og sáu að
skammur tími myndi til undankomu,
settu smalarnir á harðasprett og hróp
aði hver til annars, að Katla væri að
koma. Náðu þeir í tæka tíð í Skálm-
arbæjarhraun. Hlupu þeir, sem
til réttarinnar voru komnir, á hesta
sína og hleyptu fram yfir Skálm að
Herjólfsstöðum. Valt þá fram ána
hár, grásvartur flóðveggurinn, svo
sem hundrað föðmum ofar, og mátti
ekki tæpara standa. Smalarnir björg-
uðust einnig nauðulega, því að flóð-
ið fór yfir slóð sumra þeirra á að
gizka fjörutíu eða fimmtíu metra frá
hraunbrúninni, sem þeir forðuðu sér
upp á í fyrstu lotu.
Eins og nærri má geta var mönn
inum ekki rótt, þó að þeim tækis!
að forða sér, þvi að heima á bæjum
yoru konur víða einar með börn og
gamalmenni. Þeir, sem komust til
Skálmarbæjarhrauna, urðu þó að haf
ast þar við allan daginn og nóttina.
en hinn næsta dag komust þeir heim
til sín. Af þeim, sem hleyptu að Herj
ólfsstöðum, er aftur á móti það að
segja, að tveir þeirra, sem áttu heíma
í hverfi því, sem kallast Sunnan
byggjaratorfa, Gísli hreppstjóri
Magnússon í Norðurhjáleigu og Sig
urður Jónsson frá Þykkvabæjar-
kiaustri, afréðu að freista þess að
komast heim. En er þeir riðu upp
úr svonefndum Hraunbæjarlæk, sáu
þeir, að flóðið valt fram vestan við
lækinn, svo sem fjögur eða fimm
hundruð metra frá þeim. Áttu þeir
þá ófarið yfir lága leira, allbrelða.
Hvöttu þeir hesta sína sem þeir
máttu, því að um líf og dauða var
að tefla, en það vildi þeim til happs,
að flóðið dreifðist nokkuð, er það
kom á leiruna og hægðist við það
framrás þess. Má fara nærri um það,
að konur, er heima biðu í dauðans
angist með börn sin, urðu fegnar
heimkomu þeirra og þeim fregnum,
er þeir báru um undankomu annarra
manna. Annar þessara manna, Sig-
urður í Þykkvabæjarklaustri, hafði
faríð síðastur manna yfir Mýrdals-
sand, áður en Katla hljóp í þetta
skipti. Var hann staddur í Vík kvöld-
ið áður, en fór austur yfir um nótt-
ina einn síns liðs, sennilega í því
skyni að komast í réttina.
Liðin eru fjörutíu og sex ár síðan
pessír atburðir gerðust. En þeir
munu seint fyrnast þeim, sem þá
lifðu, hvorki þeim, sem heima voru
á bæjum, né hinum, er þreyttu kapp-
hlaupið við flóðið. þegar það dundi
!ram.
Fleiri sluppu nauðulega i þessu
iilaupi. Jóhann Pálsson í Hrífunesi
i Skaftártungu ætJaði þennan dag
dag fram i Álflaver. Hann fór sem
leið liggur yfir Hólmsárbrú og iar
kominn alllangan spöi frá henni. er
Þessl mynd er ekki frá Kötluhlaupi. Það var bara ami miklll vatnselgur á Mýrdalssandi hér fyrlr nokkrum árum.
/50
T I M I N N — SUNNUDAGSBI.AÐ