Tíminn Sunnudagsblað - 20.09.1964, Blaðsíða 13

YfirborS sporðdrekaskeljarinnar. Ójöfnur þær, sem minna á gíga, eru hnúStenn-
ur, en gúlana hefur rotnunarloft inni í skellna belgt upp.
aö ínnan. Meira segja hafði taugin
inni í hárunum varðveitzt ósködduð.
Þess eru ekki önnur dæmi, að svo
viðkvæm taug inni í þreifihári hafi
fundizt í steinrunnum leifum liðdýrs.
Við rannsóknina kom í ljós, að
sumt af því, er sást á þessum skelj-
um var upprunalegt, en annað hlaut
að vera tilkomið, eftir að dýrið var
dautt. Vörtur og húðtennur skeljar-
innar höfðu verið á henni meðan
sporðdrekinn lifði, en þegar skelín
þrýstist niður undan þunga setsins,
sem ofan á henni var, og varð flöt,
sködduðust húðtennurnar og tóku á
sig mynd, sem minnti helzt á gíga
á gosstöðvum.
Af öðrum breytingum, sem 'orðið
höfðu á skelinni, skal fyrst vikið
að sérkennilegum kúfum á henni.
Sumir þessara kúfa líktust bólum,
Vel varSveltt þrelfihár. Sjálf taug-
In er enn inni í hárlnu.
en aðrir voru eins og blöðrur. Þessar
ar ummyndanir stafa vafalaust aí
því, að á milli skelja hefur myndazt
rotnunarloft og gas, er þrýst hefur
á kítinlagið, unz það belgdist út. Eh
því aðeins hefur þetta gerzt, að
kítinið hafi þá verið tiltölulega lint.
Þar sem mest brögð hafa verið að
þessu, hefur skelin brostið.
Sums staðar á skelinni voru undar
leg missmíði, kynlegar rákir og
strönglar. Fyrst hugðu vísindamenn-
irnir, að þetta væri eitthvað, er
heyrði tíl skelinni sjálfri, en þegar
þeir höfðu rannsakað fyrirbærið í við
eigandi efnablöndum, kom í Ijós, að
þessir strönglar voru aðskotadýr inni
í skelinni eða milli skelja. Á að líta
var þetta sums staðar sem hvolft
hefði verið eldspýtum úr stokki, en
annars staðar sneru strönglarnir all-
ir á sama veg og minntu frekar á trjá
boli, er fljóta með straumi.
Erfitt var að greina í smásjám, j
hvort þetta voru í rauninni sjálf að- .
skotadýrin eða borgangar eftir þau. ,
Sá hét G. Hamar, sem leysti vand-
ann. Honum tókst að búa til mót af ‘
þessum örþunnu skeljum og því, sem ,
í þeim var, og færa sönnur á. að ,
þetta voru sívalir líkamír orma, um
það bil einn fjórði úr millimetra ú ;
lengd og tólf þúsundustu úr milli-
metra í þvermál, nokkuð jafnbola,
en örlítið gildari að aftan, þar sem
þeir höfðu þó varðveitzt ver. t
Á fremri enda þeirra var ofurlítil I
mjódd, er afmarkaði eins konar höf- |
uð, og á því var op eða munnur og
aftur frá honum gangur, þrír þús- I
undustu úr millimetra á breidd, dökk
ur að lit, sennilega af kítíni.
Vaxtarlag þessa dýrs var í fullu |
samræmi við það, er þekkist meðal
ýmissa hringorma. Þess vegna er full .
ástæða tíl þess að ætla, að þessir
l-T^,^,iw^i»nwwwrwii»nMrinirr**iirTi*itnifci iriiwnrMiiwiiii'i.iiiiiiWiWiiiiwi -i w
Sá, sem litur á fyrirsögnina hér á síðunni, hugsar kannski
sem svo, að allir sporðdrekar veraldar megi fara sína leið fyrir
honum. Það mun þó sannast sagna, að slikar greinar sem
þessi, birtast ekki dagsdaglega i blöðum. Hún er stórkostlegt
dœmi um það, hvernig hinir fœrustu visindamenn megna að
skyggnast irin i hulda heima og lesa þar llkt og af bók svo
furðulegar sögur, að við stöndum forviða. Greinin birtist
fyrir skömmu i timaritinu „Naturen“, sem gefið er út i Björg-
vin, og er höfundur hennar dr. Leif Störmer, prófessor r jarð-
sögu við Oslóarháskóla, er sjálfur stóð fyrir þeirri rannsókn,
er hér segir af. Greinin er lauslega þýdd, en öli meginatriði
hennar koma vonandi til skila.
T í M I N N — SUNNUDAUSBJLAÐ
877