Morgunblaðið - 09.05.2004, Page 63

HUGVEKJA
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 9. MAÍ 2004 63
Staður Nafn Sími 1 Sími 2
Akranes Jón Helgason 431 1347 431 1542
Akureyri Skrifstofa Morgunblaðsins 461 1600
Bakkafjörður Stefnir Elíasson 473 1672
Bifröst Ólafur Snorri Ottósson 435 0098 694 7372
Bíldudalur Pálmi Þór Gíslason 456 2243
Blönduós Björn Svanur Þórisson 452 4019/864 4820/662 0984
Bolungarvík Nikólína Þorvaldsdóttir 456 7441 867 2965
Borgarnes Þorsteinn Viggósson 437 1474 898 1474
Breiðdalsvík María Jane Duff 475 6662
Búðardalur Anna María Agnarsdóttir 434 1381
Dalvík Halldór Reimarsson 466 1039 690 1039
Djúpivogur Sara Dís Tumadóttir 478 8161 662 1373
Egilsstaðir Páll Pétursson 471 1348 471 1350
Eskifjörður Björg Sigurðardóttir 476 1366 868 0123
Eyrarbakki R. Brynja Sverrisdóttir 483 1513 699 1315
Fáskrúðsfjörður Jóhanna Sjöfn Eiríksdóttir 475 1260/853 9437/475 1370
Flateyri Hjördís Guðjónsdóttir 456 7885
Garður Álfhildur Sigurjónsdóttir 422 7310 846 8123
Grenivík Hörður Hermannsson 463 3222
Grindavík Kolbrún Einarsdóttir 426 8204 426 8608
Grímsey Ragnhildur Hjaltadóttir 467 3148
Grundarfjörður Bjarni Jónasson 438 6858/854 9758/894 9758
Hella Brynja Garðarsdóttir 487 5022 895 0222
Hellissandur/Rif Aron Jóhannes Leví Kristjáns. 436 6925
Hnífsdalur Auður Yngvadóttir 456 5477 893 5478
Hofsós Bylgja Finnsdóttir 453 7418 893 5478
Hólmavík Ingimundur Pálsson 451 3333 893 1140
Hrísey Siguróli Teitsson 466 1823
Húsavík Bergþóra Ásmundsdóttir 464 1086 663 2683
Hvammstangi Gunnar Þorvaldsson 451 2482 894 5591
Hveragerði Erna Þórðardóttir 483 4421 862 7525
Hvolsvöllur Helgi Ingvarsson 487 8172/893 1711/853 1711
Höfn Ranveig Á. Gunnlaugsdóttir 478 2416 862 2416
Innri-Njarðvík Eva Gunnþórsdóttir 421 3475 821 3475
Ísafjörður Auður Yngvadóttir 456 5477 893 5478
Keflavík Elínborg Þorsteinsdóttir 421 3463 820 3463
Kirkjubæjarkl. Birgir Jónsson 487 4624 854 8024
Kjalarnes Haukur Antonsson 566 8378 895 7818
Kópasker Hrönn Guðmundsdóttir 465 2112
Laugarás Jakop Antonsson 486 8983
Laugarás Bisk. Hjörtur Freyr Sæland 486 8874
Laugarvatn Berglind Pálmadóttir 486 1129 865 3679
Neskaupstaður Sólveig Einarsdóttir 477 1962 848 2173
Ólafsfjörður Árni Björnsson 466 2347 866 7958
Ólafsvík Laufey Kristmundsdóttir 436 1305 899 6904
Patreksfjörður Björg Bjarnadóttir 456 1230
Raufarhöfn Alda Guðmundsdóttir 465 1344
Reyðarfjörður Guðmundur Fr. Þorsteinsson 474 1488/892 0488/866 9574
Reykholt Bisk. Oddur Bjarni Bjarnason 486 8900
Reykhólar. Ingvar Samúelsson 434 7783
Reykjahlíð v/Mýv. Margrét Hróarsdóttir 464 4464
Sandgerði Sigurbjörg Eiríksdóttir 423 7674 895 7674
Sauðárkrókur Ólöf Jósepsdóttir 453 5888 862 2888
Selfoss Jóhann Þorvaldsson 482 3375 899 1700
