Tíminn Sunnudagsblað - 24.10.1965, Blaðsíða 6

Herjólfur Jörgensen, tók á móti þeim.
Vissi hann þeirra vnn, því að hon
um hafði borizt bréf frá frænda Karls
Kanns í Danmörku, er vildi vita,
hvort hann hefði komið þar fram.
Þótti Dönum undur mikil, þegar
þeir sáu skipið og fararbúnaðinn, er
var svo aumur, að fá varð kaðla að
láni hjá verzluninni, svo að unnt væri
að leggja skipinu við festar. Tveir
bátar voru þó á þilfari, en ekki að
sama skapi haganlegir á isaslóðum.
Var annar úr segldúk, sem þaninn
var á grind, og svo gerður, að leggja
mátti hann saman. Vistirnar voru
líka mjög til þurrðar gengnar, en
fjármunir svo til engir til þess að
bæta úr því. En Björling var rogginn.
Hann skrifaði heim til Svíþjóðar og
lét drjúglega yfir því, að sér hefði
ekki brugðizt valið á farkostinum,
sem reynzt hefði með ágætum í vond
um veðrum og meiri ís en dæmi væru
um við Vestur-Grænland í hundruð
ára.
Hinir dönsku embættismenn stóðu
agndofa andspænis þessum glanna
skap og þótti furðu gegna, að menn
irnir skyldu komast heilu og höldnu
meginlanda á milli með svo litilli
forsjá. Lögðu þeir sig í framkróka
að hafa þá Björling, Kallstenius og
Kann ofan af því að haida ferðinni
áfram norður til EHesmerelands. Rök
semdir skorti þá ekki: Skipið var
óhæft, mikill ís norður undan, dag
tekið að stytta, vistir ófullnægjandi
og éldsneyti nauðalítið. Þar á ofan
var við búið, að fleytan festist í ís
og frysi þar föst, og þá var vetur
seta í óbyggðum óhjákvæmileg. Þeir
buðu þeim félögum að hafast við i
Góðhöfn vetrarlangt og láta þeim síð-
an í té aðstoð, svo að þeir gætu farið
norður á bóginn sæmilega búnir
næsta sumar. En þetta hreif ekki.
Björling tók ekki í mál að breyta
fyrirætlunum sínum, og það hvarflaði
ekki að honum neinn efi u.m giftu-
samleg ferðalok. Hann kvaðst verða
kominn aftur til Góðhafnar í byrjun
septembermánaðar. Kallstenius og
Kall voru báðir nokkuð uggandi, en
sögðust ekki myndu bregðast Björ-
ling, ef hann hefði einsett sér að
halda ferðinni áfram.
Þegar dönsku forráðamennirnir í
Góðvon fundu, að allar fortölur voru
gagnslausar, létu þeir Björling í té
alla þá fyrirgreiðslu, sem þeir máttu.
Gestrisni og hjálpfýsi við langferða-
menn hefur ávallt verið aðalsmerki
danskra embættismanna í Grænlandi,
og svo var einnig hér. Björling fékk
bát að láni, og Herjólfur Jörgensen
gaf honum haglabyssu sína og næg
skotfæri. Ennfremur fengu þeir að
taka út vistir, kaðla og færi í búð-
inni, þótt slíkt væri bannað í einok
unarlögunum. Loks gáfu menn þeim
ölámu, dósarnjólk og fáeinar bækur
og sitt rúgbrauðið hverjum þeirra.
Gárinn fór frá Góðvon 2. dag ágúst-
mánaðar. Kvaðst Björling ætla að
sigla vestur um Lancastersund og
þaðan norður til Karraeyja, þar sem
hann ætlaði að afla sér aukinna vista
af birgðum, sem Nares, foringi enska
heiinskautsleiðangursins, skildi þar
eftir árið 1875. Neyddist hann til
þess að hafa vetursetu þarna norður
frá, ætlaði hann að flýja á náðir
Eskimóa í Thúlehéraði eða Dana í
hinum nyrztu stöðvum þeirra á Vest-
ur-Grænlandi. Þó mun hann hafa ósk-
að þess, að eitthvert hvalveiðiskip
anna frá Nýfundnalandi væri fengið
til þess að sigla norður til Karraeyja,
ef hann kæmi ekki til Góðvonar á til-
settum tíma, því að þar ætlaði hann
að skilja eftir skilaboð, ef í nauðir
ræki.
Um þessar mundir var bandarískt
skip, sem hét Flugdrekinn, á leið til
Thúlehéraðs til þess að sækja Peary,
sem farið hafði jökla til Norðaustur-
Grænlands og sömu leið til baka.
Ekki verður þess neins staðar vart,
að Björling hafi haft tal af Banda-
ríkjamönnunum, sem þó komu til
Góðhafnar litlu síðar en hann.
Svó fór, að ekkert spurðist til
Björlings og félaga hans framar þetta
ár. Leið svo fram á vor 1893, og
gerðust menn heima í Svíþjóð kvíðn-
ir úm afdrif þeirra. Lengi vel héldu
menn þó í þá von, að þeir hefðu
komizt til baka til einhvers kaupstað-
ar á Vestur-Grænlandi um haustið,
eftir að öll skip voru farin. Samt
sem áður hóf sænska utanríkisráðu-
neytið að spyrjast fyrir um þá og
biðja hvalveiðimenn frá Nýfundna-
landi og Skotlandi, sem ætluðu til
Vestur-Grænlands, að sigla norður til
Karraeyja og leita þeirra skilaboða,
sem Björling ætlaði að skilja þar
eftir. Þessi tilmæli urðu til þess, að
hvalveiðiskipið Áróra frá Dundee
sigldi norður þangað og lagði að
þeirri eynni, sem er austust í klas-
anum. Skipstjórinn, McKay, skýrði
svo frá, er hann kom heim til Dun-
dee í nóvembermánuði um haustið,
að í júnímánuði um sumarið hefði
hann séð skipsflak við þessa ey,
sem nú er kennd við Björling. Þegar
að var gætt, kom í ljós, að þetta
var Gárinn. Lá skútan uppi í flæðar-
málinu, nálega þakin ís og snjó. Eitt
' lík fannst í grjótdys skammt frá
flakinu, og í stórri vörðu, sem Nares
hefur sennilega hlaðið árið 1875, þeg-
ar hann kom sér þar upp birgða-
stöð, fundust fjórir miðar og eitt inn-
siglað bréf frá Björling í blikkdós.
Var skrifað utan á bréfið til manns
í St. Johns á Nýfundnalandi. Þar að
auki fannst ýmislegt af farangri leið-
angursmanna hér og þar við sjóinn
— fatnaður, bækur og annað fleira.
Var þetta tint saman og látið í kassa,
sem leiðangursmenn höfðu einnig
haft meðferðis, og flutt til Skotlands.
Allt, sem fannst, var síðar sent til
Stokkhólms og fengið Nordenskjöld
í hendur.
Á einum miðanum í dósinni var
beiðni til þátttakanda í leiðangri
Pearys að koma bréfinu innsiglaða
til Nýfundnalands. Á öðrum var sagt
frá för Björlings frá Góðhöfn og
siglingu meðfram ísbreiðu á Hellu-
landsflóa, þar til 13. ágústmánaðar,
að þeim félögum tókst að sigla á ein-
um degi þvert yfir Melvilleflóa, sem
Björlingsey, Ijósmynduð úr lofti. Hér fannst Ijk eins þeirra fimmmenninganna.
966
T 1 M 1 N N - SUNNUDAGSBLAÐ