Tíminn Sunnudagsblað - 28.11.1965, Blaðsíða 17

að, sem brynvagnasafn bæjarins er
geymt undir beru lofti. Þóttu okkur
þau áhöld allt annað en vinsamleg.
En Finnar segja, sem er, að þeir
séu útverðir Norðurlanda í austur-
átt og hafi jafnan orðið að vera við
ýmsu búnir.
Mótinu var svo slitið með hádeg-
isverði að Hótel Aulenko. Þakkaði
fulltrúi Tavastehúsa gestunum kom-
una þangað og bar fram heillaósk
þeim öllum til handa um góða heim-
för.
Þegar borðhaldi var lokið, fóru
menn á stjá til að kveðjast, og varð
nokkur þröng á þingi. Meðan þær
kveðjur fóru fram, komu til mín
tvær blaðakonur, sem vildu fá að
vita sem flest um störf norrænu fé-
laganna á fslandi, ekki sízt deildar-
innar, sem ég var fulltrúi fyrir. Ég
leysti að sjálfsögðu úr þeim spurn-
ingum eftir því, sem tíminn leyfði.
Sagði ég meðal annars frá kvöldvök-
um þeim, sem ýmsar deildir félag-
anna hér á landi hafa haldið, þar
sem kynnt hefur verið menning, þjóð
líf, tónlist og bókmenntir Norður-
landa með því að sýna valdar kvik-
myndir, fá fræðimenn til að flytja
erindi um þau, annast kynningu á
andans afrekum þeirra með upp-
lestri og skýringum, tónverk leikin.
Síðast, en ekki sízt, gat ég þess, að
norrænu félögin hér á landi hefðu
milligöngu um útvegun lýðháskóla-
vistar á Norðurlöndunum íslenzkum
æskulýði tii, og hefði það orðið vin--
sælt, þó að fáir hefðu, enn sem kom-
ið er, farið tii Finnlands í þeim er-
indagerðum. Kynningu sem þessa
teldi ég geta orðið til skilningsauka
og góðs í sambúð og viðskiptum
þjóða á milli, það hefði reynslan
sýnt
Að kveðjustund lokinni skiptust
gestirnir í tvo hópa. Fór annar í
stóran bíl eða bifreiðir, sem aka
skyldu ti) Helsingfors, en hinn beindi
för til Ábæjar í sams konar farar-
tækjum, og vorum við hjónin í þeim
hóp. En þann flokk fylltu að öðru
leyti gestirnir frá Bærum.
Jaatinenhjónin fylgdu okkur svo
að síðustu á torgið, þar sem Ábæjar-
bifreiðarnar biðu. I þeim fengum
við ókeypis far fyrir atbeina farar-
stjórans, Gunnars Sverdrup Peter-
sens, er bauð mér það í vináttu-
skyni, þegar hann vissi um ferða-
áætlun okkar. Til þessarar greiða-
semi höfðum við þó ekkert unnið.
Er þetta ekki fyrsti vinsemdarvott-
urinn, sem Norðmenn hafa sýnt mér
um dagana.
Sem við stigum upp í bifreiðina,
brá okkur í brún. Skammt frá dyr-
unum sat kona með hönd í fatla,
og var vafið um. Okkur var sagt,
að hún hefði orðið fyrir óhappi, að
hundur hefði ráðizt á hana og bitið.
Framhald á 1102. slðu.
í fornöld var konungum og land-
stjórnarmönnum hætt, ef illa var
ært. í árferðinu speglaðist velþókn-
un eða vanþóknun máttarvaldanna á
konungunum. Er þar frægt dæmi, er
Svíar fjölmenntu til blóta í Uppsöl-
um, er hallærið hafði verið í land-
inu í þrjú ár, og veittu þeir atgöngu
konungi sínum, Dómalda Vísburs-
syni, drápu hann og ruðu blóðstallana
blóði hans, því að þeir þóttust skilja,
að hallærið mundi standa af hon-
um. Langvinnt illæri var þeim sönn-
un þess, að hlutabréf konungs voru
stórlega fallin í verði í kauphöll guð-
anna og bezta ráðið til þess að
blíðka þá var fórnfæring hins giftu-
snauða konungs.
