Morgunblaðið - 09.05.2004, Blaðsíða 49

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 9. MAÍ 2004 49
BROTTFALL nemenda úr fram-
haldsskólum er alvarlegt vandamál
sem mikilvægt er að unnið verði
gegn með ráðum og dáð. Með
brottfalli úr framhaldsskólanámi er
venjulega átt við þá nemendur sem
hætta námi eftir lengri eða
skemmri námstíma, útskrifast sem
sagt ekki úr fram-
haldsskóla. Nú nýlega
svaraði mennta-
málaráðherra fyr-
irspurn á alþingi um
þetta efni með því að
leggja fram tölur frá
Hagstofu Íslands þar
sem brottfall var met-
ið með því að bera
saman innritaða fram-
haldsskólanemendur
haustið 2002 annars
vegar og haustið 2003
hins vegar. Þeir sem
ekki voru skráðir í
framhaldsnám seinna
haustið, að frátöldum öllum útskrif-
uðum nemendum, töldust brott-
fallsnemendur. Niðurstaða þessa
var sú að um 15% nemenda skiluðu
sér ekki til náms seinna árið, fleiri
úr áfangaskólum en bekkjaskólum,
fleiri strákar en stúlkur og flestir
úr verknámsskólum.
Nemendur í framhaldsskólum
eru ekki einsleit hjörð. Í hefð-
bundnum bóknámsskóla stefna allir
nemendur að því að ljúka stúdents-
prófi. Þeir eru á venjulegum fram-
haldsskólaaldri, 16–20 ára, og luku
flestir grunnskólanámi með ágæt-
um árangri tilbúnir til frekara
náms. Í mínum skóla, Verkmennta-
skólanum á Akureyri, eru aðeins
um 60% nemenda á aldrinum 16–20
ára. Þeir hafa mjög mismunandi
markmið með námi sínu, sumir
ætla að verða vélstjórar, aðrir
húsasmiðir og enn aðrir stefna að
því að ljúka stúdentsprófi og drífa
sig í háskóla svo nokkur dæmi séu
tekin. Nemendur skólans eru mjög
misjafnlega undir það búnir að
stunda það framhaldsskólanám sem
þeim stendur til boða, sumir ágæt-
lega, aðrir miklu síður. Brottfallið
úr skólanum tengist aldri, náms-
braut og námsstöðu nemenda.
Hugum fyrst að eldri nemendum.
Þessi hópur hefur mismunandi
markmið með námi sínu og misgóð-
ar aðstæður til þess að stunda það
frá önn til annar. Algengt er að
eldri nemendur sæki nám tíma-
bundið í skólanum, komi til náms í
eina önn eða eitt ár og sæki sér
þekkingu sem nýtist þeim síðan
með mismunandi hætti. Dæmi um
þetta er hópur ófaglærðra starfs-
manna af elliheimilinu Hlíð sem
skráður var í skólann veturinn
2002–2003 til þess að læra tilteknar
hjúkrunargreinar. Þessir nemendur
komu ekki aftur haustið 2003 enda
ætluðu fæstir þeirra sér að ljúka
námi af einhverri námsbraut. Fjöl-
margir úr hópi eldri nemenda
verða að haga seglum eftir vindi,
eru stundum við nám í skólanum
en þurfa einnig stundum að gera
hlé á námi sínu til að stunda vinnu,
sinna fjölskyldu
o.s.frv. Þetta eru
brottfallsnemendur
samkvæmt ofan-
greindri skilgreiningu
þó svo þeir hafi lokið
því námi í skólanum
sem þeir ætluðu sér
eða ákveðið að gera
hlé á náminu. Í VMA
voru 150 nemendur 25
ára og eldri í námi
haustið 2002. Rúmlega
helmingur skilaði sér
ekki til náms í skólann
haustið 2003.
Næst skulum við
skoða verknámsnemendurna. Nem-
endur á starfsnámsbrautum voru
um 40% nemenda haustið 2002.
Verknámið sem skólinn býður er af
ýmsum toga. Drjúgur hluti verk-
námsnemenda eru í löggiltu iðn-
námi, við erum með stóran hóp
nemenda í vélstjórnarnámi auk
þess sem margir eru skráðir á
ýmsar styttri starfsþjálfunar-
brautir. Sumir geta lokið öllu námi
sínu hér á svæðinu aðrir þurfa að
fara suður til að klára. Iðnnáms-
nemi sem gerir hlé á skólagöngu
sinni til þess að sinna vinnu, oft
vinnu sem er skilgreindur hluti af
náminu, er brottfallsnemandi sam-
kvæmt ofangreindri skilgreiningu.
