Tíminn Sunnudagsblað - 16.07.1967, Blaðsíða 5

afeurgitm. » átti að liggja fyrir
^^S^Húsa|o|taliolt í géfftum
qMar þessar svo fagt, að n®oa
TOrð vari^argarða á báoum skurð-
0kkum tll þésS að vatníð helialst
j[ skurðinilm. Pössi kafjl var boð-
inn ut snemma vors 1018 og var
íc&ilaöux „stóra akkorðfð“.
Hafði staðið í nokkni þófi með
útboðið, þegar Brynjóífur bauð í
vérkið. Þótti hann sýna frábæran
dúgnað við framkvæmd þess, og
vár allur frágangur hans á verk-
inu með ágætum. Brynjólfur vann
þetta verk á þremur sumrum og
þótti vel af sér vikið, að hann
skyldi ekki bíða fjárhagslegt tjón
á „akkorðinu11, þar eð hann hafði
samið í upphafi um ákveðna
greiðslu fyrir rúmmetrann, en
kaup hækkaði næstum því um
helming á þessu tímabili.
Jón Guðmundsson.
Framkvæmd í verki,
en forðast að pretta.
Farsæld og manndáð oss
láttu við rétta.
Þannig var hugsað á Skeiðum
vorið 1917, er byrjað var á Skeiða-
áveitunni. Eftir henni höfðu Skeiða
menn lengi beðið. Sérstaklega var
grasleysi tilfinnanlegt á þurrka-
sumrum. Væri aftur á móti rign-
ingasamt, varð grasspretta góð, en
þá var svo mikið vatn á engjun-
um, að erfitt var að vinna þær,
því að framræsla var engin.
Það niun hafa verið hafin vinna
við áveituna í fyrstu viku júní-
mánaðar. Aðallega voru það Eyr-
bekkingar, sem byrjuðu á skurð-
grefti, og stýrði verkinu Bjarni
Eggertsson frá Vaðnesi, sem þá var
orðinn Eyrbekkingur. Hann var bú
fræðingur frá Hvanneyri og eitt-
hvað vanur skurðavinnu eftir út-
mælingum verkfræði’iga.
Skeiðamenn gáfu sig iítið að
þessari vinnu fyrst nema einn og
einn maður, sem lenti þá í vinnu-
flokkum utansveitarmanna. Engir
tóku að sér ákvæðisvinnu — mönn
um fannst það of mikil ahætta.
Tímakaupið þetta vor mun hafa
verið 65 aurar á klukkustund, en
áætlað verð á rúmmetrann í
skurðunum frá 50 til 80 aurar.
Um vorið kom ég frá Hólum
í Hjaltadal, hafði verið á skólan-
um um veturinn og tók nú við
búi í Framnesi, því að faðir minn
óskaði þess, þar eð hann var að
læjpða bllndur og tvö yögri syst-
m'fft eitn ®»rmd, ig Vaftn
éjlkert víð ávoituna þetta vór, hafoi
1 n& anftað að hörfa.
ffið mér kom að norðan
skólabyóðir minn, sá er hét íó-
hann Sjgvaldason og var úr Eyja-
m-'ði. Hánn kom heinííms 1 þeim
tlfgangi að fá vinnu við áveituna.
bftr sem allir voru óvanir skurða-
vlnnu, vissi enginn, hvað mundi
hæfileg greiðsía, og var því alít
unnið í tímavinnu fyrst í stað. Það
var von Skeiðamanna, að verkið
færi ekki fram úr áætluðum kostn-
aði, því að flestum fannst hann
gífurlegur. Þá var ©kki annað
þekkt en að borga hverja krónu,
sem fengin var að láni í banka, ella
var gengið að veðinu. Hér var veð-
ið allur Skeiðahreppur svo að
segja.
Þetta fyrsta sumar varð reynsl-
an sú, að með eðlilegum afköstum
hjá góðum verkmönnum mundi
unnt að fylgja áætluninni, og
gerðu menn sér vonir um, að svo
mundi verða um verkið í heild.
Byrjað var eðlilega syðst á Aust-
ur-Skeiðum, svo að allt vatn rynni
af jafnóðum í Þjórsá. Á Upp-Skeið-
um var aftur á móti af sömu á-
stæðu byrjað úti við Hvítá.
