Tíminn Sunnudagsblað - 25.09.1966, Page 18

1
Camillo Benso di Cavour greifi 11810—
61). Cavour átti manna mestan hlut i
sameiningu Ítalíu, og nafa jslenzkir
fræSimenn líkt honum vi8 Jón Sig-
urSsson. Cavour iézt á miSjum aldri,
árið sem draumurinn um sameiningu
Ítaiíu rættist. Sagt er, að síSustu orð
hans hafi verið þessi: „Ítalía er komin
tii sögunnar — allt er gott."
Hér er þess enginn kostur að rekja
gang Krímstríðsins. Það stendur í
ýmsu á mörkum hins nýja og gamla
tíma: símskeyti, járnbrautir, blaða-
menn og Ijósmyndarar koma fyrsta
sinni við styrjaldarsögu. Atburður i
Krímstríðinu leiddi til þess, að haf-
izt var handa um opinberar veður-
spár, og Florence Nightingale gat
sér þar ódauðlegt orð fyrir hjúkrun-
arstörf sín.
í september árið 1855 lyktaði um-
sátri andstæðinga Rússa um herskipa-
höfnina Sevastopol við Svartahaf með
sigri umsátursmanna. Þá var augljóst,
að friðarsamninga yrði ekki langt að
bíða. Friðarráðstefna var kvödd
saman í París í marz. Napóleon þriðji
gat verið ánægður með gang málanna.
Mikið mannfall hafði að vísu orðið
í Krimstríðinu, og styrjaldarrekst-
ur þeirra bandamanna hafði þótt slæ
\egur En nú var unninn lokasigur og
það var ekki hvað sízt fyrir frækna
framgöngu franskra hersveita. Og
friður var reifaður í höfuðborg Frakk
lands. Rússar urðu að sætta sig við
það að láta í minni pokann og gera
sér að góðu, að stemmt yrði stigu við
útþenslustefnu þeirra. Á. Parísar
fundinum voru einnig samþykktar al-
þjóðlegar reglur um sjóhernað. Góð
vinátta tókst með þjóðhöfðingj-
um Frakka og Breta. Það duldist eng
um, að Frakkland var stórveldi.
VII.
Napóleon þriðji hafði lýst því yfir,
a3 hann ætlaði að útrýma fátækt í
ríki sínu og efla samhug milli stétta.
Trúlega hefur vakað fyrir honum að
skapa velferðarríki á nítjándu aldar
vísu. Ekki skorti hann vald, því að
samkvæmt stjórnarskránni frá árinu
-1852 mátti hann heita einvaldur.
Kirkja, her og lögregla stóðu honum
við hlið, og það gat varla heitið, að
andstæðingar hans æmtu né. skræmtu,
þótt prentfrelsi, skoðanafrelsi og
tjáningarfrelsi væri skert. Þjóðin í
heild var ánægð, þvi að gróska var í
efnahagslífinu og mikil umsvif • og
kjör fólks bötnuðu. Stóriðja efldist
drjúgum, stórfellt átak var gert í sam
göngumálum, utanríkisverzlun jókst
til stórra muna, Frakkar lánuðu æ
meira fé til útlanda.
Og naumast er hægt að ganga svo
um Parísarborg, að verka Napóleons
sjái ekki stað. Hann fékk verkfræð-
inginn Haussmann til þess að standa
fyrir endurskipulagningu Parisar-
borgar, sem mátti enn heita með mið-
aldasniði. Haussmann hafði umsjón
með gerð stórkostlegra breiðgatna,
skrúðgarða og grasflata, og fjöldi
vandaðra íbúðarhúsa var reistur. Par
ís var gerð þrifleg borg og fögur.
