Tíminn Sunnudagsblað - 22.06.1969, Síða 6

hinir ynigni kennarar ekki leyfa
honiuim það. Láldieigia hef'Uir hann þó
kumniað eiins vel sí<n fræði sem aðr-
ir nemiendiur morræmude ildarin'nar,
endia nam hann^afliveg það sama og
þeiir. Að mmmstia kosti samdi nmn
á þessum námsérum Skýringar við
Snorra-Eddu, sem kom tifl. máia, að
eiimhvieim tímia yrðu gefinar út, en
muimu nú giataðar. Sumarið 1916
byrjiaði Þórberguir upp á eigin spv’t-
ur að safna orðum úr íslenzku al-
þýðumiáM. Sumarið eftir vanm hann
um skeið við Orðabók Sigfúsar
BlöndaHs. Vorið 1918 þegiar Þór-
bergur kemnr úr háskólainum, fer
hanm firam á stynk við alþingi, að
áeggjiam Gúðmumdar Björnssonar
liamdlækmás. Honium voru veilttar
600 krómur. Síðam hafði hann orða-
söfnunar-styrk í mörg áx, mi'smium-
aimdi mólkimm, þvi að íhaMsmemm
reyndm að ploklka hamm af homum
> altaf öðrnu hverju tiil að „rétta við
hiag ríkissjÓðs“. Þegar Bréf till
Láru kom út, var orðasafn Þór-
bergs um 20 þúsumd orð, og síð-
an hefuir það áineiðanlega vaxið
mjög. Það er nú geyrnt á Lamds-
bókasafmi og er ómetanleg heimiid
um ísfliemzkt aiþýðumál á þeim ár-
uim, þeigar hirnmar mMu breytimig-
aæ á samihengi miáflisims var emm
elkiki farið að gæta.
Á háskólaárum sinium orti Þór-
bergur nokkuð. Árið 1914 gaf
hanm út fyrsta ljóðakver siltt. Það
hét Hálfir skósólar, og áirið eftir
kornu Spaks manns spjarir. Kvæð-
in voru fttiöst ástarflijóð, en með tals-
veirt öðru yflirbragði en þá var .
tlzku. Höfunduirimm skopast óspart
að hn'imnii hástemamdu og værðar-
legu ástaflijóðarómantík samtímanis
með því að fyta forna og kunna
hætti með skemimtt'egri vitleysu.
Hamm orðar lfká ýmsar mannlegar
þrár og kanndif á svo raumsæjan
og Mspursfllausan hátt, að það vatoti
skömm og ibnieýks'ilan borgaralegs
veflisæmiis. í ©inu kvæðanna er til
dærnáls þetta erindi:
Mín fýsn er'sem úthafsins al'da,
er óflimasit Við hrynjamdi sker.
S^tieiki tovemhoMsins sverfur
siðferðisbjargið í mér.
Suims staðar stælir hiamm hina
fliýurilsikiu „vælukjóa“ {Ljúflings-
skáldið) og jafimvel' erfljóð (Graf-
skrift). í mioitotorum tovæðum befur
hamm fylílt formið út með fúitúr-
istoum huigdettum, en emgia hug-
mynd mum hamin þó hafa haft um
C3/1
þá listetiefnu. Dæmá um þetta er
Til hypóthetista og Fútúrískar
kvöldstemningar. Hið síðarnefnda
endar á þessa leið:
Láttu geisa Ijóð úr bási,
Ijúfa barn í mammMfsskiarm!
Spæjiairi! Varstu sprolk að segja?
Sprumigu lýs á rauðri tungu?
Glyserin er guðleg læna.
Gling-gling-gló og hver á hróið?
Nybbari sæl og Nói storubbuir!
Nonsans, flaaos. bhraitar!
momsieur!
Em aulk þessara fcestoni- og skop
vísnia, sítorumstæliinga og útúnsnún
iniga eru notokur lýrísk tovæði, svo
sem hið litia lijóð, Fjórtán ára, og
ljóðrænar náttúiru-istenminimga tii
diæmis xim Nesin í Hormafirði (Nes-
in og Sigluf jörður).
Um svipaðar mumdir og Þórberg
ur 'gefur úit fyrstu fcvæði sím, þýddi
hanm •nokifcrar smásögur, sem
ptremtaðar voru í nokfcrum hlöðum
í höfuðstaðmum. Sumarið 1914
þýddi feanm Iiey niiögreglu söguna
Boskomb-undrið eftór Antlhur Con-
am Dóyle, og birtist hún í Vísi og
var hið fyrsta, sem kom fyrir al-
menmimgssjóniir í óbumdnu málM frá
hiemdi Þórbengs. Eimmlg þýddi hamm
þrjár dularfuflllar og hryllilegar
sögur eftór Edigar Alflian Poe. Þær
hétu Svarti kötturínn, Langa kist-
an og Hjartslátturinn. Sögur þess-
ar voru af ar vefl þýddar.
