Morgunblaðið - 21.05.2004, Blaðsíða 26

UMRÆÐAN
26 FÖSTUDAGUR 21. MAÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Um er að ræða mjög glæsilegt fullinnréttað ca 340-600 fm skrifstofu-
húsnæði á 2. hæð í þessu vel staðsetta húsi. Mikið af bílastæðum.
Til leigu í Mörkinni 4
í Reykjavík á 2. hæð
Upplýsingar gefur Gunnar í síma 693 7310 og sölu-
menn Fjárfestingar fasteignasölu í síma 562 4250.
FJÁRFESTING
FASTEIGNASALA ehf.
Sími 562 4250 • Borgartúni 31 • www.fjarfest.is
Hilmar Óskarsson, Guðjón Sigurjónsson,
Rósa Guðmundsdóttir, Benedikt G. Grímsson.
Lögfr.: Pétur Þ. Sigurðsson hrl.
KATRÍN Jak-
obsdóttir, varafor-
maður Vinstrihreyf-
ingarinnar – græns
framboðs, skrifar
grein í Morgunblaðið
10. maí síðastliðinn
um hugmyndir Vg
um gjaldfrían leik-
skóla eins og það er
kallað. Er margt í
þeim hugmyndum
gott og tímabært að
leikskólastigið og
skipulag þess sé end-
urskoðað. Nokkuð er
gert úr því að Vg hafi
fyrstir manna flutt til-
lögur í þessa veru en
nú fylgi aðrir í kjöl-
farið. Ekki er þetta allskostar rétt
hjá Katrínu. Fyrir bæjarstjórn-
arkosningarnar 1998 lagði Kópa-
vogslistinn fram í stefnuskrá sinni
hugmyndir um gjaldfrían leikskóla
í Kópavogi, fyrst fyrir
hluta dvalarinnar og
síðan í heild sinni.
Samfylkingin í Kópa-
vogi hafði þetta einnig
á stefnuskrá sinni í
bæjarstjórnarkosning-
unum 2002. Ég hef
nokkrum sinnum mælt
fyrir slíkum tillögum í
bæjarstjórn Kópavogs
en þær hafa ávallt ver-
ið felldar af fram-
sóknar- og sjálfstæð-
ismönnum. Ekki ætla
ég að gera lítið úr
áhuga Vg á þessu máli
eða tillöguflutningi
þeirra en best er að
halda öllu til haga. Við
hér í Kópavoginum
fögnum því að fleiri
eru orðnir þessarar
skoðunar og vonandi
styttist í að slíkar hug-
myndir komi almennt til fram-
kvæmda.
Öllu haldið
til haga
Flosi Eiríksson
svarar Katrínu
Jakobsdóttur
Flosi Eiríksson
’Kópavogslist-inn lagði fram í
stefnuskrá sinni
hugmyndir um
gjaldfrían leik-
skóla. ‘
Höfundur er oddviti Samfylking-
arinnar í Kópavogi.
NÚ er ljóst að aðferð Hannesar
Hólmsteins Gissurarsonar við ritun
ævisögu Halldórs Laxness er svo
umdeild að hún fer fyrir dómstóla.
Hannes nýtir sér þar texta fjöl-
margra manna, klippir út dágóða
kafla, lagar þá aðeins til og límir inn
í sína sögu án þess að
gera lesendum grein
fyrir að textinn er frá
öðrum kominn.
Það merkilega er að
prófessor Hannes telur
að þetta sé heiðarleg,
siðleg og lögleg aðferð
við sagnaritun. Aðferð
Hannesar, sem ég ætla
að kenna við dúkkulís-
ur er í sjálfu sér bylt-
ingarkennd. Engum
sagnfræðingi hefur
dottið í hug að hann
gæti klippt texta úr
ýmsum áttum og límt hann í bók
sína án þess að nota það kerfi vísana
sem nemendum á fyrsta ári í háskóla
er kennt. Gæsalappir og tilvitnanir
eru ekkert ‘bara’, ekki frekar en
fölsun málverka eða stuldur tón-
verks. Gæsalappir og tilvitnanir eru
skýr merki til lesandans að um höf-
undarverk annarra er að ræða.
Hannes ber það fyrir sig sem
málsvörn að hann geti þess í eft-
irmála að hann hafi stuðst við hinar
og þessar bækur. Sem er svipað og
að gefa út Yesterday í eigin nafni en
láta fylgja með að verkið hafi verið
samið undir áhrifum frá Bítlunum.
