Tíminn Sunnudagsblað - 07.02.1965, Blaðsíða 10

því ævintýramenn frá Englandi og
Skotlandi. Sérstakt félag var mynd-
að í Lundúnum til þess að stuðla
að mannflutningum til þessa land-
svæðis. Af þessum sökum lengdist
nafn bæjarins Derry, og hefur hann
síðan verið kallaður Londonderry.
Með þessum hætti varð. Úlster
enskt hérað, og þegar þess er gætt,
að það hafði verið tekið ránshendi
af írskum mönnum, sem þar bjuggu
fyrir, má nærri geta, hvaða tilfinn-
ingar nærðust í brjóstum íra. Þeir,
sem þangað fluttust, sátu því ekki
beinlínis á friðstóli, og enn magn-
aðist þjóðahatrið um allan helming.
En nú höfðu Englendingar þó fengið
því áorkað, að írland hafði skipzt í
tvo fjandsamlega hluta.
Skömmu síðar en þetta gerðist
hófst borgarastyrjöld í Englandi.
Karl konungur I átti í höggi við
þingið. Mótmælendur og púritanar
studdu þingið, og þeim fylgdu hinir
nýju Úlsterbúa, og írar snerust auð-
vitað á sveif með konunginum, þar
eð þeir óttuðust um trú sína, ef
hann lyti í lægra haldi. Árið 1641
reið enn ein uppreisnarbylgjan yfir
írland, en nokkrum árum síðar braut
Ólíver Cromwell hana á bak aftur
með slíkri grimmd, að jafnvel var
fáheyrt í skiptum Englendinga og
íra. írar voru bókstaflega brytjaðir
niður og þó einkum hinir
kaþólsiku prestar þeirra. Enn í dag er
Cromwells minnzt með miklum
sárindum í írlandi, þótt meira en
þrjár aldir séu liðnar síðan þessir
atburðir gerðust.
Þrátt fyrir það afhroð, sem
írar guldu í þessum hildarleik,
hóf næsta kynslóð nýja upp-
reisn, er Jakob II leitaði stuðn-
ings íra. Frá þeirri uppreisn
eru frægust umsátrin um Lond-
onderry og Hlymrek. frar sátu um
Londonderry í fjóra mánuði, en
náðu bænum ekki, þótt hungur
þrengdi mjög að bæjarbúum, og Eng-
lendingar settust um Hlymrek, þar
sem írar vörðust ofurefli af miklu
harðfylgi og gáfu ekki upp vörnina
fyrr en þeim hafði verið heitið full-
um borgararéttindum og trúfrelsi.
Jafnvel konur tóku þátt í vörn bæj-
arins í þessum umsátri, og enn eru
sungnir í sveitum írlands söngvar um
dáðir þeirra, sem vörðu bæinn.
En Englendingar sviku samninga
þá, sem þeir höfðu gert. Jarðeignaað-
allinn, sem réð lofum og lögum á
þingi því, er komið hafði verið á
laggirnar í Dyflinni ,settu lög til
refsingar kaþólskum mönnum og
hnekkis írskum ullariðnaði. írskir
leiguliðar voru hópum saman reknir
af jörðum sínum, en aðrir ofurseld-
ir miskunnarlausum fjárplógsmönn-
um, er falin var innheimta land-
skulda og skatta. Þessum svik-
um hafa írar ekki gleymt fram á
þennan dag frekar en grimmdarverk-
um Cromwells.
Þessir atburðir ollu því, að marg
ir írar fiúðu land, einkum ungir
menn, sem flykktust til meginlands-
ins og buðu sig fram til herþjónustu
í löndum, er áttu í höggi við Eng-
lendinga. Hvar sem Eriglendingar
háðu orrustur á þessum árum, voru
írskir menn í óvinaliðinu.
Jónatan Swift, höfundur hinnar
frægu bókar, Ferða Gúllivers til Puta
lands, var uppi á þessu tímaskeiði,
og hatur hans í garð Englendinga
má ráða af því, að hann sagði við
landa sína:
„Brennið allt, sem enskt er, nema
kolin.“
Árið 1774 hófu nýlendumenn vest-
an hafs uppreisn sína gegn Englend-
ingum. Hvert skip af öðru sigldi
vestur yfir hafið með enska her-
hermenn. Hersveitir þær, sem til
gæzlu höfðu verið hafðar í írlandi,
urðu á brottu, ein af annarri, svo
að þar voru nú nálegir engir enskir
hermenn. Þó var sá orðrómur uppi,
að Frakkar myndu ráðast inn í land-
ið, því að þeir höfðu sagt Englend-
ingum stríð á hendur. í þessum nauð-
um komUst þær sættir á, að kaþólsk-
ir menn í írlandi og þeir, sem ját-
uðu mótmælendatrú, stofnuðu sjáif-
boðaliðssveitir til þess að verjast
Frökkum. írar fundu á ný mátt sinn,
og Englendingar, sem óttuðust mjög,
að til tíðinda kynni að draga i ír-
landi að fornum vana, féllust á, að
stofnað yrði óháð, írskt þing, enda
lyti írland Englandskonungi eftir
sem áður.
Þessi tilslökun varð þó írum til
iítillar blessunar. Jarðeignaaðall-
inn hafði búið svo rækilega um sig,
að hann hafði þingið í hendi sér,
og enn var haldið áfram að þrengja
kosti kaþólskra manna á marga vegu.
Þótt til væru þeir menn í hópi mót-
mælenda, sem vildu ráða bót á þessu,
fengu þeir litlu áorkað.
106
T t M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