Tíminn Sunnudagsblað - 28.11.1965, Side 13
Skagast/önd, þar sem var ættbyggð
foreldra hans, Sigurðar Jónssonar og
Halldóru Jónsdóttur, en borizt inn
i héraðið uppkominn maður. Gekk
hann að eiga konu þá, er hét Þórvör
Eldjárnsdóttir, sonardóttur séra Hall-
gríms Eldjárnssonar á Grenjaðarstað,
og bjuggu þau á Blöndubakka og
síðar í Haga í Þingi og eignuðust
nokkur börn. Andaðist Þórvör í Haga
vorið 1837, og upp úr því íluttist
Jón búferlum upp í Vatnsdal að
Flögu með foreldra sína aldurhnigna
og þrjú börn þeirra Þórvarar —
Gisla, Halldóru og Sigfús.
Vorið 1839 kom til Jóns kona ein,
honum mjög jafnaldra, Ingibjörg að
nafni, ættuð úr vestursveitum. Voru
foreidrar hennar Magnús Guðbrands-
son og Guðrún Björnsdóttir, sem á
sinni tíð bjuggu í Bakkakoti i Víði-
dal. Voru þau Jón og Ingibjörg síðan
gefin saman um haustið, og litlu
síðar kom að Flögu sonur hennar,
Björn Sigurðsson, er hún hafði
eignazt í æsku með vinnumanni í
Gafli í Víðidal, Sigurði Magnússyni
af nafni. Var Björn litlu eldri börn-
um Jóns, mannvænlegur piltur. Allt
var þetta geðþekkt fólk, sem gat
sér hið bezta orð — bóndinn hægur
og stilltur, börnin skikkanleg og
ágætlega að sér, gömlu hjónin grand-
vör í öllu dagfari.
Jón hafði auðvitað vanizt sjósókn
á Skagaströnd og var annálaður fiski-
maður. Þó að hann væri nú orðinn
bóndi í gróðursælli góðviðrissveit,
víðs fjarri sjó, hélt hann þeim sið
að fara til róðra út á Skagaströnd
eða Skaga, bæði vor og haust, og
var það haft í frásögnum, að hann
yrði oftast manna drýgstur á sjón-
um. Var þessi sjávarafli hans talsvert
búsílag, sem aðrir bændur í fram-
dölum nutu ekki, því að þar var þá
ekki siður, að menn lægju við sjó
að neinum mun, nema þeir, sem
reru á vetrarvertíðum á Suðurlandi.
III.
Sjálfsagt hefur Jón Sigurðsson á
Flögu verið við róðra vorið 1842
eins og hans var vandi, enda mann-
afli heima til þess að annast vor-
verkin. Björn, stjúpsonur hans,
var orðinn tvítugur og Gísli átján
ára, og má raunar vera, að annar
hvor þeirra hafi verið með honum
ytra. Það hefur verið ga.nan fyrir
bóndann að koma heim i dalinn, er
allt var komið í sumarblóma, skepn-
urnar orðnar bragðlegar og engið
hálfsprottið. Allt virtist leika i lyndi.
Og ekki höfðu álftirnar gleymt að
vitja Vatnsdalsins. Ein þeirra hélt
sig á ánni niður undan Flögubænum.
Hún var þar svo þaulsætin, að það
vakti eftirtekt manna, lónaði fram
og aftur og virtist ekki vilja víkja
þaðan. Þessu var þó ekki mikill
gaumur gefinn fyrst i stað, enda
hugurinn bundnari við búsannir en
náttúruskoðun.
Brátt leið að slætti. Enn var kjör-
tíð, hófleg rekja og ágætur þerrir á
köfium. Dagarnir nýttust vel, og hey-
skapurinn sóttist ágætlega. Fyrr en
varði var fólkið á Flögu komið á
engjar.
Þá jókst umferð um árbakkana.
En álftin á ánni var hvergi uppnæm,
þótt fólk væri á ferii í námunda við
hana og hundar hlypu um geltandi.
Hún reigði hvítan hálsinn, synti ró-
lega fram og aftur og skimaði í
kringum sig, en vék ekki af þeim
stað, sem hún hafði valið sér til
sumarvistar.
En nú fór fólk að gefa henni meiri
gætur en áður. Það furðaði sig á
því, hve spök hún var og þaulsætin
á sama stað og oft vai í tal borið
á engjunum, hverju atferli álftarinn-
ar mundi sæta. Það var ekki laust
við, að hún vekti því beyg-
18. dag ágústmánaðar var fólkið á
engjunum að venju. Hlýtt var í
veðri þennan dag. Sólskinið merlaði
ána, og það stirndi á gulhvítt bak
álftarinnar, þar sem hún mókti. Þeir
stjúpbræður, Björn og Glsli, stöldr-
uðu við á bakkanum eins og oft áður
og virtu hana. fyrir séi, -Dularfullt
háttalag þessa fugls vakti þeim
freistingu, og annar hvor þeirra vakti
máls á því, að þeir skyldu vaða út
til álftarinnar og grennslast um,
hvað ylli þrásetu hennar.