Seyðisfjörður Hanna Lísa Vilhelmsdóttir 472 1102 690 2415
Siglufjörður Sigurbjörg Gunnólfsdóttir 467 1286 467 2067
Skagaströnd Þórey og Sigurbjörn 452 2879 868 2815
Stokkseyri Kristrún Kalmansdóttir 867 4089
Stykkishólmur Erla Lárusdóttir 438 1410 690 2141
Stöðvarfjörður Sunna Karen Jónsdóttir 475 8864
Suðureyri Tinna Sigurðardóttir 456 6244
Súðavík Ingibjörg Ólafsdóttir 456 4936
Tálknafjörður Rakel Guðbjörnsdóttir 456 2595 696 2663
Varmahlíð Ragnar Helgason 453 8134 867 9649
Vestmannaeyjar Sigurgeir Jónasson 481 1518 897 1131
Vík í Mýrdal Hulda Finnsdóttir 487 1337 698 7521
Vogar Hrönn Kristbjörnsdóttir 424 6535
Vopnafjörður Svanborg Víglundsdóttir 473 1289 473 1135
Ytri-Njarðvík Eva Gunnþórsdóttir 421 3475 848 6475
Þingeyri Arnþór Ingi Hlynsson 456 8285
Þorlákshöfn Ragnheiður Hannesdóttir 483 3945 483 3627
Þórshöfn Ragnheiður Valtýsdóttir 468 1249
Dreifing Morgunblaðsins
Hér eru upplýsingar um þá sem dreifa blaðinu á landsbyggðinni
Sigga heimsótti Hjálparsveitina fyrir áramótin
til að kaupa 10 pakka af stjörnuljósum. Þegar
hún ætlaði að borga kom í ljós að hana vantaði
100 krónur uppá, til að geta keypt alla pakkana.
Hún varð því að sætta sig við að fá aðeins 9
pakka. Þegar hún hafði greitt fyrir þá átti hún eft-
ir 110 kr.
Hve mikla peninga hafði hún með sér í búðina?
Síðasti skiladagur fyrir réttar lausnir er á há-
degi föstudaginn 14. maí. Ný þraut birtist sama
dag kl. 16:00 ásamt lausn þessarar og nöfnum
vinningshafanna.
Svör þarf að senda á Netinu. Slóðin er: www.digranesskoli.kopavog-
ur.is Þrenn verðlaun eru veitt og eru þau tilgreind þar.
Svar síðustu þrautar (30. apríl–7. maí ) er: 36
Stærðfræðiþraut Digranes-
skóla og Morgunblaðsins
Pera vikunnar
Í ÁR veitir Rannsóknarnámssjóður
Rannís 37 framfærslustyrki til
meistara- og doktorsnema. Heildar-
upphæð styrkja er 48 milljónir
króna til framfærslu í 600 mánuði og
samsvarar það 50 ára rannsókna-
vinnu.
Samkvæmt vinnureglum sjóðsins
geta meistaranemar fengið að há-
marki 9 mánaða styrk til framfærslu
fyrir 30 eininga rannsóknarverkefni
og 12 mánaða styrk fyrir 45 eininga
rannsóknarverkefni. Doktorsnemar
geta að hámarki fengið 24 mánaða
styrk. Fram kemur í fréttatilkynn-
ingu frá sjóðnum að langflestar um-
sóknir bárust frá nemum við Há-
skóla Íslands, eða 77. Flestir styrkir
fara líka til nema við HÍ, eða 26.
Næststærsti hópur er nemar við há-
skóla erlendis. Þeir sendu inn 17 um-
sóknir og fengu 7 þeirra styrk. Ein
umsókn barst frá nemendum við
Kennaraháskóla Íslands, Háskólann
í Reykjavík, Viðskiptaháskólann á
Bifröst og Háskólann á Akureyri.
Einn styrkur fór til KHÍ og einn til
HA, en enginn á Bifröst eða til HR.
Þetta er jafnframt fyrsta sinn sem
umsóknir berast frá nemendum við
Bifröst og HR.
