Morgunblaðið - 09.05.2004, Qupperneq 42
MINNINGAR
42 SUNNUDAGUR 9. MAÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Inger Steinsson,
útfararstjóri,
s. 691 0919
Ólafur Ö. Pétursson,
útfararstjóri,
s. 896 6544
Bárugötu 4, 101 Reykjavík.
S. 551 7080
Vönduð og persónuleg þjónusta.
ÚTFARARSTOFA
KIRKJUGARÐANNA
Vesturhlíð 2 • Fossvogi • Sími 551 1266 • www.utfor.is
REYNSLA • UMHYGGJA • TRAUST
Önnumst alla þætti útfararinnar
Þegar andlát ber að höndum
Arnór L. Pálsson
framkvæmdastjóri
Ísleifur Jónsson
útfararstjóri
Frímann Andrésson
útfararþjónusta
Svafar Magnússon
útfararþjónusta
Hugrún Jónsdóttir
útfararþjónusta
Guðmundur Baldvinsson
útfararþjónusta
Halldór Ólafsson
útfararþjónusta
Ellert Ingason
útfararþjónusta
ÚTFARARSTOFA
HAFNARFJARÐAR
Flatahrauni 5A, sími 565 5892
ÚTFARARSTOFA ÍSLANDS
Símar 581 3300 - 896 8242
Allan sólarhringinn - Áratuga reynsla
Suðurhlíð 35 — Fossvogi — www.utforin.is
Sverrir Olsen,
útfararstjóri.
Sverrir Einarsson,
útfararstjóri.
Kistur - Krossar
Prestur - Kirkja
Kistulagning
Blóm - Fáni
Val á sálmum
Tónlistarfólk
Sálmaskrá
Tilk. í fjölmiðla
Erfisdrykkja
Gestabók
Legstaður
Flutningur kistu á
Komum heim til aðstandenda ef óskað er
Bryndís Valbjarnardóttir,
útfararstjóri.
milli landa og
landshluta
Landsbyggðar-
þjónusta
Baldur Frederiksen,
útfararstjóri.
Guðmundur Þór
Gíslason,
útfararstjóri.
Sem barn var ég
fimm sumur í sveit í
Austurbænum á Hæli.
Úr stofuglugganum
glitti í heimreiðina að Háholti, en
mun lengri leið þurfti að aka á milli
bæjanna. Þarna var margt ungt fólk
og oft líflegt, en Magga Stei, sem þá
var heimasæta í Vesturbænum, er
mér sérstaklega minnisstæð fyrir
það hvað það stafaði alltaf frá henni
mikilli hlýju og góðvild. Má þekkti ég
lítið en man þó að hafa komið nokkr-
um sinnum að Stóru-Mástungu og
hitt hann og systur hans Vöku. Það
var svo löngu síðar, eftir að ég byrj-
aði að vinna í Þjórsárverum, sem ég
kynntist Má en hann sat í Þjórsár-
veranefnd og tók síðan virkan þátt í
baráttu fyrir verndun veranna.
Það hefur vart farið framhjá nein-
um sem umgekkst Má að þar fór ein-
stakur mannkostamaður. Hann var
hæglátur á fundum en kom máli sínu
á framfæri með öryggi og rökfestu
og umfram allt heiðarlega. Lífið tek-
ur ekki alltaf þá stefnu sem við höld-
um og stundum kallar það menn
óvænt til starfa. Einu kalli verða allir
að hlýða en annað geta menn stund-
um valið að leiða hjá sér. Varla hefur
Má grunað að hann ætti eftir að
standa í þeirri baráttu sem hann háði
vegna Þjórsárvera, og ég get ekki
MÁR
HARALDSSON
✝ Már Haraldssonfæddist á bænum
Stóru-Mástungu í
Gnúpverjahreppi 24.
ágúst 1953. Hann
lést á líknardeild
Landspítalans
fimmtudaginn 15.
apríl síðastliðinn og
var útför hans gerð
frá Skálholtskirkju
24. apríl.
