Tíminn Sunnudagsblað - 16.07.1967, Blaðsíða 11

V
ÞRÁ
öræfin kalla. Mig langar að leita
þess lífs er ég þrái mest,
hvar þögnin fléttast við fleygar raddir
og fangar hvern aðkominn gest.
Ég vil hverfa í útlegð og óbyggðir nema,
sú ásókn mér gefur ei frest.
Ég vil teyga friðinn úr fjaUablænum.
og fjarlægjast borgarglaum.
Hlýða á þytinn í vorsins veröld
og vatnanne þunga straum.
Ég vil hvíla á mosa og svefninn mun seiða
í sál mína fagran draum.
L. Þ.
'j
„herra skopuua.. wutsuu iter mað
urinn ekki óhegnt raskað hinu hár-
nákvænia jafnvægi náttúrunnar
svo átakanlega. Til dæmis éta
slöngurnar merði og fleiri dýr,
sem eyðileggja aldinekrur. Á hinn
bóginn lifa leguannöðrur að mestu
á krókódíla- og slöngueggjum. En
þótt þessar nöðrur, er líkjast sand-
eðlum, séu einkar nytsamar, eru
þær ofsóttar miskunnarlaust. Er
skinn þeirra notað í handtöskur
og kjötið er eitt dýrasta góðmeti
f Suður-Afríku.
Ekki einu sinni, heldur oft,
hefur náttúran sjálf varað við ó-
eðlilegum afskiptum í ríki hennar.
Þannig voru tíu pör af lifandi
bisamrottum fluttar frá Kanada
til hallartjarnar einnar við Prag
árið 1905. Hafði þessum dýrum
fækkað svo mjög fyrir vestan haf,
að-ekki var unnt að fullnægja þörf
Evrópubúa fyrir skinn þeirra.
Því vildu menn sannprófa, hvort
þær gætu ekki tímgazt í Norður-
álfu.
Og hvort þær gátu! Hér átti
bisamrottan enga erfðafjendur og
breiddist fljótlega út um mestan
hluta Evrópu, eyðilagði flóðgarða
og fiskræktarstöðvar. En skinnið
reyndist hér nær verðlaus vara.
í skýrslu UNESCO er talið, að
um það bil 600 dýrategundir séu
i þann veginn að deyja út. Og
þegar svo er komið, verður það
tjón aldrei bætt. Hvert sinn, er
dýrategund hverfur með öllu af
yfirborði jarðar, verður hei i ur vor
fátækari.
Eigi að síður er þó nær ótölu-
legur aragrúi dýra eftir. í forn-
öld þekkti Aristóteles einar 520
tegundir dýra. Hinn mikli, sænski
fræðimaður Linné (d. 1778) náði
að rita lýsingar á 4236 tegundum.
Nú á dögum er fjöldi þeirra tal-
inn nálgast eina milljón. Þar af
eru þó um það bil 760.000 skordýr.
Og á hverju ári finnast yfir
5.500 tegundir til viðbótar, svo að
færa má í hinar miklu kerfa-
bækur vísindanna 5.000 skordýr,
500 lindýr, 20-30 spendýr og 2-3
fugla, — sem áður voru óþekkt
. fyrirbrigði. Dr. Herbert Friedman,
sem starfar við Þjóðminjasafn
Bandarikjanna, telur, að sem næst
eitt hundrað fuglategundir muni
enn vera ófundnar.
Sem betur fer, eru þess og
nokkur dæmi, að dýrategundir,
sem taldar voru útdauðar, hafi
komið í leitirnar, þótt stundum
hafi þær þá verið miður vel haldn-
ar.
„Síðasti“ einstaklingur af ný-
sjálenzka kakadúanum, sem var
stærsti páfagaukur í heimi, var
stoppaður upp fyrir dýrasafn nokk-
urt, árið 1947. En árið 1962 fund-
ust fjórir kakadúar lifandi. Eru
þeir nú geymdir í stórum búrum,
undir eftirliti innanríkisráðuneyt-
isins í Nýja-Sjálandi, í von um að
takast megi að fá þá til þess að
auka kyn sitt.
Fyrir um það bil 70 árum fund-
ust í helli nokkrum í Suður-Ástra-
líu bein úr áður óþekktu poka-
dýri, ofur smáu. Var því gefið vís
indanafnið Burranys parvus með
viðeigandi athugasemd: „Útdautt
áður en Evrópumenn komu dl
landsins“. En árið 1966 náðist
lifandi dýr af þessari tegund.
Af öðrum endurfundnum „lif-
andi steingervingum“ má nefna
þessi: rahow — stormfuglinn (á
Bermúdaeyjum 1951), Steller —
albatrossinn (tíu pör á japönsku
eynni Torishima 1954), Kuhl
— hjörtinn (tveir einstakling
ar á Bawean norður af Jövu
1955). Sandvíkurgæsinni á Ha-
wai, sem ásamt hvítu trön-
unni í Norður-Ameríku er tal-
inn sjaldgæfasti fugl veraldar, hef
ur hins vegar verið bjargað frá al-
gerri tortímingu með skjótum að-
gerðum. Af þeim var tæp tylft
eftir lífs, en hefur til þessa dags
fjölgað upp í rúmlega sjötíu.
Jóhann Bjarnason þýddi.
T f M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
611