Morgunblaðið - 09.05.2004, Blaðsíða 38

SKOÐUN
38 SUNNUDAGUR 9. MAÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
VEGNA umfjöllunar um dauða
sonar okkar hjóna, Hermanns
Kára, sem dó af völdum mistaka
fæðingarlæknis á kvennadeild
Landspítala – háskólasjúkarhús,
(LSH) í nóvember 2002 og vegna
yfirlýsingar frá öllum læknum
kvennadeildar sem birtist í Mbl.
19.03. sl. hef ég ákveðið að koma á
framfæri sjónarmiðum okkar og af
hverju við sækjum það fast að mis-
tökin verði rannsökuð.
Það vekur mikla furðu að allir
læknar kvennadeildar, þar með tal-
inn yfirlæknir kvennadeildar, skuli
senda frá sér yfirlýsingu sem þessa.
Það hlýtur að teljast harla und-
arlegt að verið sé að lýsa samstöðu
með og trausti á lækni sem land-
læknir hefur þó komist að þeirri
niðurstöðu að hafi orðið á mistök. Í
hverju felst þessi stuðningur? Er
verið að segja að læknar megi gera
alvarleg mistök, samstarfsmenn
muni standa með þeim hvað sem á
dynur? Ætla læknar, hér eftir sem
hingað til að gerast dómarar í eigin
sök? En meiri furðu vekur þátttaka
yfirlæknisins í stuðningsyfirlýsing-
unni í ljósi þeirrar makalausu
greinargerðar sem hann samdi um
aðdraganda þess að Hermann Kári
dó af völdum mistaka fæðing-
arlæknisins. Hann hlýtur með þess-
ari stuðningsyfirlýsingu að vera að
dæma úr leik greinargerð sína sem
lögð var fram til landlæknis. Vænt-
anlega hefur hann haldið því fram
við framlagninguna í lok desember
2002 að greinargerð hans hafi verið
fagleg en ekki bara stuðnings-
yfirlýsing við kæran samstarfs-
mann. Auðvitað sáum við aðilar
málsins að greinargerðin var upp-
full af staðreyndavillum og að
mestu fullkomlega röng, en hvað
gera menn ekki til að styðja góðan
vin. Það er ekki eins og yfirlækn-
irinn væri að gera það í fyrsta sinni.
Í fyrrgr. yfirlýsingu allra lækna
kvennadeildar segir m.a. að leg-
vatnsstunga sé ekki framkvæmd
nema með samþykki foreldra og að
það sé vitað að slíkar stungur séu
ekki hættulausar. Ég get staðfest
að fæðingarlæknirinn sem fram-
kvæmdi umrædda legvatnsstungu
upplýsti okkur um það sem henni
hefur fundist um þessa áhættu.
Hún sagði að legvatnsstungan væri
algerlega hættulaus, það versta sem
gæti skeð væri að legvatnsstunga,
svona seint á meðgöngu gæti fram-
kallað fæðingu. Vegna þessa létum
við tilleiðast að gerð yrði legvatns-
stunga, þar sem drengurinn var al-
gerlega fullburða og tilbúinn til að
fæðast. Það er því miður ekki fyrr
en eftir að fólk verður fyrir áföllum
eða mistökum sem fólk fer að van-
treysta læknum.
Það er einnig rétt að geta þess að
yfirmenn LSH, forstjóri, lækninga-
forstjóri og aðrir yfirmenn vissu að
umfjöllun yrði um þennan lækni, í
fjölmiðlum og væntanlega fyrir
dómstólum. Ég upplýsti þá sjálfur,
fyrir u.þ.b. einu ári síðan, um það
að ef þeir ekki brygðust við á eitt-
hvern hátt þá myndum við upplýsa
alla þá er vildu vita um hvað okkur
hefði verið boðið upp á. Þeir hafa
ekki gert neitt til þess að hafa áhrif
á það að þessi umfjöllun færi ekki í
fjölmiðla og fyrir dómstóla og má
því gera ráð fyrir að umfjöllunin sé
því rétt að hefjast.