Á Austur-Skeiðum var lokið við
að grafa skurðina upp á móts við
suðurenda Húsatóftaholts haustið
1917. Þar skiptist skurðurinn í
tvær höfuðálmur, — önnur lá um
HJemmiskeið og þaðan fram að
Ólafsvallahverfi, en hin fyrir vest-
an Votamýri og flutti vatn á það
land, sem er fyrir austan þjóöveg-
inn.
Við þessi skurðamót hófst eigin-
lega aðalskurður. Næstu 1400 til
1500 metrarnir urðu að vinnast
með handverkfærum, en þá hófst
svo sá hluti, sem grafa skyldi með
skurðgröfu. Hagaði þannig til, þar
sem þessi hluti skúrðarins átti að
vera, að þar var á stóru svæði
djúp dæld. Var gerð skurðarins
fyrirhuguð þannig, að hann yrði
ekki nema tæpur hálfur metri á
dýpt, en svo skyldu hlaðnir garðar
báðum megin til þess að halda vatn
inu í réttum farvegi. Þarna átti
skurðurinn að vera 3,75 metra
breiður í botninn og með fláa 1:1,
en garðar hlaðnir svo háir, að þeir
væru tveir metrar frá skurðbotni
upp á brún. Þetta verk var að rúm-
máli kringum 15 þúsund tenings-
metrar.
Þetta verk var boðið út vorið
1918. Leizt ýmsum Herkúlosar-
þraut að ljúka þessum skurðum
gegn greiðslu, sem boðin var.
verkið var boðið út í einu lagi,
79 aurar fyrir hvern teningsmetra
í uppmokstrinum, an 80 aurar í
görðunum. Sýnilegt var, að mjög
yrð garðarnir erfiðir í hleðslu þar
sem víða yrði að kasta efni í þá
nokkuð langt að. Helzt var talað
um, að þetta verk yrðu berserkir
af Eyrarbakka að taka að sér, en
er til kom, þótti þeim kaupið of
lágt.
Nú mátti verkið eloki tefjast
lengi, því að þessi hluti skurðar-
ins varð að vera tilbúinn um svip-
að leyti og sá hluti, sem grafa átti
með skurðgröfu. Það var helzt
ekki um nema einn flokk að ræða,
sem treystandi væri í þetta vanda-
sama verk, flokk Bjarna Jónsson-
ar, en í honum voru Stobkseyring-
ar og Eyrbekkingar.
Nú leið fram á vorið 1918. Samn
ingar tókust ekki. Klaki var í jörðu
meiri en venja var eftir mikinn
frostavetur. Hann hafði yfirleitt
hvergi verið minni en einn metri
og allt upp í einn metra og tutt-
ugu sentimetra. Þó mun þetta hafa
farið úr jörðu á Skeiðunum þetta
sumar. Sumarið 1881 fór klaki
ekiki úr mýrum á Skeiðum, en sá
vetur var með einsdæmum frost
harður.
Það lá við, að mér væri farið
að leiðast þóf þetta um skurðina.
Ég fór til Reykjavikur um miðjan
maí og hitti Sigurð ráðunaut, sem
var ráðhollur vinur, og tók ég jafn-
an fyllsta tillit til ráða hans. Hann
kunni skil á skurðagrefti og hafði
góðvilja til þess að ráðleggja það
bezta. Þá var ég sjálfur búinn að
taka ákvörðun um að gera tilboð
í þetta verk fyrir áætlunaverð.
Kaupgjald hafði ekki braytzt frá
því áætlunin var samin, og virt-
ust ekki likur til, að breytingar
yrðu á því þetta ár. Hms vegar
bjóst ég við, að áveitunefndin
treysti mér til þess að taka að mér
þettn verkefni, og mér óx það ekki
beiftt í augum í þá daga.
Ég átti fjóra góða vinnuhesta og
ætlaði mér að fá hestreku. Plóg
átti ég líka og var vanur að nota
hestaverkfæri og stjórna vinnuhest
reku, og ætlaði, ef með þyrfti, að
losa jarðveginn fyrst með því að
plægja hann.
Sigurður ráðunautur tók mér vel
og ljúfmannlega og hvatti mig til
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
60S