ímyndað mér að hann,
sá friðsemdarmaður
sem hann var, hafi haft
gaman af slagnum.
Már var vissulega mik-
ill gæfumaður í sínu
einkalífi, en það er líka
gæfa að velja það að
standa við sína sann-
færingu. Það eru gömul
og ný sannindi að það
er ekki alltaf auðvelt.
Það er meira en að
segja það að halda
staðfestu sinni gegn
skipulagðri sókn öfl-
ugra afla með, að því er
virðist, ótakmörkuð fjárráð og
mannafla og þar sem öllum úrræðum
er beitt til að knýja eina niðurstöðu
fram. Það gerði Már og málflutning-
ur hans, heiðarleiki og einörð bar-
átta, er þeim fordæmi sem vinna að
framgangi íslenskrar náttúruvernd-
ar.
Ég veit ekki hvort hann þekkti
bók þess gamla kínverja Lao Tse en
ég held að lífsviðhorf Más kunni að
hafa fallið vel að boðskapnum sem
þar birtist. Í bókinni um veginn segir
m.a.: „Það, sem gróðursett er á rétt-
an hátt, verður ekki rifið upp; það
verður aldrei á braut borið, sem vel
er varðveitt. Sá, sem eflir Alvaldið í
sjálfum sér, gróðursetur dygðina.
Sá, sem eflir það í ætt sinni, lífgar
fjölmarga frjóanga dyggðarinnar.
Sá, sem eflir það í byggðarlagi sínu,
veitir dyggðinni vöxt. Sá, sem eflir
það í ríkinu, lætur hana blómgast.“
Við hörmum að svo góður drengur
skuli hrifinn burt svo fljótt, en hann
skilur eftir sig verk sín og umhyggju,
í börnum sínum, í sinni sveit og fyrir
okkur öll sem unnum íslenskri nátt-
úru og fyrir það erum við þakklát.
Ég votta Margréti og börnum þeirra
beggja samúð mína, og Má einlæga
og djúpa virðingu mína.
Þóra Ellen Þórhallsdóttir.
Már Haraldsson vitnaði stundum í
sveitunga sinn, sem hafði þetta orð-
tak: „Það fer einhvern veginn.“ Ekk-
ert í þessari spásögn, þótt glensi sé
blandin, lofar farsælum málalokum
þegar vel er að gáð. Engir Norður-
leitarmenn geta í krafti þessara orða
gengið að því vísu að komast í eft-
irsafnið. Jafnmikið reiðarslag er þó
vinum Más ferðalokin sem þessum
fjallkóngi eru ákveðin nú, þegar enn
er ósmalað til byggða. Fyrir
skemmstu skein lífssól hans okkur í
hádegisstað og lýsti ekki aðeins fjöl-
skyldu hans og vinum, heldur og öll-
um sveitungunum sem treystu hon-
um til góðra verka og forystu í
sveitarmálefnum. Raunar má segja
að allir landsmenn hafi lotið orðfárri
yfirvegun hans í viðkvæmu hjartans
máli, sem varðar rétt okkar og
skyldu að standa vörð um hin helg-
ustu vé. Fyrir þá einurð sem Már
sýndi til hinsta dags í baráttunni fyr-
ir verndun Þjórsárvera mun hans
lengi minnst.
Að kynnast Má á unglingsárum
beggja og verða honum samskipa
fjórar vertíðir í Menntaskólanum að
Laugarvatni, varð undirrituðum eins
konar vitrun: Að finna samhljóm
sem aldrei var orðaður, en leitaði þó
fram á varirnar í söng og vísum,
glumdi í fjárjarmi, réttaklið og hófa-
dyn, fann sér farveg í heitri tilfinn-
ingu fyrir átthögum og heimasveit
og væntumþykju til fólksins sem þar
bjó.
