Morgunblaðið - 11.05.2004, Blaðsíða 11

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. MAÍ 2004 11
EINAR Ólafsson fyrr-
verandi útsölustjóri
hjá ÁTVR lést á líkn-
ardeild LSH 8. maí sl.,
78 ára að aldri.
Einar var fæddur á
Eyri við Eskifjörð 11.
maí 1925. Foreldrar
hans voru Ólafur
Hjalti Sveinsson frá
Firði í Mjóafirði og
Guðrún Ingvarsdóttir
frá Ekru í Norðfirði.
Einar hóf störf hjá
ÁTVR árið 1955.
Skömmu síðar varð
hann útsölustjóri,
fyrst við Skúlagötu og síðar við
Lindargötu í Reykjavík til ársins
1991. Einar tók virkan þátt í verka-
lýðs- og félagsmálum og var kosinn
í stjórn Starfsmannafélags ríkis-
stofnana 1960. Hann var varafor-
maður félagsins til 1969 og formað-
ur SFR frá 1969–1990. Árið 1960
var Einar kjörinn í varastjórn
BSRB og 1962 í aðalstjórn, kjörinn
gjaldkeri BSRB 1962–
1991. Einar var í
stjórn fulltrúaráðs or-
lofsheimila BSRB frá
1970, fulltrúi SFR í
fræðslunefnd BSRB
1968–1976. Hann var
fulltrúi BSRB í fram-
kvæmdastjórn kjara-
rannsóknarnefndar
opinberra starfs-
manna 1987–1991,
fulltrúi SFR í aðal-
kjarasamninganefnd
BSRB við ríkið til
fjölda ára. Einar var
varamaður í stjórn
Lífeyrissjóðs starfsmanna ríkisins
frá 1981–1990 og aðalmaður frá
1990–1993. Hann var fulltrúi BSRB
í Verðlagsnefnd frá 1973 og í við-
ræðunefnd bandalagsins um ný
samningsréttarlög opinberra
starfsmanna árið 1986.
Eftirlifandi eiginkona Einars er
Hansína Þorkelsdóttir frá Siglu-
firði. Þau eiga 10 uppkomin börn.
Andlát
EINAR ÓLAFSSON
HARALDUR Benediktsson, for-
maður Bændasamtaka Íslands,
segir að óverulegar breytingar
verði á högum bænda í kjölfar nýs
mjólkursamnings, sem undirrit-
aður var í gær.
Samningurinn sem gildir frá 1.
september 2005 til 31. ágúst 2012,
gerir ráð fyrir óbreyttri fram-
leiðslustýringu við mjólkurfram-
leiðslu, en ákvörðun heildar-
greiðslumarks mjólkur byggist á
neyslu innlendra mjólkurvara síð-
ustu tólf mánuði á undan. Þá er í
samningnum óbreytt ákvæði um
skiptingu heildargreiðslumarks
mjólkur niður á lögbýli. 27, 2 millj-
arðar verða greiddir til kúabænda
í styrkjum á þeim átta árum sem
samningurinn er í gildi og lækka
framlög ríkisins um 1% á hverju
ári meðan samningurinn er í gildi.
„Það flyst hluti af stuðningnum
úr gulum stuðningi í bláan og
grænan, sem þýðir að nú er ekki
eingöngu greitt út á mjólkurlítra
eins og er til grundvallar í dag,
heldur fer yfir á gripi, hvort sem
það er mjólkurkýr eða holdanaut,
þannig að kjötframleiðendur fá
gripagreiðslur, sem er í sjálfu sér
nýtt. Síðan koma þarna inn 100
milljónir í kynbótastarf og þróun-
arstarf sem þýðir að kostn-
aðarliður varðandi kúasamninga
kemur til með að lækka á móti því
að þeir missa þetta út úr beinum
stuðningi við sig,“ segir Haraldur.
