Tíminn Sunnudagsblað - 06.09.1964, Blaðsíða 7

MiKAEL SJÓLÓKOFF:
FjölskyldumaSurinn
Sólin skein á ljósgrænt kjarrið ut-
an við þorpiö. Ég gekk ofan frá þorp
inu niður að Don til ferjunnar. Rotn
unareim lagði af rökum sandinum
undir fótum mér, líkt og af fúnum
og vatnsósa viði. Vegarslóðinn
hlykkjaðist í gegnum kjarrið. Hand-
an kirkjugarðsins var grámóskuleg
sólarkringlan að ganga til viðar, og
gráleitt rykið þyrlaðist í slóð minni
á milli runnanna.
Ferjan lá við landfestar við bakk-
ann, og vatníð, sem þakið var vatna-
liljum, niðaði við byrðinginn, árarn-
ar sveifluðust til og frá og mörruðu
í keipunum.
Ferjumaðurinn var að skafa mosa-
vaxinn botninn og ausa bátinn.
Hann leit upp og gaut hnetulöguð-
um, gulleitum augunum á míg út
undan sér og urraði tregðulega:
„Þú vilt komast yfir um? Við leggj
um af stað eftir andartak, leystu land
festar.“
„Viltu, að ég rói líka?“
„Þú neyðist til þess. Myrkrið er
að skella á, og ég efast um, að fleiri
komi“.
Hann leit aftur til mín um leið
og hann fletti niður buxnaskálmun-
um og spurði:
„Ég sé, að þú ert ekki upprunn-
ínn hér — þú ert ekki ættaður
úr þessum landshluta eða hvað?
Hvaðan kemur þú?“
„Ég er á heimleið úr herþjónustu".
Ferjumaðurinn þreif húfuna af
höfði sér og hnykkti því tll, svo að
hárlubbinn kastaðist aftur (svart hár
ið var gráyrjótt og líkast Kósakka-
silfri á að líta), deplaði öðru auganu
og lét skína í skemmdar tennurnar.
„Hefurðu vegabréf eða ferðastu
upp á eigin spýtur?"
„Sendur heim. Minn árgangur hef
ur verið sendur heim“.
„Þá er allt i lagi og ekkert að
óttast“.
Við settumst undir árar. Don
hrakti okkur glettníslega upp undir
kjarrið, sem slútti fram af skógivöxn
um árbakkanum. Vatnið niðaði ólund
arlega við ósléttan botn bátsins.
Vöðvarnir á nöktum, æðaberum fót-
um ferjumannsins hnykluðust, hann
spyrnti bláleitum iljunum í hála fót-
skörína. Hendur hans voru langar og
stórbeinóttar, fingurnir hnýttir.
Hann var hávaxinn og herðimjór, en
kengboginn og klaufalégur við róð-
urinn, það var ýmist, að árarblaðið
var í ölduföldunum eða gekk djúpt í
vatnið.
Ég hlustaði á hægan og, jafnan
andardrátt hans, ramma svitalykt,
tóbakseim og súran vatnsþef lagðí
af ullarskyrtu hans. Hann sleppti
órinni og sneri sér að mér.
„Bátinn ber líkast til inn í skóg-
arþykknið. Það er bagalegt, en við
getum ekki hamlað gegn því, dreng-
ur minn“.
Straumþunginn var mikill á miðri
ánni. Bátinn hrakti undan straumi,
hann sneri skutnum upp í straum-
inn af duttlungum sínum og flaut
skáhallt í áttina að skógarþykkninu.
Innan hálfrar stundar hafði okkur
borið inn í pílviðarflækju, sem óx
upp úr vatninu. Árarnar brustu.
Brotin dingluðu ósvífnislega í keip-
unum. Vatn seytlaði með soghljóði
upp um gat á botninum. Við klifum
upp í tré, þar sem við ætluðum að
láta fyrir berast um nóttina. Ferju-
maðurinn sat klofvega á grein við
hlíð mér og tottaði leirpípu og sagði,
um leið og hann hlustaði eftir vængja
þyt gæsa, sem klufu niðamyrkrið yf-
ir höfðum okkar:
„Jæja, þú ert á heimleið, til fjöl-
skyldu þinnar . Móðir þín er lík-
ast til að bíða eftír þér — sonurinn,
fyrirvinnan, er á heimleið, hann
gerir henni ellina ánægjulega. En
ég býst ekki við því, að þér falli
sérlega þungt, þótt hún móðir þín
þrái heimkomu þína alla daga og út-
helli tárum sínum að nóttu til . . .