Hrossarækt var hugleikur Más og
eftirlæti, og enn lágu leiðir saman. Á
þeim akri hefur hann sáð fræjum
sem þegar hafa borið ríkulegan
ávöxt og munu vonandi gera í hönd-
um barna hans og stjúpbarna um
langa framtíð.
„…..bognar aldrei, brestur í
bylnum stóra seinast.……“ segir í
kvæði Stephans G., og kemur í hug
mér nú, þegar Már er kvaddur. Megi
ástvinum Más Haraldssonar hlotn-
ast huggun og skjól í þeim grimmd-
arbyl, og verða þess áskynja að þrátt
fyrir allt er vorið á næsta leiti með
öllum dásemdum sínum.
Bjarni Þorkelsson.
Tíminn flýgur og hremmir eitt og
eitt okkar og ber með sér á vit eilífð-
arinnar. Már Haraldsson er horfinn
á braut. Við sitjum eftir og minn-
umst þess góða sem var. Már var
bekkjarfélagi okkar í menntaskóla á
þeim tíma þegar sólskin í lífinu eru
svo undur mörg. Már var góður og
glaður félagi , tók lífinu alvarlega,
svo alvarlega að hann taldi það
skyldu sína að njóta þess, sitja og
spjalla, grípa í spil, láta hugann
reika.
Már var góður námsmaður, hann
stóð við sitt. Menntaskólaminningin
er kyrr og falleg. Már var hluti af
þeirri mynd sem nú breytist og verð-
ur önnur, það vantar þennan kyrr-
láta og hæga félaga sem brosti svo
undur skemmtilega við lífsins gleði.
Eftir menntaskóla skildu leiðir, hver
fór sína leið. Bekkjarsystkin vita þó
hvert af öðru. Már vann víða en flutti
svo heim í sína sveit og þar varð hans
staður í lífinu. Hann lét sér ekki
nægja að bara vera heldur barðist
fyrir því , sem hann taldi sköpum
skipta. Fyrir tveimur árum riðum
við tveir félagar ásamt fleiru góðu
fólki inn í Þjórsárver um afrétt
Hreppamanna. Við höfðum samband
við Má að biðja hann liðsinnis . Már
var sjálfum sér líkur, gerði allt sem
við óskuðum, flutti sjálfur hey inn í
Tjarnarver og taldi það ekki eftir
sér. Það var gaman að endurnýja
kynni, sem voru svo góð að það var
eins og við hefðum gengið út úr
menntaskólasólskininu viku fyrr.
Það féll í hlut minn að hyggja um sinn
að handaverkunum þínum,
mér fannst sem þú ættir arfinn þinn
undir trúnaði mínum.
Svo yrkir Jón Helgason í ljóðinu
Til höfundar Hungurvöku. Már
barðist fyrir verndun Þjórsárvera og
taldi þau heilagt vé. Már var fylginn
sér og lagði allt í sölurnar til að
vernda Verin. Nú þegar Már er all-
ur, vonumst við til að hann hafi haft
sigur í þeirri baráttu. Arfur Þjórs-
árvera er falinn okkur nútímafólki á
hendur. Okkar er skyldan að vernda
Verin, þessa Paradís þar sem himinn
og jörð sameinast og gefa manninum
færi á að skilja veru sína og dásemd-
ir lífsins á nýjan hátt.
Már er kvaddur með þökk og virð-
ingu. Fjölskyldu hans allri vottum
við okkar dýpstu samúð.
Agnar H. Gunnarsson,
Sveinbjörn Sveinbjörnsson.
Már Haraldsson hefur kvatt okk-
ur. Már starfaði um margra ára
skeið í Þjórsárveranefnd, en sú
nefnd er Umhverfisstofnun og
stjórnvöldum til ráðuneytis um mál-
efni veranna. Már hafði mikla þekk-
ingu á náttúrufari veranna og því
mikla náttúruverndargildi sem þau
hafa. Hann var stefnufastur en um
leið málefnalegur og úrræðagóður
um lausnir á vandamálum sem komu
upp í nefndinni, benti á það sem
þurfti að rannsaka frekar og sem
oddviti Skeiðamanna og Gnúpverja
var hann maður málamiðlana og
skynsamlegrar nýtingar. Már Har-
aldsson unni Þjórsárverum.
