Tíminn Sunnudagsblað - 25.09.1966, Blaðsíða 16
Loðvík Napóleon og nautar hans koma saman tll fundar nótt-
Ina fyrir stjórnlagarofið hinn 2. desember 1951. Forsetinn
stendur fyrir framan brjóstmynd af fóðurbróður sínum, en
aðrir á myndinni eru, talið frá vinstri: de Maupes, lögreglu-
stjóri í París, de Saint-Arnaud, hermálaráðherra, de Morny,
hálfbróðir Loðviks Napóleons, og Persignv.
ÆVISÓL í
HÁDEGISSTAD
v.
Þótt Loðvík Napóleon sæti nú á
forsetastóli, fór því fjarri, að honum
væru trygg völd til langframa. í
stjórnarskránni sagði, að forseti væri
kjörinn til fjögurra ára og mætti ekki
sitja lengur en eitt kjörtímabil. Þetta
ákvæði var Loðvíki Napóleoni þyrnir
í augum, honum var ekki nóg að
vera þjóðhöfðingi í fjórtán hundruð
daga. Hann dreymdi um það að kom-
ast til sömu upphefðar og Napóleon
mikli.
Ýmsir vildarmenn Loðvjks Napó-
leons hvöttu hann til þess að láta
höggið ríða án tafar. En slíkt taldi
Loðvík Napóleon ekki tímabært. Þótt
segja mætti, að allur þorri fólks stæði
að baki honum, voru ýmis öfl honum
ákaflega andsnúin, bæði til hægri og
vinstri, og það var ekki á hans færi
að snúast gegn þeim öllum í einu.
Fyrst í stað leitaði forsetinn stuðn-
ings í hópi hægrisinna og kirkjunnar
manna og fékk haldið hinum róttækari
öflum niðri með því móti. Meðal
annars lagði hann blessun sína yfir
það, að hersveit-ir yrðu sendar til
Rómaborgar, páfanum til halds og
trausts, og áhrif kirkjunnar á mennta-
mál væru aukin. En Loðvík Napóleon
hafði lag á því að hagnýta sér það
ástand, sem stjórnarskráin skapaði.
í þessari stjórnarskrá gætti þess klofn
ings milli framkvæmdavalds og lög-
gjafarvalds, sem tröllreið stjórnarfari
í Frakklandi til skamms tíma. For-
setinn skipaði ríkisstjórn, en átti
annars að vera afskiptalítill
um stjórnmál, þar tók verksvið Iög-
gjafarþingsins við. Nú leitaðist Loð-
vík Napóleon við það að koma sök á
því, er miður þótti fara, yfir á lög-
gjafarþingið og afla því þannig óvín-
sælda. Jafnframt þessu kom hann
tryggum áhangendum sínum í ráð-
herrastóla og önnur mikilvæg embætti,
meðal annars í hernum.
Með þessu móti tókst Loðvíki Napó-
leoni að komast hjá því að verða
bandingi hægrisinna, sem höfðu
hjálpað honum til að bæla niður
uþpþot vinstri manna árið 1849.
Almenningur tók að hafa miður góðan
þokka á hinum íhaldssömu leiðtogum
löggjafarþingsins. En Loðvík Napð-
leon vann sér aftur á móti síaukna
lýðhylli. Hann ferðaðist um landi'ð
þvert og endilangt og hélt ræður, þar
sem hann lýsti sjálfum sér sem full-
trúa þjóðarinnar og bónapartiskrar
larfeifðar. Hann beitti nýtízkulegri
áróðurstækni, var til að mynda ó-
þreytandi að taka í hendur fólks.
Allt um það voru ýmsar blikur á
lofti í frönskum stjórnmálum árið
1851. Nú var skammt orðið eftir af
kjörtímabili Loðvíks Napóleons, og
ýmsir aðilar voru teknir að hugsa sér
til hreyfings, bæði róttækir og konungs
sinnar, lögerfðamenn og Orléanssinn-
ar. Haft var í hvíslingum, að báðar
fylkingarnar hefðu stjórnlagarof i
huga. En þessum öflum, langt til
hægri og vinstri, hafði vaxið ásmegin
í þingkosningunum árið 1849.
Nú var að hrökkva eða stökkva
fyrir Loðvík Napóleon. Hann hafði
safnað um sig flokki ókvalráðra ævin-
týramanna og átti ýmsa góða að, svo
sem hrálfbróður sinn, de Morny greifa,
son Hortense og fransks greifa. Sjálf-
ur þekkti Loðvík Napóleon vel til
samblásturs, síðan hann tók þátt í
frelsisbaráttu ítala. Og það var ofan
á, að forsetinn léti til skarar skríða
og biði ekki eftir því, að kjörtímabil
ið rynni út, heldur framkvæmdi sjálf
ur stjórnlagarof.
Stjórnlagarofið var mjög vandlega
undirbúið og til þess valinn dagur,
er sérstakt gildi hafði, annar desem-
ber. Hinn annan desember árið 1803
hafði Napóleon Bonaparte borið sigur-
orð af sameinuðu liði Rússa og
Austurríkismanna við Austerlitz, einn
glæstastur sigur franskra hersveita.
Og fyrsti desember rann upp, og Loð-
vík Napóleon veitti gestum móttöku
í höll sinni. Eitthvert kvis hafði kom-
izt á kreik um fyrirhugað stjórnlaga-
rof, en fæstir lögðu trúnað á það.
Gestirnir kvöddu um tíuleytið, og
Loðvík Napóleon sneri til vinnu-
herbergja sinna ásamt trúnaðarmönn-
um sínum.
En um fótaferð morguninn eftir
var hafizt handa. Hervörður var settur
ÞÆTTIR AF NAPÓLEONl lll. KEISARA — II
832
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