Hannes hefur haldið því fram að
nokkrir nafngreindir sagnfræðingar
beiti sömu aðferð. Það er rangt.
Dúkkulísuleikur Hannesar á sér
engan líka.
Og því spyr ég: Hefur Hannes
beitt leik sínum víðar? Svarið er já! Í
ævisögu Jóns Þorlákssonar, nánar
tiltekið í kaflanum um Jón sem borg-
arstjóra, þá notar Hannes
B.A.-ritgerð frá Ármanni H. Þor-
valdssyni. Ljóst er að kaflinn er að
drjúgum hluta frá Ár-
manni kominn en ekki
Hannesi. (Sjá til dæmis
bls.15-16 hjá Ármanni
sem samsvarar nær
allri síðu 500 hjá Hann-
esi. Einnig kafla um
leigutogara, bæjarbáta
ofl.). Vissulega hafði
Hannes leyfi til að nýta
sér texta Ármanns sem
og sjálfsævisögur Hall-
dórs Laxness en ekki
er mögulegt að fá leyfi
til að skrifa sjálfan sig
fyrir texta annarra,
frumsaminn texti er alltaf varinn af
höfundarréttarlögum, nánar tiltekið
sæmdarrétti. Við getum keypt Yest-
erday og öðlast útgáfurétt og eign-
arrétt en ef við þykjumst hafa samið
það þá erum við brotleg við íslensk
lög og alþjóðalög (Bernarsáttmál-
ann). Það eru nefnilega lög landsins
sem eru í veði. Hannes viðurkennir
ekki höfundarréttarlögin þrátt fyrir
að þau séu skýr og formleg og byggi
á vel skilgreindum lagagreinum en
ekki á umdeilanlegum hefðum.
Hannes brýtur þau samt! En til
hvers? Við getum spurt eigin skyn-
semi: Getum við hætt á að dúkku-
lísuleikur Hannesar verði að al-
mennri siðvenju? Hvernig yrði
ástandið í íslensku menningar- og
viðskiptalífi? Enginn vissi með réttu
hver skrifaði hvað. Höfundarréttur
yrði marklaus. Virðing fyrir vinnu
og list annarra yrði ekki að neinu.
Aðferð Hannesar getur enginn
skynsamur maður viljað að verði að
reglu.
Eftir standa veigamiklar spurn-
ingar: Þegar kennari við Háskóla Ís-
lands nýtir sér útgefið efni nemanda
við skólann, hvernig ber honum að
fara að? Prófessor við Háskóla Ís-
lands er í valdastöðu gagnvart nem-
endum sínum. Nemendur eru nokk-
urskonar skjólstæðingar kennara.
Meðaleinkunn og meðmæli geta veg-
ið þungt þegar nemendur leita sér
að vinnu eða fara í framhaldsnám.
Það hlýtur því að vera lágmarks-
krafa nemanda að kennarar við skól-
ann virði lög landsins og að sam-
skiptareglur nemanda og kennara
séu skýrar og öllum skiljanlegar.
Siðanefnd Háskóla Íslands verður
að taka á málinu og skoða vinnu-
brögð Hannesar í víðu samhengi,
með tilliti til þess föndurs með texta
annarra sem Hannes telur góða siði.
Að öðrum kosti þyrfti að endurskoða
allt nám við skólann – þ.e.a.s. þegar
búið væri að endurskoða lög lands-
ins og alþjóðasamninga!
Dúkkulísur Hannesar
Þorvaldur Logason skrifar
um aðferð við ritun ævisögu
Halldórs Laxness ’Aðferð Hannesar getur enginn skyn-
samur maður viljað að
verði að reglu.‘
Þorvaldur Logason
Höfundur er heimspekinemi.
60% á þeirri skoðun. Engin hinna
Norðurlandaþjóðanna telur stofnun
fyrirtækja eins eftirsóknarverðan
starfsvettvang og Íslendingar sam-
kvæmt þessu. Athygli vekur að að-
eins um þriðjungur Norðmanna tel-
ur slíkt eftirsóknarvert“.
