Tíminn Sunnudagsblað - 28.11.1965, Blaðsíða 5

leitað læknis úr þeirri sveit á þeim
árum en þrisvar samtals.
Aðalfæða manna þar var þá auð-
vitað landbúnaðarvörurnar: feita
kjötið, mjólkin, smjörið og skyrið,
og svo kornvörur úr kaupstað og
kaffi og sykur, en aðkeyptu vörurn-
ar frekar sparaðar, einkum kaffið og
sykurinn.
II. Sjálfsmennska hafin.
Ég hætti að vera annarra hjú, þeg-
ar ég var 24 ára og gerðist sjálfs-
mennskumaður. Síðustu þrjú vistar-
árin hafði ég verið vinnumaður hjá
ágætishjónunum Jakobínu Jóhanns-
dóttur og Þórði Flóventssyni. Fyrsta
vistarár mitt hjá þeim bjuggu þau
í Krossdal í Kelduhverfi, en fluttust
þaðan vorið 1902 að Svartárkoti í
Bárðardal, og þar var ég hjá þeim
í tvö ár eða til vorsins 1904. Mér
féll vinnumennskan alls ekki illa, en
þó langaði mig meira til j)ess að
vinna að eigin búrekstri. Ég átti
fjórða part af jörðinni Hallbjarnar-
stöðum á Tjömesi. Þetta var arfur,
er ég hafði fengið eftir föður minn.
Þangað stefndi hugur minn. Þar
hafði ég gengið fyrstu sporin, fædd-
ur 30. ágúst 1880.
Mér stóðu til boða álitlegar vist-
ir. Ekki vantaði það. Húsbænd-
ur mínir vildu hafa mig áfram. Jón
Marteinsson, bóndi á Bjarnastöð-
um og Jónas Jónsson, bóndi á
Lundarbrekku, báðu mig báðir að
fara til sín og fluttu mál sitt sköru-
lega eins og þeim var lagið. Þeir
töldu álitlegt fyrir mig að ílengjast
í Bárðardal og óefað gæti ég orðið
mikill fjárbóndi þar. Tjörnes fannst
þeim síður vera eftirsóknarverð sveit.
En ég var búinn að taka ákvörðun
og lét ekki haggast, þó að ég virti
þessa menn mikils.
Sauðfjáreign' mín var þetta vor
tólf ær lembdar, þrír sauðir tvævetr
ir og fjórir gemlingar. Kindurnar tók
Þórður Flóventsson af mér til um-
sjá frá hjúadegi til hausts. Þá ætl-
aði ég að sækja þær. Ekki vildi ég,
úr því að þær voru þarna staddar,
að þær færu á mis við sumarbeitina
þetta ár á kjarnaafréttum Bárðar-
dals.
f Svartárkoti var jörð ekkert far-
in að lifna vistaskiptadaginn, 14.
maí, 1904. Kalsaveður var og hríðar-
hraglandi þann dag. Ég kvaddi Svart-
árkotsfólkið, sem var vinir mínir, og
lagði af stað áleiðis út í sjálfsmennsk
una, sem að nafninu til hefur varað
síðan í 61 ár, þótt ég liggi nú í
sjúkrahúsi Húsavíkur.
Fyrsta dagleiðin var frá Svartár-
koti að Baldursheimi í Mývatnssveit
yfir heiðar þær, sem aðskilja Bárð-
ardal og Mývatnssveit. í Baldurs-
heimi átti ég vísar vinamóttökur hjá
hinum mikilhæfu sæmdarhjónum,
Sólveigu Pétursdóttur og Sigurði
Jónssyni.
Þegar ég fór svo úr Baldursheimi
næsta morgun, gekk Sigurður með
mér norður að Litluströnd. A þeirrl
göngu spyr hann mig, hvort ég geti
ekki breytt áformi mínu og farið til
sín nú þegar sem vinnumaður. Það
verð ég að segja, að ég hef aldrei
tekið nær mér að geta ekki orðið
við tilmælum manns. En hvort
tveggja batt mig, að ég hafði ákveð-
ið það með sjálfum mér að hefja
sjálfsmennsku á þessu vori, og svo
áttu systir mín, Konstantína Sigur-
jónsdóttir, og maður hennar,
Árni Sigurbjörnsson, hlut að máli.
Þau voru nýbyrjuð að búa á Hall-
bjarnarstöðum, og það gat af ýms-
um ástæðum komið þeim illa, ef ég
breytti áformi mínu.
