Morgunblaðið - 09.05.2004, Blaðsíða 6

FRÉTTIR
6 SUNNUDAGUR 9. MAÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagar eru fjölskylduvænir hjá okkur í hesta-
miðstöðinni í sumar. Við bjóðum upp á klukkutíma
hestaferð kl. 15 um hraunið í Hafnarfirði á aðeins
1.500 kr. Hestar við allra hæfi, bæði fyrir vana og
óvana. Teymt er undir börnum kl. 16 og kostar það
ekki neitt! Pantið í þessa ferð í síma 555 7000.
Innritun í reiðskólann er hafin!
Sunnudagar
eru
U
mhyggjan skín úr andlitum foreldra sem hlýða á orð Her-
dísar Storgaard á námskeiði um skyndihjálp barna. For-
eldrarnir eru að hugsa til litlu gríslinganna heima og þyk-
ir skyndilega svo miklu vænna um þá heldur en fyrr um
daginn þegar þeir voru að óhlýðnast. Það eru nú einu
sinni svoddan óvitar sem troða blýanti í nefið á sér og tíkalli inn um eyr-
að.
En það fer nú svolítið um foreldrana þegar Herdís skýrir frá því að
árlega slasist 20 til 22 þúsund börn á landinu öllu; að fjórða hvert barn
þurfi að fara á slysadeild eða heilsugæslustöð. Og það er munur á kynj-
unum þegar á þessum aldri. Drengir slasast víst 15% oftar en stelpur.
Þeir virðast hafa annað fyrir stafni en stelpurnar.
Það kemur líka á óvart að slysum fjölgar, ef eitthvað
er, eftir því sem börn eldast, þó að þeim vaxi vit. Stund-
um getur vit verið til trafala. Athvarfið er heldur ekki
alltaf öruggt heima. Upp að fjögurra ára aldri eru 60%
slysa í heimahúsum, 38% á aldrinum 5 til 9 ára og 15% á
aldrinum 10 til 14 ára. Sú tala helst nokkurn veginn
óbreytt þar til við komumst á gamals aldur, en þá fer hún aftur hækk-
andi. Konur slasast víst meira en karlar á gamals aldri. Karlarnir eru
dauðir.
– Þeir vilja nú meina að það sé okkur að kenna, segir Herdís og hlær.
En það er annað námskeið.
Fleira kemur á óvart. Börn verða ekki líkamlega og andlega þroskuð
til að takast á við umhverfið fyrr en við tólf ára aldur. Og margt ber að
varast. Börn upp að fjögurra ára aldri geta lagt höndina á brennheita
eldavélahellu og liðið rúmar tvær mínútur án þess þau átti sig á því og
kippi að sér hendinni. Svo geta þau drukknað í tveggja til fjögurra
sentímetra grunnu vatni. Þetta eru börnin sem þurfa að vera í beisli í
barnavagninum. Annars geta þau farið að príla. Eins og gerðist á þriðju
hæð í Breiðholti. Barnið datt af svölunum, en sveif til jarðar í upp-
streyminu við blokkina og slasaðist ekki. Nágranni sem rakst á barnið í
grasinu.
– Á Íslandi er hæsta slysatíðni barna á Norðurlöndum, segir Herdís.
Erlendis virðist þeirra gætt betur og foreldrar úti með börnum sínum.
Hér á landi er mikið um lausagöngu barna, oft vanræksla í gangi.
Þegar Herdís lýsir slysagildrunum á heimilum langar blaðamann
helst til að hringja í tengdaforeldra sína og biðja þá um að binda barnið
niður þangað til hann komi heim; bara svo því sé örugglega óhætt.
– Og það er alltaf gott að fylla upp í tímann með eitrunum, því það er
svo lítið um þær að segja; það þarf fyrst af öllu að hringja í Eitr-
unarmiðstöðina og fá leiðbeiningar þar, mælir Herdís þegar hún er búin
að fjalla vítt og breitt um hætturnar sem leynast við hvert fótmál.
– Mesta furða að það sé í lagi með barnið manns, muldrar móðir við
borðið.
– Ég botna ekkert í því að mitt skuli vera á lífi, segir önnur.
Blaðamaður fer allt í einu að velta því fyrir sér af hverju hann muni
eftir sér prílandi í bókahillu sem er við það að velta, af hverju hann viti
hvernig þvottaefni sé á bragðið, af hverju hann viti hvernig sé að sleikja
frosinn málm, af hverju hann þekki tilfinninguna að hrapa. Hann sem
var alltaf eins og engill í æsku. Ef til vill slettist stundum á geislabaug-
inn, óhjákvæmilega. Það verður ekki við allt ráðið, þótt hægt sé að lág-
marka hættuna.
– Sumir krakkar eru bara svona psss psss psss út um allt, segir Her-
dís. Svo eru aðrir sem segja bara: Sjáðu! Og gera ekki neitt.