„Munurinn milli ára á umsókna-
fjölda kemur einungis fram í fjölda
umsókna frá meistaranemum. Í
fyrra bárust 65 umsóknir frá meist-
aranemum og fengu 18 þeirra styrk.
Í ár bárust 49 umsóknir frá meist-
aranemum og fengu 11 styrk. Sam-
bærilegar tölur fyrir doktorsnema
eru 49 umsóknir og 26 styrkir bæði
árin.
Konur bæði sækja mun meira um
styrki til rannsóknarnáms og geng-
ur betur að fá styrki. 60 konur sóttu
um en ekki nema 38 karlar. 24 styrk-
ir fóru til kvenna (sem er 40% árang-
urshlutfall) en 13 til karla (sem er
34% árangurshlutfall). Konur eru
því 65% styrkþega í ár. Í síðustu
Rannísfréttum (1. tbl. 10. árg. 2004
bls. 11) kemur fram að um 60%
þeirra sem eru skráðir í doktorsnám
á Íslandi í dag eru konur.
Ef litið er til HÍ þá blasir við að
langmest er sótt af nemum við raun-
vísindadeild og læknadeild, eða 22
umsóknir frá hvorri deild. 7 styrkir
fóru til raunvísindadeildar og 6 til
læknadeildar. Næst kemur félags-
vísindadeild, með 10 umsóknir og 4
styrki, og heimspekideild, með 8 um-
sóknir og 4 styrki. Engin umsókn
barst frá guðfræðideild og laga-
deild.“
Rannís styrk-
ir 37 meist-
ara- og dokt-
orsnema
Jesús kristur var gyðingur,og trúarbók hans því „Lög-málið og spámennirnir“,ellegar Tóra, nokkurn veg-
inn það sem við nú á tím-
um þekkjum sem Gamla testa-
mentið. Og í gyðingdómi var og
er hvíldardagurinn laugardagur,
þ.e. 7. dagur sköpunarinnar,
þegar Guð hvíldist.
Hinir frumkristnu í Jerúsal-
em virðast ekki hafa talið sig
utan við gyðingdóm, ekki litið
svo á, að þeir tilheyrðu nýjum
trúarbrögðum, heldur gengið út
frá því, að Jesús væri uppfylling
spádóma helgiritasafns þeirra
áðurnefnds, hinn eini og sanni
og langþráði Messías. Er tímar
liðu áttuðu fylgjendur Jesú sig
á, að hér var eitthvað meira á
ferðinni, og sunnudagurinn varð
að lokum hvíldardagur þeirra.
Ekki er nákvæmlega ljóst hve-
nær þessi umskipti verða. En
Sigurður Pálsson, fyrrverandi
vígslubiskup, nefnir í bókinni
Saga og efni messunnar (1981)
að tvö mikilvæg atriði hafi mót-
ast þegar á 1. öldinni: a) viku-
legt messuhald og b) sunnu-
dagshelgin. Orðrétt segir hann:
Á fyrstu öldinni fékk fyrsti dagur einnig
nýtt nafn, „Drottinsdagur“, sem er sama
og Krists dagur. Þetta nafn kemur einu
sinni fyrir í Nýja testamentinu Op. 1,10.
Þar segir: „Ég var hrifinn í anda á Drott-
ins degi…“. Síðan var þetta hið kirkju-
lega heiti fyrsta dags vikunnar og hann
helgaðist af upprisunni, sem endurlifuð er
í sakramentinu. Ljóst er því að dagurinn
var haldinn helgur með sakramentinu, þó
hann væri ekki almennur frídagur…
Í Postulasögunni 20,7 segir frá heimsókn
Páls postula til Tróju. Þar segir: „…og á
fyrsta degi vikunnar, þegar vér vorum
saman komnir til að brjóta brauðið…“. Í
I. Kor. 16,2 segir postulinn: „Hvern
fyrsta dag vikunnar skal hver yðar taka
frá heima hjá sér og safna í sjóð, eftir
því, sem efni leyfa, til þess að ekki verði
fyrst farið að efna til samskota, þegar ég
er kominn.“ Hér kemur fram sérstaða
fyrsta dags vikunnar, og þó það sé ekki
tekið fram að þetta sé í tengslum við
messuna, verður það augljóst af öðru sem
vitað er um hana frá nálægum tíma. Af
þessu má ráða að helgi sunnudagsins hef-
ur verið orðin föst venja þegar um miðja
öldina, a.m.k. í söfnuðum Páls, og engin
ástæða er til að ætla að svo hafi ekki líka
verið í Jerúsalem. Engar heimildir mæla
því í gegn, að helgi sunnudagsins hafi
hafizt strax eftir upprisuna. Vitað er, að
postularnir komu saman á áttunda degi
eftir hana og varla hefur það verið til-
viljun, að postularnir vóru allir saman
komnir á hvítasunnudag, sem einnig var
fyrsti dagur viku.
