Morgunblaðið - 09.05.2004, Síða 47

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 9. MAÍ 2004 47
ÞVERPÓLITÍSK orku-
stefnunefnd hefur skilað borgarráði
tillögum sínum. Þær eru fagnaðar-
efni þar sem löngu er tímabært að
umræða um orkumál færist upp úr
skotgröfunum. Þótt af mörgu sé að
taka í ítarlegri umfjöllun nefnd-
arinnar vekur ekki minnsta athygli
hin einróma niðurstaða
að umdeilt ljósleið-
aranet Orkuveitunnar
skuli teljast til kjarna-
starfsemi fyrirtæk-
isins. Þetta ætti raunar
ekki að koma á óvart
þar sem þessi nið-
urstaða leiðir af skyn-
samlegum rökum. Lík-
lega sýnir þetta þó
betur en margt annað
hvað erfitt hefur
reynst að halda rökum
til haga í þeirri miklu
og oft hörðu umræðu
sem orðið hefur um málefni Orku-
veitunnar á undanförnum árum.
Alþjóðleg þróun
Ákvarðanir Orkuveitunnar um lagn-
ingu ljósleiðara á höfuðborgarsvæð-
inu voru á engan hátt einstakar. Við
afnám ríkiseinokunar á fjarskiptum
í Evrópu hófu þvert á móti fjölmörg
orkufyrirtæki slíkan rekstur.
Meginástæða þessa áhuga orku-
fyrirtækjanna er auðskilin. Hag-
kvæmt þótti að leggja gagnaveitur
með ljósleiðurum í hús samhliða raf-
magni og heitu og köldu vatni. Þann-
ig var til að mynda um orkufyrirtæki
á Norðurlöndum sem Orkuveitan
horfði til. Þau stofnuðu ýmist dótt-
urfélög eða fjarskiptadeildir til að
sinna slíkum verkefnum. Hvarvetna
greiddu borgir götu þeirra því há-
hraða gagnaflutningakerfi eru lyk-
ilþættir í samkeppnishæfni á 21. öld-
inni.
Bylting í gagnaflutningum
Rökin fyrir lagningu ljósleiðara á
vegum Orkuveitu Reykjavíkur voru
einkum tvenns konar. Auk áð-
urnefndra tækifæra til þess að
leggja ljósleiðara með tiltölulega
litlum tilkostnaði kölluðu hagsmunir
atvinnulífs og einstaklinga á sam-
keppni á sviði háhraða gagnaflutn-
inga. Að öðrum kosti hefði aðeins
Landssíminn boðið slíka þjónustu.
Með tilkomu ljósleiðarnets Orku-
veitunnar varð gerbylting í gagna-
flutningum á höfuðborgarsvæðinu.
Öryggi, hraði og gæði gerðu það að
verkum að þróun á þessu sviði
fleygði fram. Viðbrögðin létu heldur
ekki á sér standa. Allflestar heil-
brigðisstofnanir, háskólastofnanir,
rannsóknarstofnanir, banka- og fjár-
málastofnanir nýta gagnaflutn-
inganet Orkuveitunnar. Sömu sögu
er að segja um stærstu sveit-
arfélögin, mörg öflugustu fyrirtæki
landsins og raunar einnig ráðuneyti
og ríkisstofnanir.
Af hverju veita?
Gagnaveita um ljósleiðara á margt
sameiginlegt með öðrum veitum
Orkuveitunnar. Fjárfesting í dreifi-
kerfum er oft mikil í upphafi en skil-
ar sem á lengri tíma. Góð sátt hefur
fyrir löngu skapast um að lagning
hita og rafmagns sé lykilþáttur og
raunar forsenda uppbyggingar í ný-
byggingarhverfum. Áratugi tekur
þó að fjárfesting í slíkum lögnum
skili sér til veitufyrirtækjanna.
Tekjustreymið er þó nokkuð öruggt.
Háhraðatengingar, gagnaveitur,
eru að verða jafnsjálfsagðar og raf-
magn, vatn og hiti í nýjum húsum.
Gagnaveita eru ekki ókeypis frekar
en aðrar veitur. Tekjur af gagnaveit-
um skila sér raunar oft hraðar en
tekjur af öðrum veitum. Þær eru þó
