Tíminn Sunnudagsblað - 26.10.1969, Blaðsíða 19

örfláar vísur og vísnabrot úr gaman-
forag, sem hann mun hafa ort um
frændkonu sína, Guðrúnu Björns-
dóttur frá Heiðarbæ. Braginn
heyrði ég á barnsaldri, líklega um
1909—1910, en mun aldrei hafa
heyrt eða lært hann allan. En upp-
hafið hygg ég vera þetta:
„Sæll vertu nú Siggi minn,
seint viil koma borgunin
tfrá þér, svo ég firrist pín,
fyrir handarvikin mín.
Lömbin sendir þú mér þrjú,
þau voru ei í skammti drjúg.
Þegar þau gengu hingað heim,
hreint var enginn mör í þeim.
Og skelfing voru skinnin ljót,
skæði fékk ég ein og bót,
hverju þeirra aðeins úr,
ónýt hreint í flökkutúr.“
Guðrún Björnsdóttir lifði alla
ævi ógift og barnlaus, lengstum í
húsmennsku á ýmsum stöðum í
Tungusveit, en hafði uppeldi sitt
af nobkrum kindum, sem hún átti,
auk kaupavinnu á sumrum og
handavinnu á vetrum. Hún mun
hafa verið sérlunduð nokkuð, en
þó ekki ógreind og vel verki far-
in. Mælt var og ekki að ósekju, að
í sjálfmennsku sinni lifði hún mest
á kaffi, og fiskbita þurfti hún líka
að eiga handa ketti eða köttuan
sínum. Tilefnið að fyrrnefndum
glettnisbrag var sagt það, að Guð-
rún hefði verið í kaupavinnu hjá
bónda þeim, er Sigurður hét, en
kaupgreiðslan eitthvað dregizt eða
verið öðruvísi úti látin en Guðrúnu
líkaði, og hún haft kvörtunarorð
um. En öðrum eins æringja og
Valdimar var slíkt nóg efni í gam-
anvísur, þess heldur sem margir
hentu góðlátlegt gaman að Guð-
rúnu, fyrir lifnaðarhætti hennar og
sérsinni.
5. E'lín, yngsta barn séra Jóns.
giftist 17 ára gömul Ormi Odds
syni frá Kjarlaksstöðum á Fells-
strönd, og var hún seinni kona
hans. Þau bjuggu lengi í Miðdals-
gröf. Ormur var smiður mikill og
hinn vaskasti drengur, en alldrykk-
felidur. Hann drukknaði á Stein-
grímsfirði árið 1888, 64 ára
að aldri. Meðal barna þeirra, Elín
ar og hans, var Þuríður kona
Samúels Guðmundssonar, sem oft-
ast var kenndur við Miðdalsgröf
(Samúel í Gröf). Hér hafa þá verið
talin börn sr. Jóns og Guðrúnar
konu hans, og einnig litillega ver-
ið sagt frá nokkrum afkomendum
þeirra. Verður nú aftur vikið að
ættföðurnum sr. Birni og síðustu
árum hans, en síðan stuttlega get-
ið systkina sr. Jóns og fáeinna af-
komenda.
VI
Eftir andlát séra Jóns, sem áður
getur, vígðist aðstoðarprestur til
sr. Björns, Halldór Jónsson frá
Kleifum í Gilsfirði. Bjó hann fyrst
á hálfum Steinadal og þjónaði
FeHssókn, en flutti tveimur árum
síðar að TröHatungu og bjó þar á
móti sr. Birni hin næstu ár. Séra
Halldór var orðlagt valmenni og
óhugamaður um menningarmál.