Það sem hlýtur að vekja hjá
manni hvað mesta furðu er að allur
sá fjöldi lækna og hjúkrunarfólks
sem vinnur hjá LSH og stendur sig
frábærlega í sínum störfum skuli
ætla að láta það yfir sig ganga að
einstaklingi sem ítrekað hefur verið
kærður vegna sinna starfa skuli
vera gert kleift að halda sínu striki
án þess að svo mikið sem eðlileg
rannsókn fari fram á því hvort við-
komandi sé starfi sínu vaxinn. Látið
er duga að náinn samstarfsmaður
skrifi greinargerð/stuðningsyfirlýs-
ingu sem dregur fjöður yfir öll
hugsanleg mistök, ekkert er gert til
að skoða atvikin nema með bundið
fyrir bæði augu. Þetta er ótrúlegt
og sýnir líklega best hversu nauð-
synlegt það er fyrir okkur að krefj-
ast þess að fram fari lögreglurann-
sókn. Ef fyrrgreind
stuðningsyfirlýsing allra lækna
kvennadeildar á að þýða það að þeir
sjái ekki ástæðu til þess að atvik
sem þessi séu rannsökuð af hlut-
lausum aðila, þá er eitthvað meira
að á kvennadeild LSH en maður
gat ímyndað sér. Ef blæðing við
legvatnsstungu sem læknir fram-
kvæmir með aðstoð hjúkrunarfræð-
ings kallar ekki á nein varúðarvið-
brögð þá er eitthvað mikið að.
Eftir að við kærðum til land-
læknis vorum við að vona að við
þyrftum ekki að standa í frekara ati
til þess að þessi mistök yrðu rann-
sökuð með fullnægjandi hætti.
Fyrsta vísbending um að svo yrði
ekki kom þegar yfirmaður kvenna-
deildar LSH skilaði greinargerð um
atvikið þar sem hann kallar það
óhappatilvik.
Þegar við síðan förum fram á að
lögregla rannsaki málið í heild
sinni, eins og lög gera ráð fyrir,
kemur það frekar undarlega fyrir
sjónir að lögreglan skuli leita til
landlæknis eftir ráðgjöf um það
hvort rannsaka skuli málið. Það
kom ekki eins mikið á óvart að
landlæknir ráðlagði lögreglunni frá
því að vera að rannsaka málið. Það
hefur þó sem betur fer verið leið-
rétt með atbeina ríkissaksóknara.
Aðkoma landlæknis að svona
málum er einnig harla undarleg.
Fólki er talið trú um að landlæknir
sé með skipulögðum hætti að rann-
saka þau kærumál sem berast hon-
um. Það er þó þannig í raun að þar
fer engin rannsókn fram. Er þetta
hugsanlega gert til þess að draga
úr því að fólk kæri sjálft til lög-
reglu?
En afhverju þarf þessi umfjöllun
að fara fram í fjölmiðlum? Það er
fyrst og fremst vegna þess að yf-
irmenn LSH kalla eftir því. Þeir
gera ekkert til þess að afglöp, jafn-
vel ítrekuð afglöp, séu rannsökuð
og okkur sem verðum fyrir þessum
mistökum inni á LSH er vísað út í
nóvembernóttina með lyfseðil upp á
verkjalyf. Yfirmenn LSH brjóta
vísvitandi á okkur lög og tilkynna
ekki til lögreglu um dauðsföll eins
og þeim ber að gera þannig að
mögulegt sé að óháður aðili eins og
lögregla kanni hvort afbrot hafi átt
sér stað.
Og nú koma í Kastljósið fulltrúar
frá LSH og segja okkur að dauði
sonar okkar hafi ekki verið mistök
eða slys, nú heitir þetta atvik sem
við eigum að vera viðbúin að geti
alltaf komið upp þegar við erum í
nálægð við heilbrigðisstarfsmann.
Við erum sögð vera að væla þetta
vegna þess að þessir góðu heil-
brigðisstarfsmenn séu búnir að
standa sig svo vel undanfarin ár að
við séum farin að gera allt of miklar
kröfur til þeirra. Væntingar séu of
miklar.