Vélstjórnarnemi sem fer á sjóinn
eina önn eða einn vetur er brott-
fallsnemi. Margir nemendur sem
stunda verknám í skólanum þurfa
að ljúka námi sínu á höfuðborg-
arsvæðinu. Það er algengt að þeir
staldri við, sérstaklega þeir sem
yngri eru, áður en þeir halda suður
eftir að þeir hafa lokið því sem þeir
geta hjá okkur. Þegar þetta gerist
eru þeir brottfallsnemendur.
Af framansögðu er vonandi ljóst
að margir þeirra nemenda sem
flokkaðir voru sem brottfallsnem-
endur í þeim tölum sem hér eru til
umræðu eru það ekki í neinni
venjulegri merkingu þess orðs.
Þetta eru nemendur sem gert hafa
hlé á námi sínu af eðlilegum ástæð-
um og nemendur sem eru að nýta
sér möguleika þess skólakerfis sem
við búum við. Raunar má segja að
„brottfall“ þeirra úr námi sé í sum-
um tilvikum beinlínis merki um
kosti og sveigjanleika kerfisins.
Þá er það þriðji hópurinn, nem-
endur sem illa eru undir það búnir
að takast á við framhaldsskólanám.
Það eru ekki ný sannindi að þetta
er áhættuhópur hvað varðar brott-
fall. Það á ekki að koma neinum á
óvart að þessi hópur hættir í námi í
meira mæli en nemendur sem
standa betur að vígi. Í þeim skólum
sem sinna þessum hópi hefur tölu-
vert starf verið unnið og í VMA
teljum við okkur hafa náð árangri í
því að skipuleggja nám sem
gagnast verr settum nemendum.
En það þarf að gera betur og að
því viljum við vinna með öllum
þeim sem áhuga hafa á úrbótum á
þessu sviði.
Brottfall úr framhaldsnámi er
vandamál sem samfélagið og skól-
arnir verða að taka á. Það er mik-
ilvægt að þær aðgerðir taki mið af
bestu vitneskju um umfang og eðli
vandans. Tölur eins og þær sem
verið hafa til umræðu síðustu daga
gera meira ógagn en gagn ef þeir
sem um þær fjalla gera sér ekki
grein fyrir þeim takmörkunum sem
á þeim eru og draga af þeim rang-
ar ályktanir. Það verða allir að
vanda sig, skólafólk, fjölmiðlar og
stjórnmálamenn.
Hvað er brottfall?
Hermann Jón Tómasson skrifar
um brottfall úr skólum ’Brottfall úr framhalds-námi er vandamál sem
samfélagið og skólarnir
verða að taka á.‘
Höfundur er áfangastjóri Verk-
menntaskólans á Akureyri.
Hermann Jón
Tómasson
GAGNASAFN
MORGUNBLAÐSINS
mbl.is
w
w
w
.d
es
ig
n.
is
@
2
00
4
Fákafeni 11 • 562 9120
Munum
mæ›radaginn
Blóm og konfekt
Dalía
Víngerðarlist!
BYRJENDUR Í HEIMAVÍNGERÐ!
NÁMSKEIÐ
Áman stendur fyrir námskeiðum
í heimavíngerð
Námskeiðin okkar eru að byrja aftur
Skráðu þig!
Skráning og nánari upplýsingar í
síma: 533 1020 og aman@aman.is
www.aman.is
Farið verður yfir ferilinn við víngerðina og gefin góð ráð.
Leiðbeinendur eru starfsmenn Ámunnar.
Lengd u.þ.b. 2 klukkustundir.
Verð 2.000 kr. og innifalið er byrjunarsett.
Þáttakendum býðst 20% afsláttur af öllum vörum
Ámunnar Skeifunni á námskeiðskvöldinu.
- SPENNANDI VALKOSTUR
Stangarhyl 3, 110 Reykjavík, sími 591 9000
www.terranova.is
Akureyri, sími 461 1099
2 fyrir 1 til
Barcelona
20. maí
frá 19.990.-
Terra Nova býður nú einstakt tækifæri til þessar fallegu og
framandi borgar á ótrúlegum kjörum. Nú er fegursti tími ársins
og frábært tækifæri til að skreppa til Barcelona í viku og njóta
lífsins í þessari töfrandi heimsborg.
Kr. 19.990
Flug og skattar, m.v. 2 fyrir 1 tilboð.
Síðustu 14 sætin
Val um úrval hótela
í hjarta Barcelona
frá kr. 4.700 á mann nóttin í tvíbýli
Alþjóðleg ráðstefna
Heildarkostnaður bygginga
Mánudaginn 10. maí kl. 9.00-18.00 verður haldinn
opinn verkefnisfundur um heildarkostnað bygginga
á Grand Hóteli og er öllum velkomið að hlusta
á erindin og gera fyrirspurnir.
Erindin verða flutt á norrænum tungum og ensku.
Framsögu hefur Björn Marteinsson,
arkitekt og verkfræðingur við RB.
Rannsóknastofnun byggingariðnaðarins.