Móðir hans var Halldóra Ólafsdótt
ir prests í Saurbæjarþingum, Gísla
sonar. Séra Ólafur sat í Hvítartal
og átti langa ævi í margs konsr
málaþrasi, enda kaHaður Mála-
Ólafur. Hann var dóttursonur Lár-
usar lögmanns Gottrups og þótti
vel gefinn á yngri árum, en gerð
ist snemma ofstopamaður og að
líkindum geðbilaður á köflum. Af
tiltektum sr. Ólafs er alkunnugt
svonefnt „merarmál,“ sem frá ér
sagt í Strandamannasögu Gísla
Konráðssonar. Ennfremur líkams-
árás hans á Ólaf stiftamtmann
Stefánsson og tillaga um að stofna
nýjan biskupsstól að Helgafelli,
þar sem tillögumaður yrði biskup.
Vorið 1843 flutti sr. Björn
að Klúku í Miðdal, en lét sr. Hall-
dóri eftir allan staðinn til ábýlis.
Fjórum árum síðar, eða vorið 1847,
sagði sr. Björn af sér prestskap
með þeim skilmálum, að hano nyti
þriðja parts fastra inntekta, en
einskis af bújörðinni. Segist hann
gera það í því skyni, að fátækt
sinni yrði þá fremur vægt við út-
tekt kirkjunnar, sem þá var aftur
hrörleg orðin. Sr. HaHdór hafði þá
byggt upp önnur staðarhús mjög
prýðilega og í því formi, sem þá
var farið að tíðkast, svo að sr.
Björn þurfti engu ofanálagi á þau
að svara. En kirkjuhtvsið varð hon-
urn þyi gra í skauti. Ofanálagið á
það na' v fast að 300 rd., er hann
hafði er ;in tök á að greiða að
fullu fyr;t um sinn. Efcki er auð-
velt í fljótu bragði að geta sér tH
um hverju þetta næmi í þeim pen-
ingum, sem nú gilda, en e.t v. mun
láta nærri, að 300 rd. hafi um
miðja 19. öld samsvarað 1C kýr
verðum eða þar um bil. Með hjálp
sona sinna, tengdasona og annarra
gat sr. Björn þó strax greitt 178 rd
að meðtöldum vlði gömlu kirkj-
unnar, sem virtur var á eina 24 rd.
Segir hann að sér hafi orðið það
til óhagnaðar, að kirkjan var ekki
virt uppistandandi, heldur spækj-
urnar úr henni, þegar búið var að
rífa hana.
Er sr. Björn hafði þjónað prests-
embætti í 50 ár, sótti hann til kon-
ungs um eftirlaun eða náðargjöf,
sem hann hlaut upp frá því til
dauðadags, 25 rd. árlega. Skuld
sína við kirkjuna greiddi hann svo
smám sarnan af þeim peningum.
í æviágripi sínu víkur sr. Björn að
því, að svo hafi sóknarfólk hans
borið hann á höndum sér, að því
hafi hann löngum verið lystar- o;
framkvæmdarlaus að brjótast fri
Tröllatungu í annað brauð. sem
sýnzt hefði álitlegra, þótt kost h el't <
átt að fá. Heilsuhraustur kveðsi
hann jafnan hafa verið og sjaldan
í stórsóttum legið, en ætíð krafta-
lítill og léttur á fæti. Telur hann
sig einkum hafa verið hneigðan
fyrir sjó, en með jafnaði ekki
þurft á því að halda. Tröllatunga
er daljörð og ferðalög sr. Bjöins
um prestakallið því yfirleitt öll á
landi, en sem ungur maður og þau
ár, er hann bjó á Kirkjubóli, hefur
hann efalítið eitthvað stundað sjó-
róðra á haustin. Um miðjan vetur
1848 andaðist Valgerður kona sr.
Björns, hartnær 81 árs að aldri.
Hann var þá orðinn heHsulinur og
dó rúmum finnm árum síðar, haust
ið 1853, hjá Birni syni sínum á
IGúku, langt til 85 ára gamall.
Þeir sem senda Sunnu ,
dagsblaðinu efni til
birtingar, eru vinsam-
lega beðnir aS vanda
til handrita eftir föng-
um og helzt að láta vél-
rita þau, ef kostur er.
Ekki má þó vélrita
þéttar en í aðra hverja
línu.
r f M I N N
SUNNUDAGSBLAÐ
859