Ekki þarf að orðlengja það: Þeir
smeygðu sér í skyndi úr fötunum og
fleygðu þeim á bakkann, tókust í
hendur og óðu út í ána. Fólkið uppi
á engjunum varð þess_::undir eins
áskynja, hvað piltarnir hofðust að,
studdist fram á orf og hrífur
og horfði á þá um stund Hin-
um rosknari í hópnum var
ekki um þetta tiltæki. Það
var ein lífspeki alþýðunnar á
nítjándu öld, að fikt stýrði ekki góðri
lukku. Að vera fiktsamur — það var
ekki gæfuvegur.
Fólkið horfði litla stund á dreng-
ina. Vatnið dýpkaði á þeim, og álft-
in tók að ókyrrast. Svn. var allt í
einu eins og fótunum hefði verið
kippt undan þeim: þeir hurfu báðir
í vatnið samtímis
Allir fleygðu frá sér amboðunum
og hlupu eins og fætur toguðu niður
á árbakkann. En það var of seint.
Drengirnir voru horfnir, og þeim
skaut ekki upp aftur. Spjarir þeirra
voru einar eftir á tvistringi á bakk-
anum. Sjálfsagt hefur fum komið á
alla og dýrmætar mínútur farið for-
görðum. Þegar loks tókst að kraka
þá upp, voru þeir báðir örendir.
Þetta sumar hafði hver heybands-
lestin öslað yfir blautar Flöguengj-
arnar með ilmandi sátur rorrandi á
klökkunum. Og gleðin yfir góðum
heyfeng hafði gert angan mýrgres-
isins enn sætari. Nú silaðist önnur
lest þessara sömu slóða með lík
tveggja efnismanna, sem fyrir
skemmstu höfðu leikið við hvern
sinn fingur.
Margan setti hijóðan, er þessi tíð-
indi spurðust. Þetta var óvenjulega
átakanlegt slys. En fólkið i Vatns-
dalnum kunni nóg af huggunarsálm-
um:
Af elsku oss til bóta
agar þú, faðir, oss
svo vörumst lesti ljóta,
leggur á raun og kross,
hjálp veitir hirting með.
Því er skylt þessu tækjum
með þökk og jafnan rækjum
þér hiýðið, þolugt geð.
Samt var það svo, að menn sættu
sig ekki alls kostar við þá skýringu
að drukknun piltanna frá Flögu
hefði verið guðleg ráðstöfun
til þess gerð að innræta
þeim, sem eftir lifðu, þol-
gæði og auðmýkt andspænis drottni.
Það vakti líka grunsemdir, að áiftin
hvarf af ánni sama daginn og slysið
varð og sást þar aldrei framar. Sá
kvittur kom upp, að þetta myndi
enginn fugl verið hafa, heldur illur
andi í fögru gervi, sendur til þess
að valda sorg og raunum. Þetta var
alþýðlegri skýring og henni trúðu
margir.
Sennilega hefur það ekki dregið
úr óhugnaðinum, að nú var sumar-
blíðunni lokið. Skömmu eftir slysið
gerði vatnsveður mikið, svo að
Vatnsdalsá flæddi yfir bakka sína
og sópaði burtu heyi, er bændur áttu,
þar sem lægst bar. Lífið var ekki
lengur jafnbrosfagurt og það hafði
verið um stund.
IV .
Þau Jón Sigurðsson og Ingibjörg
Magnúsdóttir bjuggu enn allmörg ár
á Flögu. Samúð sveitunga þeirra
leynir sér ekki, því að næstu miss-
erin urðu ýmsir til að láta heita
eftii drengjunum þeirra. Árið 1850
fluttust þau þó úr þessari góðu sveit,
er hafði leikið þau svo hart, vestur
í Víðidal, þar sem þau bjuggu sið-
an alliengi á Kolugili, og er Jón
oftast við þann bæ kenndur. Gömlu
hjónin og Sigfús fylgdu þeim. Hall-
dóra yngri hafði gifzt í Vatnsdal
nokkru fyrr og síðan flutzt með
bónda sínum, Sigvalda Ólafssyni, að
Úfagili i Engihlíðarhreppi. Hans
naut þó ekki lengi við. Hann dó úr
brjóstveiki árið 1855, og nokkru sið-
ar giftist Halldóra á ný manni þeim,
er hét Bjarni Jónsson. Efni hans
voru dágóð, er hann settist i búið,
og varð hann hreppstjóri sveitarinn-
ar. En lánið lék ekki við þau hjón.
Þeim búnaðist illa, og efnin gengu
Framhald £ 1102. slðu.
r I M I N N - SUNNUDAGSBLA D
1093