Þið eruð allir eins, þessír synir. Þið
látið ykkur engu skipta þjáningar
foreldra ykkar, meðan þið eigið eng
in böm sjálfir. En beirra örlög eru
hörð.
Þegar kona gerir að fiski, sprengir
hún stundum gallblöðruna, sé bragð-
að á' hrognunum, finnst, að þau eru
mjög beizk. Þannig er um mig: mér
flytur lífið ekki annað en beizkju.
Stundum spyrnir maður á móti, en
segir samt sem svo: Hvenær verður
þetta líf enn þungbærara? . . .
Þú ert ekki einn okkar, þú ert
ættaður frá öðru héraði, svo að þú
getur dæmt hlutlaust um það, hvaða
snöru ég á að smeygja um hálsinn
á mér.
„Ég á dóttur, sem heitir Natasja,
hún verður seytján vetra á þessu ári.
Hún segir sem svo við mig:
„Mér finnst ógeðfellt að sitja til
borðs með þér pabbi. Þegar
mér verður litið á hendurnar á þér,
minnist ég þess, að með þessum hönti
um drapstu bræður mína, þá langar
mig mest til þess að æla bæði lii'ur
og lungum.“
En hún skilur ekki, hver var orsök
alls þessa, litla tæfan. Það var ailt
vegna þeirra. vegna barnanna.
Ég kvæntist ungur, kona mín
reyndist frjósöm og fæddi átta sí-
svöng börn, en það níunda varð
henni ofraun. Fæ'ði'gin gekk vej.
en á fimmta degi fékk hún ’nitasótt
og dó. Ég var einn eftir, ! kí ej
hrossagaukur í mýr'i, og guoi þókn
aðist ekki að taka einn einasta 'Hh
anganna til sín, þótt ég bæði þes,
heitt og innilega . . . ívan va ■ e' tur
Hann var dökkleitur eins og ég og
andlitsfríður . . . Hann var nv udar-
legur Kósakki og sarnvizkusamur
Annað barn mitt var drehgur. fjór-
um árum yngri en ívan. Honum svip
aði til móður sinnar: lágvaxinn og
vel í skinn komið, ljóshærður og
dökkeygður, mér þótti vænst uni
hann. Við kölluðum hann Daniló.
Hinir krakkarnir voru af báðum kynj
um. Ég fékk ívani stúlku úr þorpinu
okkar að kvonfangi, og ekki !ei5 á
löngu, unz þau eignuðust barn. Dan-
iló var líka í þann veginn að kvæn-
ast, þegar ógæfan skall yfir. Það var
gerð uppreisn gegn sovétstjórninni
í héraðinu. Daginn eftir kom ívan
hlaupandi til mín.
„Pabbi“, sagði hann, „við skuium
ganga í lið með rauðliðuurm. Ég
særi þig við ' nafn guðs. Okkur ber
að styðja þá, því að stjórn þeirra
er eins réttlát og við getum vænzt“.
Daniló var á sama máli. Þeir
reyndu lengi að fá mig á sitt band,
en ég sagði við þá:
„Ég skal ekki halda aftur af ykk-
ur, þið skuluð fara, en ég fer hvergi.
Ég á sjö börn utan ykkar, og þau
verða að fá eitthvað ofan í sig “
Siðan héldu þeir á brott, en hér-
aðsbúar hervæddust sem mest þeir
máttu, og ég var líka neyddur til
þess að fara til vígstöðvanna.
A ráðstefnu í þorpinu sagði ég:
„Virðuiegu þorpsöldungar. þið vit
íð allir, að ég er fjölskyldumaður.
Ég á sjö smábörn. Hver annast um
börnin mín, ef ég fell?“
En mín orð breyttu engu. Þeir
virtu þau-að vettugi, ég var ein-
faldlega tekinn og sendur til víg-
stöðvanna.
Um þessar mundir var barizt rétt
fyrir neðan þorpið okkar.
Um páskana voru níu fangar rekn
ir inn í þorpið. Daniló, augasteinn-
inn minn, var einn þeirra. Þeir voru
flæmdir yfir torgin til foringja her-
deildarinnar. Kósakkarnir þyrptust
út á strætíð og hrópuðu:
„Drepið hundana! Látið okkur þá
eftir, þegar þeir hafa verið yfirheyrð
ir.“
Ég stóð á meðal þeirra og skalf í
T t M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ'
823