óöruggari. Fyrir þróun atvinnulífs á
höfuðborgarsvæðinu skiptir hins
vegar án efa mestu að virk sam-
keppni á sviði gagnaflutninga og
fjarskipta verði tryggð
til frambúðar. Tilstyrk
Orkuveitunnar þurfti
til að koma henni á.
Samkeppni
skilar sér
Fæstir gera sér líklega
ljóst mikilvægi þess að
ljósleiðaranet Orku-
veitunnar varð val-
kostur við einok-
unarnet Landssímans.
Landssíminn lækkaði
gagnaflutningsverð sín
um 40% í einu vetfangi
í sama mánuði og ljósleiðaranet
Orkuveitunnar bauð upp á nettengn-
ingar framhjá kerfi Landssímans.
Þetta varð án efa til þess að Ak-
ureyringar ákváðu að leggja sam-
bærilegt ljósleiðarakerfi fyrir ein-
staklinga og atvinnulíf norðan heiða.
Til þess beittu þeir orkufyrirtækj-
unum Norðurorku og Landsvirkjun.
Í vetur hafa Akurnesingar á sama
hátt notið kosta samkeppninnar. Um
leið og ljósleiðaranet Orkuveitunnar
náði upp á Skaga lækkaði Landssím-
inn verð á gagnaflutningum á Akra-
nesi um 30%.
Hrappur eða hetja?
Verðlækkanir Landssímans eftir að
einokun hans var rofin minnir á
lækkanir í talsímaþjónustu í kjölfar
samkeppni Tals við Landssímann á
því sviði. Færri átta sig þó á að ef
ljósleiðarakerfi Landssímans hefði
verið einrátt hefði fyrirtækið haft
kverkatak á hinum nýju samkeppn-
isfyrirtækjum á talsímasviðinu.
Ljósleiðaranet Orkuveitunnar var
þannig einn af hornsteinum virkrar
samkeppni í talsímaþjónustu.
Góður friður hefði án efa verið um
ljósleiðaraverkefni Orkuveitunnar ef
ekki hefði verið um að ræða opinbert
fyrirtæki sem lýtur pólitískri stjórn.
Samkeppni á sviði gagnaflutninga
hefði þvert á móti tryggt fyrirtæk-
inu nokkurs konar Hróa Hattar-áru
í baráttunni við einokun Landssím-
ans. Sú tugprósenta verðlækkun
sem orðið hefur á sviði gagnaflutn-
inga sparar nefnilega atvinnulífi og
einstaklingum um 400 milljónir á ári
ein og sér.
Skapast loks friður?
Athygli vekur að hin þverpólitíska
orkustefnunefnd komst að þeirri
niðurstöðu að gagnaveita ætti að
teljast til kjarnastarfsemi Orkuveit-
unnar til frambúðar. Þessi nið-
urstaða var einróma þrátt fyrir að
nefndin vildi að fyrirtækið þrengdi
heldur skilgreiningu kjarna-
starfsemi og markmið nýsköp-
unarverkefna.
Rök orkustefnunefndar eru ná-
skyld þeim sem lágu til grundvallar
þess að ljósleiðaranetið var lagt í
upphafi. Samlegðaráhrif í rekstri og
vísun til stefnumótunar sambæri-
legra fyrirtækja erlendis vógu þar
þungt. Að þessari niðurstöðu feng-
inni er vonandi að málefnaleg um-
ræða um Orkuveitu Reykjavíkur efl-
ist en upphlaupum fækki.
Sátt um gagnaveitu
Dagur B. Eggertsson skrifar
um gagnaveitu Orkuveitunnar ’Athygli vekur að hinþverpólitíska Orku-
stefnunefnd komst að
þeirri niðurstöðu að
gagnaveita ætti að telj-
ast til kjarnastarfsemi
Orkuveitunnar til
frambúðar.‘
Dagur B. Eggertsson
Höfundur er læknir og borgarfulltrúi.

Ársalir- fasteignamiðlun
Ársalir- fasteignamiðlun

Nýttu þér áratuga reynslu
okkar og traust í
fasteignaviðskiptum
Björgvin Björgvinsson, lögg. fasteignasali.
Ársalir
FASTEIGNAMIÐLUN
Engjateigi 5 105 Rvk
533 4200