Tíminn Sunnudagsblað - 24.10.1965, Blaðsíða 21

sviðsetningu, mynda svonefnt koll-
ektív. Starf þeirra er mun umfangs-
meira en þekkist í hinu hefðbundna
leikhúsi, undirbúningsvinnan stend-
ur marga mánuði, ef ekki ár. Á
hinu epíska leikhúsi Brechts og hinu
dramatíska, hefðbundna leikhúsi er
grundvallarmunur. Margir vilja loka
fyrir því augunum síðan hann varð
fínn.
— Þegar þú settir leikrit þitt,
Reiknivélina, á svið í Reykjavík í
fyrra — hafðirðu þá hliðsjón af að-
ferðum Brechts?
— Ég get ekki neitað því, en að-
eins að litlu leyti. Bæði er, að Reikni-
vélin er ekki fallin til að beita
þeim aðferðum út í æsar og leikarar,
sem hafa tamið sér innlifunaraðferð-
ina, geta ekki lagt hana niður í
einni svipan. Ég setti markið ekki
hærra í Reiknivélinni en reyna að
forða leikurunum frá því „að leika
ósjálfrátt.“ Áhrifin virtust líka verða
næsta ólík því, sem áhorfendur eru
vanir. Þeim var gert ókleift „að
lifa sig inn í“ eitt né neitt. Þeir
urðu að skoða. Að þessu stefndi ég
og var ánægður með, að það skyldi
takast.
Það vakti furðu mína, hversu dóm-
ar manna um leikritið voru ólíkir.
Það var kallað absúrd, symbólskt,
allegorískt, og ég man ekki hvað og
hvað. Ég hélt, að þetta væri í fyllsta
máta raunsætt verk!
— Hefur tilraunaleikhús nokkurt
gildi nema fyrir þá, sem fást við
ieiklist?
— Ég held, að leiklist geti ekki
þrifist án tilrauna. Án tilrauna og
innlendrar leikritunar. En menn
þurfa að hafa í huga, að tilraunir
kosta tíma og þar af leiðandi pen-
inga. Auk þess, þegar menn gera
tilraunir, þá eru þeir að leita ein-
hvers, sem þeir vita ekki fullkom-
lega hvað er. Allar tilraunir hljóta
að draga ríkjandi aðferðir og hlut-
myndir í efa. Menn leita ekki að
þvi, sem er þegar fundið. Ég held,
að stílleysið, sem einkennir margar
leiksýningar okkar, stafi af því, að
tilraunastarfið hefur verið vanrækt
og starf leikstjórans vanmetið. Það
er fráleitt að ætla sér að byggja á
erlendum leikstjórum. Ég var um dag
inn að glugga í 50 ára afmælisrit
Leikfélags Reykjavíkur, Þar rakst ég
á gullvæga setningu: „Engu ónauð-
synlegri en leikstjórinn var hvíslar-
inn.“ Þessi setning gæti orðið sóma-
samlegt mottó fyrir löngum kafla í
leiklistarsögu okkar.
— Loks langar mig að spyrja þig
um nýjasta leikritið þitt, Minkana,
sem Helgafell gaf út í vor. Ég hef
’heyrt, að það sé um það, sem ekki
má tala um.
— Óskandi, að rétt væri. Um það
hef ég reyndar ekkert að segja sem
stendur.
Úr því að höfundur vill ekkert
segja sjálfur um nýja leikritið, verð
ég að bæta við, að það er háðsk og
miskunnarlaus samtíðarmynd. Sum-
um kann að finnast höfundur nokk-
uð harðhentur, en hann vill róta við
fólki, vekja hjá því spurningar, sem
það verður sjálft að svara.
Og þess sjást strax dæmi, að svör-
in munu verða býsna ólík.
Eitt leikhús hefur þegar hafnað
leikritinu með þeim ummælum, að
það sé bezta íslenzka leikhúsverk,
sem því hafi borizt, en af vissum
ástæðum sé ómögulegt að sýna það.
Ragnar Jónsson í Smára fékk það til
yfirlestrar. Segir kviksaga, að hann
hafi lesið það á einni nóttu og sett
það í prentun um morguninn. Af
tveimur gagnrýnendum, sem um það
hafa skrifað, hóf annar það til skýj-
anna, sem hinn taldi endileysu eina.
Það verður vafalaust fróðlegt að
fylgjast með framhaldi sögunnar um
„Mjnkana" og höfund þeirra.
Inga.
I' I M l N N - SUNNUDAGSBLAÐ
981