Sú breyting er gerð að beinar
greiðslur lækka í þrepum niður í
80% af heildarstuðningnum og
verða teknar upp gripagreiðslur,
sem skerðast eftir því sem búið
stækkar. Greiðslurnar byrja að
skerðast við 40 gripi og skerðast í
þrepum þar til fjöldi gripa er orð-
inn 101. Ef fjöldi gripa fer yfir 170
skerðast gripagreiðslurnar um
25% fyrir hverjar tíu kýr, þannig
að bú með fleiri en 200 kúm nýtur
ekki gripagreiðslna. Haraldur seg-
ir að bændur fái nokkurn veginn
sömu upphæð í styrk og þeir
fengu áður. „Segja má að allra
stærstu búin fái óverulegan mínus,
ef við reiknum það út í hörgul,“
segir Haraldur.
Gripaákvæði ekki hættulegt
Þórólfur Sveinsson, formaður
Landssambands kúabænda, segir
að bændur hafi ekki mikið rætt
um gripagreiðslurnar og að þær
muni skerðast eftir því sem búið
er stærra. „Ég á nú von á því að
þetta sé ekki alvarlegt mál þar
sem er stundaður góður rekstur.
Þessu er ætlað að stuðla að styrk-
ingu fjölskyldubúsins sem rekstr-
armynsturs í þessari atvinnugrein
og ég vænti þess að það muni
virka þannig. Ég held að þetta sé
ekki hættulegt ákvæði,“ segir
hann.
Þórólfur segir að nú verði samn-
ingurinn kynntur meðal bænda og
í framhaldinu greiði bændur at-
kvæði um hann. „Það er mitt mat
að samningurinn sé í þokkalegu
samræmi við það sem við höfum
stefnt að og rætt í okkar her-
búðum síðustu tvö ár. Þannig að
ég vonast til að samningurinn sé í
öllum aðalatriðum í samræmi við
væntingar kúabænda. Við náðum
ekki öllu fram, þannig er það allt-
af í öllum samningum.“
Þórólfur segir að kúabændur
hefðu þegið að vera með óskertan
stuðning út samningstímann. „Síð-
an er því ekki að neita að það var
tog um peninga til að styðja við
besta hlutann af nautakjötinu.
Þetta er búið að vera verkefni
núna í tvö ár og það hefur afar lít-
ið gengið og það eru engir sér-
stakir peningar inni í því í þessum
samningi,“ segir hann.
Hefur
óverulega
breytingu í
för með sér
HNYKKT er á um að ákvæði sam-
keppnislaga taki ekki til mjólk-
uriðnaðar, í frumvarpi til laga um
breytingar á búvörulögunum frá
1993, sem ríkisstjórnin hefur sam-
þykkt. Guðni Ágústsson segir frum-
varpið efla búvörulögin, þannig að
mjólkuriðnaðurinn geti skipt með
sér verkum og haft með sér sam-
starf.
„Það er mjög mikilvægt, bæði
fyrir neytendur og bændur að mínu
viti. Ekki síst fyrir bændur, ef
mjólkuriðnaðurinn hefði fallið und-
ir samkeppnislög, og menn hefðu
ekki mátt tala þar saman lengur,
hefði ég óttast að við hefðum tapað
úr landinu mjólkurvörum sem dýrt
er að framleiða og þarf að hafa
samstarf um,“ segir Guðni.
Mjólkurbú geti sameinast
og haft samstarf
Með frumvarpinu er eytt rétt-
aróvissu um tengsl búvörulaga og
samkeppnislaga, sem skapaðist ár-
ið 2001 þegar til stóð að gefa heild-
söluverð frjálst. Í frumvarpinu er
kveðið er á um að þrátt fyrir
ákvæði samkeppnislaga sé af-
urðastöðvum í mjólkuriðnaði heim-
ilt að gera með sér samninga sín á
milli um verðtilfærslu milli tiltek-
inna afurða og að þær geti sömu-
leiðis sameinast, gert með sér sam-
komulag um verkaskiptingu milli
mjólkursamlaga að því er varðar
framleiðslu einstakra mjólkurvara
og haft með sér annað samstarf til
að halda niðri kostnaði við fram-
leiðslu, geymslu og dreifingu
mjólkurafurða.