Þetta ágæta fólk skilur bara ekki
að þótt okkur sé sagt að burð-
armálsdauði séu hvergi fátíðari en á
Íslandi þá erum við ekki tilbúin til
að sætta okkur við að sonur okkar
skuli deyja inni á LSH vegna mis-
taka fæðingarlæknis. Hvað verður
okkur boðið upp á næst? Okkur
verður líklega kennt um að læknar
hjá LSH séu farnir að leita í önnur
störf vegna umkvartana okkar.
Framkvstj. lækninga hjá LSH upp-
lýsir síðan þá skoðun sína að um-
fjöllun um svona atvik eigi ekki
heima í fjölmiðlum fyrr en búið sé
að dæma í svona málum eftir að
þau hafi verið rannsökuð. En af-
hverju hefur verið fjallað um þetta
mál undanfarið? Það er vegna þess
að við höfum þurft að standa í
stappi til að fá málið rannsakað!
Ekki hafa yfirmenn LSH haft for-
göngu að því að málið væri rann-
sakað, ekki einu sinni farið að lög-
um. Það er lagt á okkur, fólk sem
verður fyrir mistökum starfsmanns
LSH, að berjast fyrir því að fá mál-
ið rannsakað. Ef yfirstjórn LSH vill
ekki tapa niður öllu því trausti sem
fólk þó ber til stofnunarinnar verð-
ur hún að taka leppana frá aug-
unum. Allt hugsandi fólk sér að það
getur ekki talist til faglegra vinnu-
bragða að yfirmaður deildarinnar
þar sem kærður læknir starfar
skuli vera fenginn til að semja
stuðningsyfirlýsingu við samstarfs-
mann sinn. Það sé allt sem LSH
geri til þess að stuðla að því að upp-
lýsa hvort læknir brjóti af sér.
Dettur mönnum ekki í hug að yf-
irmaður deildarinnar geti verið
hlutdrægur?
Svo mæta þessir yfirmenn og
jafnvel landlæknir í fréttaviðtöl og
enginn fréttamaður spyr: Af hverju
er ekki farið að lögum? Af hverju
eru dauðsföll ekki tilkynnt til lög-
reglu eins og stendur í lögum? Eru
menn ekki læsir? Með því að kalla
til lögreglu er ekki verið að fullyrða
að eitthver hafi brotið af sér. Það er
bara verið að tryggja að eðlilegt
hlutleysi sé viðhaft.
Við höfum fyrst og fremst haft
ánægjuleg samskipti við flest
starfsfólk LSH og höfum m.a. ný-
lega eignast okkar fjórða dreng.
Umönnun lækna og starfsfólks
kvennadeildar og barnadeildar
LSH á þessari meðgöngu og eftir
að drengurinn okkar fæddist í jan-
úar sl. hefur verið til fyrirmyndar
og erum við mjög þakklát fyrir það.
Við viljum aðeins gera allt það
sem við getum til þess að aðrir
lendi ekki í okkar sporum. Við
hljótum að verða að gera meiri
kröfur til starfsfólks og yfirstjórnar
LSH.
Við þá sem gagnrýna okkur fyrir
að fjalla opinberlega um þetta mál
vil ég segja þetta: Reynið að setja
ykkur í spor okkar, að missa full-
burða barn fyrir mistök læknis, svo
skuluð þið gagnrýna.
Dauði á kvennadeild LSH
Eftir Helga Magnús
Hermannsson ’Við viljum aðeins geraallt það sem við getum
til þess að aðrir lendi
ekki í okkar sporum.‘
Höfundur er framkvæmdastjóri.
NÚ þegar aðalfundur stétt-
arfélagins SFR er að baki, þar
sem töluverð endurnýjun hefur átt
sér stað í stjórn, er ekki úr vegi að
staldra við og velta
fyrir sér fyrir hvað
félagið stendur með
því að miðla reynslu-
sögu til félagsmanna.
Mér finnst einnig rétt
og skylt að upplýsa
nýja stjórnarmeðlimi
um þau vinnubrögð
sem hafa viðgengist í
fyrrverandi stjórn,
svo draga megi lær-
dóm af þeim.
