Morgunblaðið - 11.05.2004, Blaðsíða 15

ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 11. MAÍ 2004 15
FRIZZ-EASE
T
ilb
o
ð
in
g
ild
a
ti
l 1
8.
5.
2
00
4
G
O
T
T
F
Ó
L
K
M
cC
A
N
N
·
2
6
2
5
5
Ég veit ekkert
hvað ég á að gera
við hárið mér!
1.212
VEET
Háreyðingarvörur
á góðu verði.
HÁRKÚR
Frizz-Ease
mótunarvara
fylgir með hverju
Frizz-Ease
sjampói
Hársnyrtivörulínan sem umbreytir
þurru og úfnu hári í silkimjúkt og
glansandi hár.
25%
Fallegt og ræktarlegt hár er
okkur dýrmætt því það stuðlar
um leið að betri líðan.
Áður: 1.515 kr.
Þú studdir innrásina í Írak en
sagðir í nýlegri grein í The New
York Times Magazine að þú
værir farinn að efast um rétt-
mæti aðgerðanna. Hvers
vegna?
Ég hef ekki skipt um skoðun
hvað það varðar að Saddam Huss-
ein var morðóður harðstjóri sem
hafði yfir að ráða nægilegum olíu-
auði til að geta á endanum komið
sér upp gereyðingarvopnum. Að
þess vegna hafi verið nauðsynlegt
að bregðast við. Ég hefði að vísu
kosið að hernaðaraðgerðir, sem
miðuðust að því að stöðva hann,
hefðu haft heimild öryggisráðs
Sameinuðu þjóðanna og að fjöldi
þjóða hefði tekið þátt; eða að af-
vopnun hefði átt sér stað á frið-
samlegan hátt í formi vopnaeft-
irlits.
En ég trúði því ekki að Frakk-
land, Kína eða Rússland myndu
nokkurn tíma samþykkja þess
háttar hernaðaríhlutun sem ég
hef lýst og því var mér nauðugur
einn kostur að styðja afstöðu
bandarískra stjórnvalda, sem mér
þó leist ekki nema rétt bærilega á
þar sem mér fannst hún áhættu-
söm.
Þetta var afstaða mín og er
enn. Það truflar mig hins vegar
mjög í dag, ári seinna, að ég tel
ekki að almenningi í lýðræð-
isríkjum hafi verið sagt satt og rétt frá um gereyð-
ingarvopnin.
Annað vandamál felst í því að ætli menn sér að
umbylta Írak þá verða þeir að gera það almenni-
lega. Bandarísk stjórnvöld höfðu hins vegar engar
áætlanir um hvað skyldi gera þegar sigur hefði ver-
ið unninn og frá fyrsta degi var verið að klúðra
hlutunum, þegar ekkert var gert til að koma í veg
fyrir rán og gripdeildir. Æ síðan hafa Bandaríkja-
menn í Írak verið að leika hlutina af fingrum fram.
Í grein sem þú skrifar í sama rit fyrir viku held-
urðu því fram að Bandaríkin geti mjög mögulega
tapað stríðinu gegn hryðjuverkum. Sú tilhugsun
veldur því sjálfsagt að mönnum þar og víðar
rennur kalt vatn milli skinns og hörunds.
Það er alveg klárt. Það er fullkomlega raunhæft
að hugsa sér að við getum tapað stríðinu gegn
hryðjuverkum. Í fyrsta lagi ef hryðjuverkasamtök
ráðast á Bandaríkin með gereyðingarvopnum, og sá
möguleiki er fullkomlega raunhæfur. Í öðru lagi ef
Bandaríkin brygðust við slíkri árás með því að
kasta fyrir róða mannréttindayfirlýsingunni [e. Bill
of rights] og tækju að kyrrsetja útlendinga [e. ali-
ens] í stórum stíl, svo dæmi séu tekin, legðu af
borgaraleg réttindi eða ef sjálfskipaðir löggæslu-
menn gengju berserksgang gagnvart útlendingum.
Það má hugsa sér að ýmislegt í þessum dúr myndi
gerast ef okkur mistækist að koma í veg fyrir aðra
stóra hryðjuverkaárás. Við gætum þannig tapað
fyrir hryðjuverkamönnunum og við gætum sjálf
valdið eigin ósigri með viðbrögðum okkar.
Ég skrifaði þessa grein til að menn áttuðu sig á
því hvað er í húfi. Ástandið nú um stundir er geysi-
lega alvarlegt og sum þeirra mistaka, sem Banda-
ríkin eru að gera sig sek um á erlendri grundu ein-
mitt nú, hafa magnað enn þessa aðsteðjandi ógn.
Sumir segja að hryðjuverk séu fyrst og fremst
aðferð, sem tilteknir menn beiti í baráttu, og að
út í hött sé að lýsa yfir stríði gegn baráttuað-
ferð. Hver er þín skoðun?