Upprisa Krists og atburðir
hvítasunnu gerðu þetta sumsé
að verkum, einkum og sér í lagi
og eflaust, enda hefur mönnum
fundist Guð vera að segja eitt-
hvað í þessa veru, með því að
láta hvort tveggja gerast á
sunnudegi. Tilskipun Konst-
antínusar árið 321, um að dóm-
stólar ríkisins skyldu lokaðir á
„virðulegum dögum sólarinnar“
og þeir gerðir að hvíldardögum,
festi þetta í sessi. Og á þetta
var smiðshöggið rekið, þegar
kirkjuþingið í Laódíkeu, um
364, lýsti því yfir að guðsþjón-
ustur skyldu haldnar á sunnu-
dögum og lagði bann við að
kristnir notuðu laugardaginn til
þess brúks.
Það er ekki fyrr en á nútíma
að einstaka kristin trúfélög, s.s.
aðventistar og boðunarkirkjan,
hafa tekið að efast um þennan
gjörning hinna frumkristnu, eða
öllu heldur leyfi til hans, og
skipt yfir í laugardag sem hvíld-
ardag. Og sjálfsagt er að virða
það. En hitt stendur þó eftir, að
meginþorri játenda Krists held-
ur sig enn við Drottinsdag til
hvíldar og opinberrar trúariðk-
unar.
Stefán Friðbjarnarson kemst
vel að orði, þegar hann árið
2000 ritar hér í Morgunblaðið:
Sunnudagurinn varð snemma í kristni-
sögunni vikulegur helgi- og hvíldardagur,
sem setur svip sinn á kristnihald um víða
veröld í endaða 20. öld. Hvenær nákvæm-
lega skiptir ekki meginmáli. Meginmálið
er að Kristur stofnaði til heilagrar kvöld-
máltíðar með fyrirmælunum: Gjörið þetta
í mína minningu… Hann bauð og að skíra
í nafni föðurins, sonarins og heilags anda.
Það er og á sinn hátt einnig meginmál að
allir vikudagar, helgir og virkir, eru Guðs
gjafir, eins og líf sérhvers manns, ungs
og aldins. Allir dagar eru, eins og manns-
ævin, efniviður til að vinna úr. Og allir
renna ævidagarnir og æviskeiðin að ósi
eilífðarinnar þar sem allir dagar eru
Drottins dagar.
Þannig er nú það.
Ég lýk þessu í dag með fyrsta
erindi í sálmi danska guðfræð-
ingsins N.F.S. Grundtvigs, í
þýðingu Friðriks Friðrikssonar,
en hann er að finna í Sálmabók
íslensku þjóðkirkjunnar, nr.
217:
Sunnudagur Drottins er
dagur lífs til hvíldar mönnum,
lífsins orð hann blessuð ber,
boðin Jesú vinum sönnum.
Drottins kirkja’ um veröld víða
vill þann dag með lofsöng prýða.
Í Guðs friði.
Hvíldar-
dagurinn
sigurdur.aegisson@kirkjan.is
Í Íslenskri orðabók,
sem bókaforlagið
Edda gaf út árið
2002, er þetta ritað
um sunnudaginn:
„…almennur hvíld-
ardagur á kristnu
heimssvæði og víðar,
helgidagur krist-
inna…“ Sigurður
Ægisson lítur nánar
á það efni í dag, og
útskýrir hvað er í
gangi.