Bréfritari lenti fyrir
nokkrum árum í þeim
hremmingum á fyrr-
verandi vinnustað sínum, að vera
fluttur til í starfi. Við það skertust
starfskjörin verulega – launalega
séð næstum um þriðjung. Atvinnu-
rekandinn, sem var Skattstjórinn í
Reykjavík, þurfti af einhverjum
ástæðum að sýna vald sitt sem
hann taldi sig hafa skv. lögum um
réttindi og skyldur ríkisstarfs-
manna (starfsmannalögunum) frá
1996. Undanfari þessa tilflutnings
voru umkvartanir undirritaðs um
vanefndir, þ.e. vegna löngu lofaðra
úrbóta sem skattstjóri stóð ekki
við. Enda þekktar aðferðir á þeim
bæ að lofa hlutunum og standa svo
ekki við þá.
Á þessum tíma var ég trún-
aðarmaður stéttarfélags míns, þ.e.
SFR, þar sem ég átti sæti í stjórn
félagsins. Að vonum var ég ekki
ánægður með skipan mála, þar
sem ég taldi að skattstjóri hefði
ekki farið að lögum, enda lágu
ekki fyrir nein málefnaleg rök fyr-
ir þessari ákvörðun hans. Auk þess
sem trúnaðarmenn stéttarfélaga
njóta verndar í krafti stöðu sinnar
skv. lögum um kjarasamninga op-
inberra starfsmanna
(94/1986).
Ég hafði samband
við stéttarfélagið,
jafnframt því sem ég
mótmælti þessu skrif-
lega og stuttu síðar
fór ég skriflega fram
á rökstuðning, en
skattstjóri sá ekki
ástæðu til að svara
því bréfi. Því næst
sendi ég inn stjórn-
sýslukæru til fjár-
málaráðuneytisins,
sem vísaði kærunni
frá á þeim forsendum að ekki hefði
verið um stjórnvaldsákvörðun af
hálfu skattstjóra að ræða, heldur
hefði þetta verið aðgerð sem rúm-
aðist innan svokallaðs stjórn-
unarréttar starfsmannalaganna.
Framhaldið var síðan að kvartað
var til umboðsmanns Alþingis.
Málið var að velkjast þar í heilt ár,
þar sem umboðsmaður krafði
skattstjóra um upplýsingar um
hvort starfið sem ég var fluttur í
hefði verið mér samboðið. Skatt-
stjóri sagði svo vera, og lét um-
boðsmaður það gott heita, sendi
mér bréf og sagðist ekki sjá neitt
athugavert við framgöngu skatt-
stjóra svo framarlega að hann færi
ekki að lækka kaupið mitt. Það
sem gerðist reyndar stuttu eftir
var að skattstjóri hækkaði alla
mína fyrrverandi samstarfsmenn
verulega, sem var auðvitað allt í
himnalagi svo lengi sem ég hélt
mínum launaflokki.
Samþykkt í stjórn SFR
Á þeim tíma sem þetta mál kom
upp, voru í gangi aðlögunarsamn-
ingar á vinnustaðnum. Ég hafði þá
sent bréf til skattstjóra og beðið
um rökstuðning fyrir flutningnum.
Ég fékk þau skilaboð frá Ingvari
J. Rögnvaldssyni, þáverandi vara-
skattstjóra, í gegnum Jens Andr-
ésson, formann SFR, að ef ég
drægi bréfið til baka fengi ég tvo
launaflokka. Ég var ekki ginn-
keyptur fyrir því.
Málið kom af og til til umræðu í
stjórn, en tók kipp um vorið og
sumarið 2001, en þá átti ég fund
með framkv.stjóra SFR, Árna
Stefáni Jónssyni og Gesti Jónssyni
lögmanni BSRB um málið. Þegar
það var rakið fyrir lögmanninn,
taldi hann um klárlegt brot hefði
verið að ræða af hálfu atvinnurek-
andans, en þegar hann komst að
því að erfitt myndi reynast að út-
vega vitni, dró verulega úr áhuga
hans. Þessu næst fundaði ég með
Jens Andréssyni um málið. Úr því
varð að málið var tekið fyrir á
stjórnarfundi þann 20. ágúst 2001.