Sumir foreldrar fara að skellihlæja þegar þeir heyra að það geti vald-
ið rófubeinsbroti þegar börn í óvitaskap kippa stólnum hvert undan
öðru, en þeir gretta sig um leið, – skömmustulegir. Þeir voru sjálfir ekki
alltaf bestir barnanna bestir. Og eru ekki alltaf góðir fyrir börnin. Til
dæmis kippa þeir börnum úr olnbogalið í 95% tilvika með því að leiða
þau vitlaust. Þá heyrist stuttur sársaukagrátur í börnunum og síðan laf-
ir hendin niður og þau hætta að gráta. Ein móðirin lyftir hendinni upp,
eins og til að sýna að hún sé ekki farin úr olnbogalið, og segir:
– Hvernig þekkjum við þessi einkenni. Ég hélt að börn væru alltaf
grenjandi.
Önnur rifjar upp þegar Mel Gibson fór úr axlarlið í Lethal Weapon.
Ef til vill er það við hæfi að undir lýsingum Herdísar og fyrirspurnum
foreldra á námskeiðinu í Neskirkju ómar alvöruþrungin orgeltónlist.
Þegar lagið fer niður á myrkustu tónana gefur það orðunum aukinn
þunga; háski færist í stemninguna. Þá verður það enn áhrifaríkara að
heyra að á hverjum sólarhring missir eitt barn upp að fjórtán ára aldri
putta.
Hvernig má það vera!?
– Vúúúps, hváir Herdís þegar kennslubrúðan dettur af píanóinu.
– Áááá, veinar móðir í salnum.
Námskeiðinu lýkur með því að brúðan, sem er eftirmynd af litlu
barni, fær skyndihjálp frá foreldrum sem bíða í röð eftir að komast að.
Ekki veitir af, því hún er dálítið úr lagi gengin eftir að hafa dottið af pí-
anóinu. Foreldrarnir læra hvernig megi blása lífi í börnin sín. Og það
hvarflar að blaðamanni að í raun ætti að skylda foreldra til að taka slíkt
námskeið. Því það eru þau sem taka ákvörðun um að koma með börn í
heiminn og þau bera ábyrgð á þeim fyrsta spöl ævinnar. Þeir vegir eru
órannsakanlegir.
Morgunblaðið/Sverrir
Hættur sem
leynast víða
SKISSA
Pétur Blön-
dal fór á
námskeið í
skyndihjálp
HÆKKUN vaxta er aldrei fagnað-
arefni að sögn aðstoðarfram-
kvæmdastjóra Samtaka atvinnulífs-
ins (SA). Hann segir það þó eðlilegt
að Seðlabankinn reyni að sporna
gegn verðbólguþrýstingi, en bank-
inn tilkynnti sl. fimmtudag að hann
muni hækka stýrvexti sína um 0,2%
í næstu viku til að stemma stigu við
þenslu og verðbólgu.
Hagfræðingur Alþýðusambands-
Íslands (ASÍ) segir að ekki séu
brýnar ástæður til að hækka vexti
vegna þeirrar verðbólgu sem sé hér
á landi í dag. Viss þenslueinkenni
séu þó til staðar í hagkerfinu, sem
Seðlabankinn sé að bregðast við.
Það valdi hins vegar áhyggjum að
vaxtahækkun sé síst til þess fallin
að bæta stöðu þess fólks sem sé án
atvinnu.
Hannes G. Sigurðsson, aðstoðar-
framkvæmdastjóri SA, segir að
hækkun vaxta sé aldrei fagnaðar-
efni fyrir atvinnulífið. Samtökin telji
þó að í ljósi þeirra aðstæðna sem
fyrirsjáanlegar séu framundan, mik-
illar eftirspurnar, einkaneyslu og
viðskiptahalla, og vaxandi undir-
liggjandi verðbólguþrýstings af
þessum völdum, sé eðlilegt að Seðla-
bankinn reyni að sporna gegn
þrýstingnum. „Við erum sérstak-
lega ánægð með að hækkunin skuli
vera lítil og erum sammála þeirri
stefnumörkun að þegar vaxtabreyt-
ingar séu þá séu þær í smáum
skrefum,“ segir Hannes.
Alvara að hindra verðbólgu
Ólafur Darri Andrason, hagfræð-
ingur ASÍ, segir að Íslendingar búi
við lága verðbólgu um þessar mund-
ir. Helstu ástæður verðbólgunnar
undanfarna mánuði séu hækkanir á
eldsneytisverði, útsölulok og hækk-
un á húsnæðisverði. Því séu ekki
brýnar ástæður til að hækka vexti
vegna þeirrar verðbólgu sem sé í
dag. Viss þenslueinkenni séu þó til
staðar í hagkerfinu, sem Seðlabank-
inn sé að bregðast við. Vaxtahækk-
unin sé ekki mikil og reikna megi
með að hún hafi lítil áhrif á hag-
kerfið til skamms tíma.
