Morgunblaðið - 09.05.2004, Blaðsíða 20

20 SUNNUDAGUR 9. MAÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Þ
að er einhver magnaður
og dulúðugur andi sem
svífur yfir þessu svæði,
sem geymir mikla sögu
um dugnað og sigra í
erfiðri lífsbaráttu.
Á Ströndum og Norð-
ur-Ströndum, fyrir
norðan Geirólfsgnúp, sýslumörk
Stranda- og N-Ísafjarðarsýslu, hefur
verið stunduð um aldir sérstök blanda
af hefðbundnum búskap, sjósókn og
hlunnindanytjum.
Strandamenn
voru auðvitað um
alla tíð með þá
sérstöðu að hafa
nægan smíðavið úr rekanum, aldrei
keypt nokkur spýta. Hagleiksmenn og
smiðir góðir, bátasmiðir voru víða. Ster-
kviðaðir teinæringar voru smíðaðir til
hákarlaveiða og lágu menn úti jafnvel
dögum saman. Það hefur ekki verið fyr-
ir kulvísa. Hákarlaveiðar voru stór-
atvinnuvegur á sinni tíð á meðan mark-
aður var fyrir lýsið til útflutnings.
Hákarlaskipið Ófeigur frá Ófeigsfirði,
smíðað 1875, er nú á Byggðasafni Hún-
vetninga og Strandamanna og ber þess-
ari sögu glöggt vitni.
Engin kreppa á Ströndum
Strandamenn hokruðu ekki í fáfræði
og sulti. Á meðan kreppan læsti klóm
sínum á millistríðsárunum var engin
kreppa á Ströndum. Hlunnindanytjar
voru bæði af bjargfugli, sel og æðarfugli
að ógleymdum rekanum til smíða og
upphitunar. Síldarverksmiðjur voru
reistar í Djúpuvík og Ingólfsfirði og
möluðu gull dag og nótt yfir síldar-
vertíðina. Heimili voru mannmörg og
má sjá á reisulegum íbúðarhúsum sem
standa á Dröngum (byggt 1911) og eins
í Ófeigsfirði (byggt 1913). Hrikaleg
náttúran hefur eflaust mótað menn og
ekki nema hraustmennum ætlandi að
standa fyrir búi á Ströndum norður.
Tannlaus tími
Í dag verður sá sem fer um þetta
svæði fyrir sömu áhrifum. Ferð okkar
sumarið 2003 var frá Trékyllisvík í suðri
og norður fyrir Hornbjarg og í Hornvík.
Höfðum við viðkomu í Norðurfirði og
Litlu-Ávík, þar sem er ársbúseta, og í
Ingólfsfirði, Ófeigsfirði, Dröngum og
Reykjarfirði nyrðri. Þar er dvalið á
sumrum og sinnt um hlunnindi og hús-
um haldið við.
Við vorum svo heppnir að eiga samtöl
við fólk sem fætt er og uppalið á þessu
svæði en kemur nú til sumardvalar.
Þeir Drangabræður eru höfðingjar
heim að sækja. Drangabærinn stendur
skammt fyrir norðan hin mögnuðu
Drangaskörð, „þegar sinn ólma org-
anleik, ofviðrið heir á Dröngum,“ kvað
Jón Helgason. Þar er trúlega ekki alltaf
ládauður sjór. Nýveiddur útselur á
bryggjunni, hellt er uppá kaffi á elda-
vélinni sem kynt er með reka, spjall og
sögur við eldhúsborðið. Þeir bræður
hafa náð því að slá framtennurnar úr
tímanum, hér er enginn tími.
Í Reykjarfirði takast á andstæðurnar
jarðhiti og jökultunga úr Drangajökli.
Þeir Reykjafjarðarbændur hafa alltaf
verið bærilega sjálfbjarga með smíðar.
Með öðrum orðum annálaðir smiðir og
völundar á tré og járn, bátasmiðir góðir
og bræddu málm og steyptu eins og
hann væri kertavax. Náttúran, Dranga-
skörð, Geirólfsgnúpur og Hornbjarg
ramma síðan þessa mynd með sínum
tignarleik.
Tímalaus tilvera
Eyðibyggðirnar á Ströndum
fyllast lífi á vorin. Náttúran
kviknar, björgin iða af fugli og
brottfluttir Strandamenn snúa
aftur á heimaslóð. Sigurgeir
Jónasson og Börkur Grímsson
voru í hópi Vestmannaeyinga
sem heimsóttu Strandirnar.
Hornið, sem Hornbjarg dregur nafn af, er einn útvarða hinnar tímalausu veraldar á Ströndum.
Ragnar Jakobsson í Reykjafirði sýnir hér aðkomumönnum Listerinn, sem
hann notar fyrir bryggjuspilið. Hann á 16 aðrar Lister-vélar og allar nema
tvær í notkun.
Gamlir bátar bera vitni um horfna útgerðarsögu við harðbýla strönd. Sá
fremsti var smíðaður 1905, og eflaust úr rekaviði.
Fjalirnar við Hornbjarg.
Sjávarhúsin á Dröngum, skemma, hákarlshjallur og beitningaskúr.
Sigurgeir er umboðsmaður og ljósmyndari
Morgunblaðsins í Vestmannaeyjum. Börk-
ur er útibússtjóri Íslandsbanka í Vest-
mannaeyjum, en er nú í námsleyfi.
Rispur