SFR – stéttarfélag í þágu hverra?
Eftir Hjálmtý R. Baldursson ’Núna hyggjast stjórn-völd afnema áminning-
arferlið. Það er því tíma-
bært nú að íhuga hver
eiga að vera helstu
stefnumál stéttar-
félagsins SFR.‘
Hjálmtýr R. Baldursson
Á þeim fundi var samþykkt „að
málið yrði afhent hlutlausum lög-
fræðingi til að fara yfir málið og fá
niðurstöðu í það“. Fundinn var
lögmaður sem bæði ég og SFR
gátum sætt okkur við.
Í greinargerð lögmannsins, eftir
að hafa farið yfir málið, kom fram
að hann teldi afdráttarlaust hafa
verið brotið á mér, hvort sem það
hefði verið í krafti þess að vera
trúnaðarmaður félagsins og svo
hitt að reglur stjórnsýsluréttarins
hefðu ekki verið virtar. Hann
mælti fyrir málsókn gegn ríkinu í
þessu máli.
Héraðsdómurinn
Það sem gerðist næst í málinu var
að það var þingfest í héraðsdómi
um haustið 2002. Um sumarið 2003
féll svo dómur í málinu. Dómurinn
féll ríkinu í hag. Ekki er ástæða á
þessari stundu að rekja sem fram
kom í dóminum, en í stuttu máli
var hann órökstuddur og ekki í
neinu samræmi við málavexti.
Héraðsdómaranum tókst t.a.m.
ekki (ekki frekar en umboðsmanni
Alþingis) að hafa veigamiklar stað-
reyndir í málinu réttar. Þar að
auki taldi dómarinn að skattstjóri
hefði viðhaft góða stjórnsýslu-
hætti, þrátt fyrir að skattstjóri
hafi brotið nánast allar stjórn-
sýslureglur sem hægt var að
brjóta.
Stjórnarsamþykkt SFR svikin
Eftir samtal við lögmann minn í
málinu var afráðið að kanna áfrýj-
un á því. Lögmaðurinn taldi rétt
að láta æðsta dómstól landsins
fjalla um þetta mál. Í framhaldinu
sendi hann bréf til SFR, þar sem
hann skýrði sín sjónarmið og
mælti fyrir áfrýjun. Þetta bréf var
sent þann 15. sept. 2003. Ég fékk
það í pósti daginn eftir. Næsta dag
(17. sept.), hringdi ég í Árna Stef-
án hjá félaginu og spurðist út í
bréfið. Hann hafði ekki lesið það.
Fundur var í stjórn félagsins
þennan sama dag, en málið var
ekki á dagskrá þar. Þann 30. sept.
var málið tekið fyrir á stjórn-
arfundi SFR. Á þeim fundi voru 6
mættir af 11 manna stjórn SFR,
þar af voru aðeins 3 sem höfðu
einhverja nasasjón af málinu. Mál-
ið var tekið fyrir, án þess að nokk-
ur umræða væri um það og sam-
þykkt að halda ekki áfram
fjárhagslegum stuðningi við málið.
Á þessum tíma hafði ég sam-
band við Ögmund Jónasson, for-
mann BSRB, og skýrði honum frá
málinu og viðskiptum mínum við
félagið. Afskipti hans af málinu
urðu ekki til að málið fengi náð
fyrir stjórn SFR, þrátt fyrir að
málið hefði verið tekið fyrir aftur
til málamynda á stjórnarfundi um
miðjan október sl., án umræðu
eins og fyrri daginn. Stjórn SFR
hafði ekki fyrir því að leita til mín,
þar sem ég fengi að skýra mín
sjónarmið í málinu á fundi stjórn-
ar.
Afskiptaleysi formannsins
Skattstjóri hafði greinilega ekki
fengið nóg, eftir að hafa flutt mig
til í starfi, því hann sá ástæðu (um
mitt árið 2002) til þess að boða
mig á fund til sín (þ.e. Jónínu B.
Jónasdóttur, lögfræðings og vara-
skattstjóra) og afhenda mér bréf,
fyrirhugun áminningar, þar sem
mér var gefið að sök að hafa yf-