„Ég geri ráð fyrir að með þessari
vaxtahækkun sé Seðlabankinn að
senda út þau skilaboð að bankanum
sé full alvara að halda aftur af verð-
bólgu. Það sem veldur helst áhyggj-
um er að atvinnuástand er ekki
nægilega gott. Það eru um 5.000
einstaklingar án atvinnu í dag.
Vaxtahækkun er síst til þess fallin
að bæta stöðu þessa fólks,“ segir
Ólafur Darri.
Segir vaxtahækkanir ekki
vera neitt fagnaðarefni
RÚMLEGA þrítugur maður hefur
verið dæmdur í fimm mánaða fang-
elsi og sviptur ökurétti ævilangt fyrir
ölvunarakstur í Hafnarfirði aðfara-
nótt þriðja í jólum sl.
Þar til dómur var kveðinn upp yfir
manninum í Héraðsdómi Reykjaness
hafði honum frá því hann varð 18 ára
verið refsað átta sinnum fyrir að aka
án ökuréttinda og fjórum sinnum
fyrir ölvunarakstur, og hafði hann
bæði verið sviptur ökuréttindum
ævilangt og dæmdur til fangelsis-
vistar vegna brotanna.
Maðurinn var sakfelldur fyrir að
hafa ekið undir áhrifum áfengis –
vínandamagn í blóði mældist 1,44
prómill – og sviptur ökuréttindum
ævilangt fyrir ofsaakstur um götur
Hafnarfjarðar. Ók hann m.a. óhikað
yfir gatnamót án þess að virða bið-
skyldumerki og rauð ljós og án þess
að virða stöðvunarmerki lögreglu,
stundum á yfir 100 km hraða, uns
hann festi bifreiðina í snjó.
Fullnustu tveggja mánaða af 5
mánaða fangelsisrefsingunni var
frestað og fellur sá hluti hennar nið-
ur eftir tvö ár haldi hann almennt
skilorð. Honum var gert að greiða
allan sakarkostnað, þar með talda
45.000 króna þóknun skipaðs verj-
anda síns.
Dóminn kvað upp Finnbogi H. Al-
exandersson héraðsdómari. Verjandi
ákærða var Kristján Stefánsson hrl.
Dæmdur fyr-
ir ofsaakstur
í Hafnarfirði
STJÓRN Stangaveiðifélags Reykja-
víkur telur brýnt að hraða endur-
skoðun á lögum um lax- og silungs-
veiði nr. 76/1970 með síðari
breytingum. Í ályktun frá SVFR
segir að um tvö ár séu liðin frá því að
landbúnaðarráðherra skipaði nefnd
til þess að endurskoða lögin. Fátt
hafi heyrst af störfum nefndarinnar.
SVFR segir að ekki sé deilt um að
tímabært hafi verið orðið að endur-
skoða lögin. Þau séu barn síns tíma
og setji t.d. óþarflega miklar tak-
markanir á veiðitíma í vötnum sem
full þörf sé á að grisja og ekki sé
hægt að skaða með stangaveiðum.
Það sé einnig tímaskekkja að
stangaveiðar á ýmsum vatnasvæðum
séu bannaðar að næturlagi yfir.
Stjórn SVFR segist þá hafa kosið
að fulltrúar stangaveiðimanna ættu
sæti í endurskoðunarnefndinni en af
einhverjum ástæðum hafi landbún-
aðarráðherra ekki séð ástæðu til
þess að hafa þá með í ráðum.
Endurskoðun
laga um
silungsveiði
verði hraðað
ÓÐINSHANI sást á Símonardæl á
Stokkseyri í liðinni viku. Óðinshan-
inn er venjulega síðastur far-
fuglanna til að sýna sig á vorin. Allt
er á huldu um ferðir óðinshanans
og ekki vitað hvar íslenskir óðins-
hanar eyða vetrinum, en engir fugl-
ar merktir hérlendis hafa fundist
erlendis. Lengi var talið að þeir
dveldu í hinu þjóðsagnakennda
Saragossahafi austur af Mexíkóflóa
á veturna. Nú er helst hallast að því
að þeir fari þvert yfir Evrópu, alla
leið til Indlandshafs og dvelji m.a. á
sjó útaf Arabíuskaganum og í
Persaflóanum yfir veturinn. Fyrstu
óðinshanarnir sjást venjulega milli
7. og 10. maí, svo fugl 5. maí er að-
eins fyrr á ferð en venjulega.
Frændi óðinshanans, þórshaninn,
kemur oftast um svipað leyti og óð-
inshaninn, en erfiðara er að fylgjast
með ferðum hans vegna þess hve
sjaldgæfur hann er.
Morgunblaðið/Jóhann Óli
Fyrsti óðinshani vorsins
Stokkseyri. Morgunblaðið.