Frumvarpið var rætt í þing-
flokkum stjórnarflokkanna í gær,
Framsókn samþykkti frumvarpið
og mun það verða afgreitt í þing-
flokki Sjálfstæðisflokks á morgun.
Gera má ráð fyrir að frumvarpið
verði lagt fram á Alþingi á næstu
dögum. Frumvarpið er byggt á
álitsgerð Árna Vilhjálmssonar
hæstaréttarlögmanns og Eiríks
Tómassonar prófessors, sem land-
búnaðarráðherra óskaði eftir um
tengsl búvörulaga og samkeppn-
islaga.
Verðlagning mjólkurvara
áfram opinber
Landbúnaðarráðherra segist
einnig vera mjög ánægður með þá
ákvörðun ríkisstjórnarinnar að op-
inber verðlagning gildi áfram um
ótilgreindan tíma. „Mjólkurvör-
urnar verða verðlagðar eftir gagn-
sæju opinberu eftirliti þar sem að-
ilar vinnumarkaðarins, fulltrúar
launafólksins frá ASÍ og BSRB,
koma að því. Það er mjög þýðing-
armikið að hafa þetta á hreinu
finnst mér og skiptir mjólkuriðn-
aðinn mjög miklu máli,“ segir
Guðni.
Hann segir að afleiðing þess að
verð á kjötvörum var gefið frjálst
fyrir sextán árum sé að verð til
bænda hafi lækkað mjög, en neyt-
endur borgi meira fyrir vöruna.
„Þetta gerir það að verkum að þeg-
ar við hugsum til fólksins í landinu,
þá stendur smásöluverslunin jöfn
að vígi. Stóra keðjan og litli kaup-
maðurinn, eða minni keðjan, eiga
að standa jöfn gagnvart mjólk-
uriðnaðinum og eiga sama aðgang
að honum. Ég held að það sé mik-
ilvægt fyrir okkar þjóð að sá stóri
valti ekki þar yfir þann litla og við
getum keypt okkar mjólkurvörur á
horninu,“ segir Guðni.
Réttaróvissu eytt
ALLS verða tæpir 27,2 milljarðar
greiddir út til kúabænda á árunum
2005–2012, samkvæmt samningi sem
landbúnaðarráðherra, fjármálaráð-
herra og Bændasamtök Íslands und-
irrituðu í gær. Að meðaltali verða
greiðslur til kúabænda 3,88 milljarðar
á ári, en útgjöld ríkisins lækka um 1%
á ári á samningstímanum. Þá eru
teknar upp gripagreiðslur þar sem
stuðningur ríkisins minnkar eftir því
sem búið er stærra. Verðlagning
mjólkur verður með sama hætti og
áður.
Samningurinn gerir ráð fyrir
óbreyttri framleiðslustýringu við
mjólkurframleiðslu, en ákvörðun
heildargreiðslumarks mjólkur á
hverju ári byggist á neyslu innlendra
mjólkurvara síðustu tólf mánuði á
undan. Þá er í samningnum óbreytt
ákvæði um skiptingu heildargreiðslu-
marks mjólkur niður á lögbýli.
Sú breyting verður þó gerð að
stuðningur ríkisins verður ekki leng-
ur ákveðið hlutfall af verði mjólkur,
heldur hefur verið samið um fastar
heildarfjárhæðir beingreiðslna.
Gripagreiðslur minnka eftir
því sem búið er stærra
Fimmtungi af heildarstuðningi
verður beint í annan farveg, eða svo-
kallaðar „grænar greiðslur“ annars
vegar og „bláar greiðslur“ hins vegar.