Þennan dag fór ég að Kasthvammi
í Laxárdal. Gisti þar hjá Sigtryggi
bónda Kristjánssyni. Veður var kalt
og hreytti hríðarslitringi. Ég hafði
orð á því til að segja eitthvað, að
það væri víst ekki gæfulegt að byrja
búskap í svona árferði. Sigtryggur
svaraði, að þeir yrðu oft beztir bú-
menn, sem byrjuðu þegar illa ár-
aði. Sigtryggur brá búi 1907 og flutt-
ist með allt sitt fólk til Vesturheims.
Þriðja daginn fór ég á leiðarenda
í Hallbjarnarstaði og var þar með
kominn heim.
Ekki var ánægjulegt um að litast.
Allt var þakið í snjó. Fé hafði lítið
náð til jarðar síðan um miðgóu. En
frostlítið hafði verið við sjóinn og
gott fyrir féð í fjörum.
Ær fóru að bera fimm vikur af
sumri. Hvítasunnan var í 5. vikunni
og þá skipti alveg um veðráttu og
gerði öndvegistíð. Greri jörð fljótt.
Farið var að hleypa kúm út um
trinitatishelgi. Grasár varð í góðu
meðallagi og hirtust hey vel.
Um haustið sótti ég kindur mín-
ar í Svartárkot — kollheimti þær.
Á Hallbjarnarstöðum undi ég hag
mínum vel. Bjó ég þar einn míns
liðs á sjálfseignarparti mínum tvo
næstu árin. En vorið 1906 kom konu
efnið til mín, Steinþóra Guðmunds-
dóttir frá Flögu í Þistilfirði.
Á Hallbjarnarstöðum bjuggum við
Steinþóra mín samfleytt til ársins
1942, að við fluttumst til Húsavikur
til þess að vera í návist sona okkar,
sem þá voru allir þrír þar búsettir.
Kona mín dó 1943 úr mislingum.
Síðan hef ég aðallega haldið til hjá
Aðalsteini, syni mínum, sem vinnur
við verzlun á Húsavík. En einnig ver
ið velkominn til dvalar eftir vild
hjá hinum sonum minum, Sigur-
mundi, fiskmatsmanni á Húsavík, og
Guðmundi, sem nú býr á Kvíslar-
hóli á Tjörnesi.
Ég hef aldrei séð eftir því, að ég
hóf sjálfsmennskuna vorið 1904 með
búskap á Hallbjarnarstöðum. Þang-
að mundi ég vilja stefna aftur, ef ég
væri orðinn ungur í annað sinn
ÞÓRÐUR FLÓVENTSSON
5
bóndi í Svartárkoti i Bárðardal.
Mér sýnist, að gaman mundi vera að
beita þar við búskapinn til lands og
sjávar tækni nútímans og kunnáttu.
III. Ég lagðist eitt sinn út.
ísland er misærasamt. íslendingar
þurfa að vera við öllu búnir í þeim
efnum. Hagnýta vel góðærin til þess
að geta staðizt harðærin. Oft hafa
landsmenn á undanförnum öldum
þurft að grípa til skyndiráða til þess
að bjarga bústofni sínum yfir harð-
indakafla síðasta áfangann til vor-
batans. Er þá jafnan mikilvert að
taka ráð í tíma.
Eitt vor er mér minnisstætt. Það
mun hafa verið vorið 1934.
Hey höfðu ekki öll náðst inn haustið
áður. Stórhríð kom í september, og
mikla fönn setti niður. Snjó þann
tók að vísu nokkuð upp um haustið,
en mikið hey hraktist lengi hjá ýms-
um, sem áttu það illa statt. og snmt
hirtist aldrei. Sumu heyinu, sem ég
átti úti, þegar snjóaði, náði ég fljót-
lega, af því að það var í sæti, en
öðru, sem var talsvert magn, súldraði
ég loks saman 18. nóvember. Reynd-
ist það ónýtt, svo ég brenndi það
næsta sumar.
Veturinn, sem kom á eftir þessu
hausti, var seigharður. Um fyrstu
sumarhelgi var kaffenni í minni
sveit. Óálitlegt virtist mér, ef þann-
ig héldi lengi áfram.
Ég taldi mig eiga nægilegt fóður
handa stórgripum mínum, en of lítið
af góðu heyi handa sauðfénu, ekki
nema um 40 pund á kind. Svo hart
gat orðið, að þetta hrykki alls ekki,
þó að hafís væri ekki við land.
Milt veður var fyrsta. sunnudag
sumarsins. Ég rak fé mitt langt aust
ur til heiðar snemma morgunsins,
T f M 1 N N — SUN NUD AGSBLAÐ
1085