Mér finnst að slíkur málflutn-
ingur sé merkingarfræðilega
snjall en innantómur að sama
skapi. Við vitum alveg hver óvin-
urinn er; óvinurinn er íslamskir
bókstafstrúarmenn sem leggja
stund á hryðjuverk. Menn sem
nýta sér inntak merkilegra trúar-
bragða til að heyja stríð gegn
Bandaríkjunum og bandamönnum
þeirra. Hver sá sem ekki telur að
við séum um þessar mundir í
stríði hefur ekki skoðað ýkja vel
hvað sprengjutilræðið í Madríd
fól í sér. Tilræðið í Madríd var
bein og úthugsuð árás á lýðræð-
isríki hvarvetna. Þetta verður að
stöðva.
Í greininni ræðirðu blákalt um
hvernig beita megi skipulögð-
um manndrápum og pyntingum
í stríðinu gegn hryðjuverkum.
Er ekki óvenjulegt að maður
sem hefur titilinn sem þú hefur
hjá Carr-stofnuninni tali á þess-
um nótum?
Til hvers er að ræða mannrétt-
indi á fræðilegum grundvelli ef
maður ekki tekst á við erfiðar og
sársaukafullar spurningar? Hvers
vegna skyldum við láta þá Rums-
feld og Cheney eina um að ræða
þær aðferðir og herstjórnarlist
sem beitt er í stríðinu gegn
hryðjuverkum?
Það er mjög mikilvægt að allir
borgarar, einkum þeir sem vilja halda mannréttindi
í heiðri, láti til sín heyra í þessum efnum. Hugs-
anlega er ég í grein minni að storka fólki ofurlítið
en ég velti því þó fyrir mér hvað menn gætu í raun
og veru í siðferðilegum skilningi hafa haft á móti
því að Osama bin Laden hefði verið drepinn í hnit-
miðaðri eldflaugaárás árið 1998, eftir að hann hafði
skipulagt og staðið fyrir hryðjuverkaárásum gegn
sendiráðum Bandaríkjanna í Kenýa og Tansaníu.
Við vorum þegar þarna var komið sögu í stríði við
manninn og þegar þú ert í stríði þá beitirðu hern-
aðarlegum brögðum. Hefði okkur tekist að beita
hernaðarlegum brögðum árið 1998 gegn Osama bin
Laden með góðum árangri hefðu 3.000 manns ekki
þurft að deyja 11. september 2001.
Auðvitað eru þetta erfiðir og ógeðfelldir valkostir
að standa frammi fyrir. En við erum í þessum spor-
um núna og það þýðir ekkert að óska sér að hlut-
irnir væru öðruvísi.
Hvað varðar pyntingar – og þetta skiptir máli
vegna uppljóstrana um að íraskir fangar hafi verið
beittir illri meðferð í Abu Ghraib-fangelsinu í Bagd-
ad – þá var ég að reyna að benda á þá staðreynd að
Bandaríkin beita aðferðum í fangamálum í bæði
Afganistan og Írak, að ekki sé talað um Guant-
anamo-herstöðina á Kúbu, sem eru engan veginn í
samræmi við lög og reglur. Afleiðingin verður óhjá-
kvæmilega sú að fólki finnst það niðurlægt og mis-
notað. Þessu verður að linna.
Á mánudag [fyrir viku] sagði við mig bandarískur
hershöfðingi að uppljóstranirnar í Abu Ghraib jöfn-
uðust á við mikinn hernaðarlegan ósigur fyrir
Bandaríkin. Svo mikilvægur er þessi atburður.
Þetta er hreint út sagt stórslys. Þetta er siðferði-
legt stórslys en líka pólitískt. En þetta er afleiðing
af því að bandarísk stjórnvöld hafa ekki í fangels-
isvistarverum sínum erlendis fylgt grundvall-
arhugsun þeirra laga og reglna sem þau upphefja
heima fyrir.
Spurt og svarað | Michael Ignatieff
Getum tapað stríðinu
gegn hryðjuverkum
Kanadamaðurinn Michael Ignatieff er fyrir löngu orðinn heimsþekktur
fyrir bækur sínar um alþjóðamál og í nýrri bók, The Lesser Evil: Politic-
al Ethics in an Age of Terror, fjallar hann um stríðið gegn hryðjuverk-
um. Ignatieff er framkvæmdastjóri Carr-mannréttindastofnunarinnar
við Harvard-háskóla, þar sem hann hefur einnig prófessorsnafnbót.
Michael Ignatieff
’ […] uppljóstran-irnar í Abu Ghraib
[…] [eru] hreint út
sagt stórslys. Þetta
er siðferðilegt stór-
slys en líka póli-
tískt. ‘
Davíð Logi Sigurðsson | david@mbl.is
Fáðu úrslitin
send í símann þinn