Grænar greiðslur eru óframleiðslu-
tengdar en bláar greiðslur eru skil-
greindar sem framleiðslutakmark-
andi greiðslur. Þau verkefni sem um
er að ræða eru greiðslur vegna kyn-
bóta- og þróunarstarfsemi, gripa-
greiðslur sem er ákveðinn stuðningur
til þeirra sem eiga kýr og greiðslur
sem m.a. fara til jarðræktar.
Gripagreiðslur verða teknar upp á
verðlagsárinu 2006/2007, sem verða
þrepaskiptar eftir fjölda gripa.
Greiðslurnar eru óskertar á fyrstu
fjörutíu kýrnar og lækkar í þrepum
þannig að enginn stuðningur er
greiddur á kýr umfram hundrað.
Réttur lögbýlis til gripagreiðslna fer
síðan lækkandi ef kúafjöldi fer yfir
170 og fellur niður ef kýr verða fleiri
en 200. Að öðru leyti er stuðningur
ríkisins óháður, eins og verið hefur.
Ríkissjóður greiðir að hámarki gripa-
greiðslur út á 27.400 kýr, sem er með-
alkúafjöldi á árunum 2000–2002, ef
fjöldinn er lægri hækkar greiðsla á kú
hlutfallslega.
Framlög ríkisins ein upphæð
Sú breyting er gerð að framlög rík-
isins verða ein upphæð í upphafi
samnings og er hún verðtryggð frá
upphafi þessa árs. Þannig munu
breytingar á verði mjólkur og á heild-
argreiðslumarki ekki hafa áhrif á
framlögin.
„Ég er auðvitað ákaflega ánægður
með samninginn. Ég tel hann mikil-
vægan, bæði er tímalengd hans góð,
þannig að mjólkurframleiðslan og
þessi atvinnugrein hefur langan tíma
til að þróast með þessum samningi til
2012,“ segir Guðni Ágústsson land-
búnaðarráðherra.
Ráðherra segir að til þessa hafi
styrkir eingöngu verið framleiðslu-
hvetjandi en nú séu teknir upp styrkir
til ræktunarstarfs og gripastuðnings í
samræmi við þá þróun sem orðið hef-
ur í alþjóðasamningum. Gripastuðn-
ingur byrji að skerðast við 40 kýr og
þannig minnki ríkisvaldið stuðning
við stærstu búin og þá sem hafi hag-
rætt á búum sínum.
Bændasamtök og ríkisstjórnin undirrita nýjan mjólkursamning til næstu átta ára
27,2 milljarðar verða
greiddir til kúabænda
Óbreytt fram-
leiðslustýring
mjólkurfram-
leiðslu
Morgunblaðið/Golli
Skálað var í mjólk við undirritun mjólkursamningsins í gær. Hér gefur Guðni Ágústsson landbúnaðarráðherra
Geir H. Haarde fjármálaráðherra mjólkurdreitil en samningurinn var undirritaður í Skála á Hótel Sögu.
LÖGREGLAN í Reykjavík var
nokkrum sinnum kölluð út um
helgina vegna sinubruna í borg-
inni og í nágrenni hennar. Þurfti
lögreglan m.a. að fara að skóg-
ræktinni í Fossvogi vegna sinu-
bruna á sunnudagskvöld.
Upp úr miðnætti aðfaranótt
laugardags var slökkvilið kallað
að Vesturlandsvegi við Þverholt
til að slökkva sinubruna. Á laug-
ardagsmorgun var slökkvilið aftur
kallað að Vesturlandsvegi við
Lágafellskirkju vegna sinuelds,
en því var snúið frá þar sem lög-
reglumenn náðu að slökkva eld-
inn. Um miðjan dag á laugardag
þurfti slökkvilið að fara að
Skyggni í Mosfellsbæ vegna sinu-
bruna.
Mikið um sinubruna