Það er mikil eftirsjá að Má sem
manni, í öllu starfi í Þjórsárvera-
nefnd og ekki síður í samvinnu um
skynsamlega nýtingu og vernd há-
lendisvinja á Íslandi. Mestur er samt
missir fjölskyldu, vina og samstarfs-
manna í Skeiða- og Gnúpverja-
hreppi. Við sem störfuðum með hon-
um í Þjórsárveranefnd viljum færa
fjölskyldu og vinum okkar innileg-
ustu samúðarkveðjur.
F.h. Þjórsárveranefndar,
Gísli Már Gíslason,
Trausti Baldursson.
Hann stóð í dyrunum á Gljúfur-
leitarhúsinu og tók á móti okkur með
kankvísu brosi sem náði til augn-
anna. Liðið var nálægt miðnætti og
hann hafði séð bílljósin þegar við
vorum á móts við Hnappölduna.
Hann var í eftirleit og við feðgar ók-
um úr Reykjavík inn í Gljúfurleit til
að leggja þeim félögum lið síðustu
tvo dagana til byggða.
„Gott er að sjá ykkur,“ sagði hann
þegar við höfðum heilsast. „Hér er
ástandið ekki gott. Annar félagi
minn genginn í stúku og hinn líklega
lagstur banaleguna.“ Skopskynið og
orðfærið eins og honum var svo lag-
ið. „Þú þarft að fá kaffi og með því,“
sagði hann svo.
Kaffi og með því hjá Má Haralds-
syni var ekki venjulegt. Það var
þannig að helltur var hálfur fantur af
kaffi og hann síðan fylltur upp með
brennivíni. Með þessu var síðan bor-
ið fram stórt whisky-staup sem með-
læti. Þetta voru trakteringar sem
hrifu.
Þessi mynd og margar fleiri hafa
runnið fyrir augu mér undanfarnar
vikur og mánuði.
Minningar frá ferðum okkar um
óbyggðir og reyndar byggðir sem
honum voru svo kærar og honum leið
vel að vera í snertingu við. Með sínu
fólki. Með sínum hestum sem honum
tókst svo vel að rækta og laða fram
bestu eiginleikana í. Með matnum,
íslenska kjarngóða fæðinu sem hann
naut í svo ríkum mæli að skapa og
neyta. Már var mikill matmaður jafn
grannur og hann var.
Margar myndir úr eftirsafns- og
eftirleitarferðum. Ein slík er sú að
ég er að draga hrút upp skriðuna á
réttarnefinu innan við Gljúfrarána
niður við Þjórsá. Ferðin sækist seint
og bæði maður og skepna uppgefin
eftir mikil hlaup og eltingaleik. Már
kemur þar að, snarar hrútnum á
herðar sér og gengur með hann það
sem eftir var upp skriðuna og upp á
réttarnefið. Tekur hrútinn þar fyrir
framan sig á dökkjarpan stólpahest
sem ber báða alla leið upp með
Gljúfrará og upp í hús. Allt fumlaust
og sjálfsagt.
Önnur mynd úr Bjarnarlækjar-
botnum:
Það var kvöld og lagið tekið að lok-
inni máltíð. Eins og stundum áður
heimtaði Már að syngja að lokum
sálminn „Lýs milda ljós í gegn um
þennan geim“. Fáir skildu hvers
vegna þetta var eitt af uppáhalds-
lögum Más en við sungum það samt.
Hann hallaði sér aftur á bekknum
lygndi aftur augunum og söng bass-
ann. Ég tenórinn. Einu gilti hvort
einhver syngi lagið, við nutum
augnabliksins og fannst þetta fal-
legt. Það verður ekki frá okkur tekið.
Engan grunaði þá hve skammt
yrði þess að bíða að sálmurinn sá