í kristnum sið var mjög haldið
á loft þeim kenningum Páls postula,
að valdstjórnin væri frá guði. Gamla
testamentið var líka til vitnis um
það, að konungarnir voru af guði
kjörnir til að drottna yfir lýðnum
og smurðir að hans boði. Á þetta lag
var konungum kristinna þjóða ekki
óljúft að ganga, og yfirstéttir þjóð-
félaganna, aðalsmenn og embættis-
menn, gleymdu sízt að boða þá
hlýðnisskyldu almennings við yfir-
boðara sína, er postulinn hafði orð-
að. Þetta var eitt af haldreipum
þjóðfélagsskipunarinnar, guðleg fyr-
irmæli um stéttaskiptingu, sem fólk
skyldi lúta og sætta sig við með
auðmýkt í von um laun á himninum,
þar sem ekki er farið í manngrein-
arálit.
En konungarnir voru ekki einung-
is kjörnir af guði til þess að ráða
löndum og þjóðum. Það var líka
staðföst trú fólks, að þessir fulltrúar
guðs á jörðinni gáetu unnið almættis-
verk í umboði síns herra. Það var
bókstaflega til þess ætlazt, að krafta-
verk gerðust kringum þá. Meðal ann-
ars var því trúað, að þeir gætu lækn-
að sjúka menn með snertingu einni.
Það er alkunna, að berklaveiki hef-
ur lengi hrjáð mannkynið. í nálega
fimm þúsund ára gamalli egypzkri
gröf, sem í voru tíu beinagrindur,
fundust merki um berklaveiki á bein-
um fjögurra manna. Enn eldri dæmi
eru til um berklaveiki í Norðurálfu,
því að merki hennar eru sjáanleg
á um það bil sjö þúsund ára göml-
um beinum ungs manns, sem fund-
ust við Heidelberg. Fjölmargar yngri
beinagrindur bera berklaveikinni
vitni, og þar á meðal islenzk bein,
nálega þúsund ára gömul, og í forn-
um ritum, til dæmis grískum, er
henni lýst svo glöggt, að ekki verður
á villzt.
En það voru ekki mennirnir einir,
sem berklaveikin hrjáði. Nautgrip-
irnir gátu einnig verið sjúkir, og
stundum sýktist fólkið af þeim. Börn,
sem fengu mjólk úr berklaveikum
kúm, urðu tíðum kirtlaveik og rauð-
eygð af hvarmabóigu Þetta var al-
gengt fyrirbæri um alla Norðurálfu
og ekki hvað sízt í Englandi Þar
var sjúkdómur þessi nefndur kon-
ungsveiki.
Þetta sérkennilega nafn stafaöi af
því, að konungurinn var taiinn gædd-
ur guðlegum krafti til þess að lækna
sjúkdóminn, ef hann lagði hönd á
sjúklingana. Það varð því eitt af
þeim verkum, sem honum bat að
inna af höndum, og sjúkt fólk
flykktist vitaskuld að hvaðanæva,
þegar kostur var gefinn á konungs-
snertingu.
Elztu frásagnir, sem til eru i Eng-
landi um þessa athöfn, eru frá dög-
um Játvarðs konungs góða, sem and-
aðist 1066. En hann var líka helgur
maður, og var sén kómeta á páskum
árið sem hann dó.
Það er líklegt, að handayfirlagn-
ingar Englandskonunga hafi tíðkazt
aliar götur frá Játvarði góða og fram
á seytjándu öld eða iengur. Karl II
var kátur konungur og duglegui að
hálshöggva lýðveldissinna. En hann
læknaði iika þegna sína af konungs-
veikinni. Eru enn til dagbókarblöð
frá árinu 1660, þar sem því er lýst
allrækilega, hvernig þessi athöfn fór
fram. Á þessu ári náði hann einmitt
konungsvöidum eftir langa útlegð,
og kannski hefur konungurinn haft
það i huga öðrum þræði, að handa-
yfirlagningar hans voru ekki ólik-
legar til þess að gera hann vinsælan
meðal landsmanna. En fjölyrðum
ekki um þá hlið málsins, heldur snú-
um að frásögn dagbókarhöfundarins.
„Hans konunglega hátign sat í há-
sæti sínu í viðhafnarsalnum, og lækn-
arnir létu leiða hina sjúku menn að
því. Þar krupu þelr á kné, en kon-
ungurinn strauk þeim um kinnarnar
með báðum höndum samtímis og
prestur í fullum skrúða mælti þessi
orð: ”Hann lagði hendur sínsi yfir
og læknaði þá.“
r t M I N N - SUNNUDAGSBLAÐ
1097