Frá haustómu 1920 fékflost Þór-
bemgur við kemmsliu í iðmstoóflianuan
og fré jamúar 1921 við Verzflumar-
sfloólanm. Hanm var góður toemmairi
og mijög vimsæll af nemiemdum sím-
um. Em þeigar hamm haifði ritað
Bréí' tifl Láru og Opið bréf til séra
Á<ma Siguiðssonar, var hamm rek-
inm frá báðum skófliumumi. Eftdr það
hiefur hamm starfað sem ritihöfumd-
ur, m nokfcrum simmum hefur
haoim haMið mámiskeið i esperantó.
í móveimbeir 1917 tóto Þórbergur
að toymma sér austræma speki og
jóga-heimspeki og gefck að þeim
lestri með eldfliegum átoga. Þetta
bar þanm áramgur, að hann tók að
stunda jóga og varð sammifærður
um sanmleifca guðspetoánmar í meg-
iniaitirilðum. Og árið 1919 skrifaði
hamm síðam hima afar snjölflu og
bvatflieigu gneiim um reynslu sína af
þessum flræðum, Ljós úr austri, •
sem var hið fyrsta, siem Þórb©%-
ur birntii firumsaimið eftir sig í lausu
máili. í þessari greirn verður fyrst
vámt spámanmsims Þórbergs Þórð-
arsomar, og rnáflið hefur hann frá-
bærilietga á.vafldi sínu. Greindm var
fyriinb'Oði þeisis, er síðar varð. En
Þórbexigiur varð svo hrifinn af guð-
spek'immi, að hamm var lamgt kom-
imin mieð að storifa bók um sköpun-
aritoenmimigarmar, em liauk henni
al'drei. Hims veigar fflútti hamm um
þeitta efmi noktora fyrirlesitra.
Næsfca sumar þýddi hamm, ásamt
Inigimiar Jómsisyni, Yoga eftir Jó-
hanmes Hohiemiberg, og næsta vet-
ur Sbarfsrætot rnieð Jóni Thorodd-
sem. Sú þýðimig er hið mesta lista-
verk á umaðsilegia fögru máli. Bók-
im toom út 1926. Stúderimgar Þór-
bergs í ausitræmiuni fræðum og
spiiritósima sannfærðu hanm urn
firamihalldsflíf eimiðtatoliingsims og
Itögðu gruindvölinn að alllri líf-
skoðum hans, þar mieð taiiinmi ai
þjóðahyggju og bræðrafliagshuig-
srjóm hains. Em þó Þórh ’-guir gerð-
ist sammfærður guðspe gur, varð
hamm fyrir hræðlegum von'brigð-
um með fyl'gismenm hemrnar í guð-
speflciféaöguinium.
í desember 1919 ritar Þórberg-
ur fymsitu blaðagreim síma um Orða-
söfnnn. Sú greim lýsir á ágætaai
hátt vimmubrögðum hiams við söfm-
unima og huigmynd ham-s um til-
högum hemmar foTamveigis. Greimim
er riituð á afarljósu og eðlileigu
móM um óþjáflt efmfi Þetta sama
haust storifaði Þórbergur svo Leið-
arvísi um orðasöfnun. Þetta er „á-
gætt flcver og eimstatot í islemzkum
fræðum“, segir dr. Stefán Eimars-
som. Leiðarvfisiirimm er ritaður í
hreimium fræðistíl. Snemma árs
1922 ritar Þórbergur Orðabálk í
Tímanm og bdirtiist 'hamm ammað slag-
ið í rúmt ár. Það síðasta, seon Þór-
hergur hefur ritað viðvítojaindi
orðasöfnium sinoid, er hið Opna bréf
til Jóns Þorlákssonar borgarstjóra.
Jón hafði vitoizt að söfmuai Þór-
bergs af mitoflúm þjösnasikap og
fuflflltoomfiinmi vanþekk'imgu. Þessa
ffiffllsltou Jóns fcvað Þórflaengur mynid-
adLega mfiður í þessu bréfi.
Á árimu 1922 gefur Þórbergur
út Hvíta hrafna. Þar sflær hanin
fyrri kvæðakverum sfinum saiman
og bætfir við 19 mýj'um fcvæðum.
Kvæðim eru oneð líltou smiði og fyrri
tovæði höfiumdar. Bn fyirir tovæðun-
um 'hefur Þórbergur storifað mertoi
legam flormála, þar sem toaran gerir
greárn fyrir Ijóðuraium.
Þetta saima sumar dvelst Þór-
bergur á Ísafiirðí bjá vini sínuim,
Viflimiundi Jónssyni lætoni. Þegar
hamm sneri aftur tifl Reykjavíkur,
T í M 1 N N — SUNNUBAGSBLAÐ