En árið 1857 komst Napóleon
þriðji i kast við nokkra erfiðleika
innanlands. Þá gekk kreppa yfir lönd,
og lát varð á hagvexti í Frakklandi,
þótt annars kæmi kreppan ekki hart
niður á Frökkum i samanburði við
aðrar þjóðir. Fjársvikamál komu upp,
og skjótt heyrðust óánægjuraddir og
margir tóku að sakna stjórnmála-
legs frelsis, þegar harðnaði á dalnum
fjárhagslega. Þingkosningar voru
haldnar þetta sama ár, og andstæð-
ingar stjórnarinnar fengu nokkra full
trúa kjörna. Meðal þeirra var Emile
Ollivier, sem síðar verður getið í þess
um þáttum. Þessum fulltrúum stjórn
arandstöðunnar varð tíðrætt um
frelsi, en kyrrt mátti heita um hríð
í Frakklandi, þótt sýnt væri, að Napó
leoni auðnaðist ekki að vera vinur
allra stétta. Það er utan landamæra
Frakklands, sem mikilla tíðinda er
næst að leita af keisaranum.
VIII.
Aldrei hafði verið til neitt, sem
gat kallazt Ítalíuriki, er hér var kom-
ið sögu. Ítalía hafði jafnan verið bút
uð sundur, síðan Rómaveldi leið und
ir iok, og ýmsir hlutar landsins höfðu
iðulega lotið erlendri stjórn. Þjóð-
ernisvakning varð í ítaliu i Napóleons
styrjöldunum, og rómantíska stefn-
an í bókmenntum varð þessari hreyf-
ingu til framdráttar. Þær raddir urðu
æ háværari, sem kröfðust sameining
ar ítalíu. Sú hugmynd var raunar
ekki ný af nálinni, og nægir i því
sambandi að vitna til hins fræga
manns Noccolos Machiavellis, sem
uppi var um aldamótin 1500 og end-
aði hið víðkunna rit sitt, Þjóðhöfð-
ingjann, á því að hvetja landa sína
Evgenfa de Montijo (1826—1920), hin
fagra drottning Napóleons þrlSia.
til þess að reka „barbarana“ af hönd-
um sér.
Á Vínarfundinum árin 1814—15,
réðst það, að Austurríkismenn fengju
lykilaðstöðu í Ítalíu: Feneyjar og
Langbarðaland urðu hluti af riki keis
arans í Vín. Sjálfstæðisbarátta ítala
beindist þannig einkum gegn Austur
ríkismönnum, og árin 1848—49 kom
til blóðugra átaka viða um landið. All
ar uppreisnir voru brotnar á bak aft-
ur, en þó var sýnt, að veldi Austur-
ríkismanna stóð ekki traustum fót-
um í íaliu.
Þeir, sem börðust fyrir frelsi Ítalíu
og sameiningu, greindust í ýmsa
flokka, en þeir reyndust leikseig-
astir, sem kusu forystu Sardiniuríkis
í öllum aðgerðum. »
Konungsríkið Sardinía náði yfir
samnefnda ey og talsvert land í Vestur
Ítalíu. Þar sat Savoyenætt að ríkj-
um, konungur .var Viktor Emmanúel,
og forsætisráðherra hans var Cavour
greifi.
Cavour var slunginn sjórnmála-
maður, og hann ætlaði sér og Sardiníu
riki mikinn hlut. En hann vissi, að
hann gæti naumast unnið stór ríki án
erlendrar aðstoðar, og beitti sér fyrir
því, að Sardinía veitti Frökkum og
Englendingum lið f Krímstríðinu.
Þar með tryggði hann sér vináttu
þessara stórvelda, og næsta skref var
það að gera bandalag við Napóleon
þriðja. Eins og áður getur, hafði Napó-
leon ungur tekið þátt í frelsisbaráttu
ítala, og alla tið var hann fremur
vinveittur þjóðum, er vildu losna und-
an erlendri yfirstjórn. Hann vissi og
að það myndi mælast vel fyrir meðal
frönsku þjóðarinnar að styðja ítala
og taka í lurginn á Austurríkismönn-
um. Á hinn bóginn mátti Napóleon
vita, að Kirkjuríkinu yrði hætta búin,
ef kæmi til sameiningar Ítalíu. En
Napóleon hafði unnið sér stuðning
834
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