Áhættufjármagn til
frumkvöðlastarfsemi
En þó svo að umhverfið sé á margan
hátt jákvætt leiðir GEM-rannsóknin
einnig í ljós að ýmislegt er að finna í
umhverfi íslenskra frumkvöðlafyr-
irtækja sem gerir þeim erfiðara um
vik en starfseminni í samanburð-
arlöndunum. Einka- og framtaks-
fjármagn sem veitt var til frum-
kvöðlastarfsemi á Íslandi nam á
síðast ári um 1,5% af VLF en bróð-
urpartur þess er einkafjármagn en
fé frá fagaðilum nemur einungis ein-
um sautjánda hluta af einka-
framlögum (sjá meðfylgjandi sam-
anburðarmynd úr GEM-skýrslu).
Fær Ísland þann vafasama heiður
UNDANFARIÐ hefur borið á
aukinni umræðu um stöðu nýsköp-
unar- og frumkvöðlastarfsemi hér á
landi. Á nýafstöðnu
Frumkvöðlaþingi er
haldið var undir yf-
irskriftinni; Nýsköp-
un – sóknarfæri fram-
tíðar, vék Valgerður
Sverrisdóttir iðn-
aðarráðherra að mik-
ilvægi slíkrar starf-
semi og lýsti
jafnframt vilja sínum
til þess að hlúa vel að
íslenskum frum-
kvöðlum. Við þetta
tækifæri sagði ráð-
herra ,,Frumkvöðla-
starfsemi er mikilvægur vettvangur
fyrir nýsköpun, sem er almennt við-
urkennd einn megindrifkrafta
hagþróunar og hagvaxtar“.
Frumkvöðlaumhverfi á Íslandi
Fyrir skömmu kynnti Háskólinn í
Reykjavík niðurstöður úr alþjóð-
legri frumkvöðlarannsókn GEM
(Global Entrepreneurship Monitor)
en meginmarkmið skýrslunnar er að
rannsaka umfang og eðli frum-
kvöðlastarfsemi og hvort að hún hafi
marktæk áhrif á velsæld þjóða. Í
skýrslunni, sem unnin var með
stuðningi Samtaka atvinnulífisins,
Nýsköpunarsjóðs, forsætisráðu-
neytisins og Seðlabank-
ans, má finna ýmsar at-
hyglisverðar
niðurstöður um um-
hverfi frumkvöðla hér á
landi og samkeppn-
ishæfi starfseminnar í
samanburði við 40 lönd.
Samkvæmt GEM-
rannsókninni töldust, á
síðastliðnu ári, rúm 11%
Íslendinga á aldrinum
18–64 ára til frumkvöðla
sem er hæsta hlutfall
þeirra Evrópulanda sem
þátt tóku í rannsókn-
inni. Frumkvöðlaumhverfið virðist
að mörgu leyti hagstætt hér á landi
og viðhorf almennings til starfsem-
innar er almennt jákvætt. Einfalt
þykir að stofna nýtt fyrirtæki á Ís-
landi og skriffinnska er í lágmarki
miðað við samanburðarþjóðirnar. Í
GEM-skýrslunni segir einnig: ,,Þeg-
ar spurt er hvort flestir Íslendingar
telji stofnun fyrirtækis eftirsókn-
arverðan starfsvettvang eru um
að vera með lægstu meðalupphæð
frá framtaksfjárfestum, eða um 2
milljónir króna að meðaltali, en að-
eins Suður-Afríka veitir lægri fram-
taksupphæðir í frumkvöðlafyr-
irtæki. Frumkvöðlum virðist því
erfitt um vik að nálgast áhættu-
fjármagn hér á landi hvort sem er í
formi hlutafjár eða áhættulána, þar
sem ekki er krafist veða eða
ábyrgða.
Framtaksveita fagfjárfesta
Niðurstöður GEM-skýrslunnar
sýna að bæta þarf aðgengi íslenskra
frumkvöðla að framtaksfé. Með því
að stofna til nýs sameiginlegs félags
eða tímabundins framtakssjóðs um
fjárfestingar í nýsköpun og frum-
kvöðlastarfsemi gætu íslenskir líf-
eyrissjóðir, bankar og fjárfest-
ingasjóðir ekki aðeins veitt fé til
nýrra og spennandi verkefna með
hagnaðarsjónarmið að leiðarljósi
heldur einnig sinnt því hlutverki
sínu að styrkja og efla íslenskt at-
vinnulíf og endurnýjun þess. Með
því aukast til muna líkurnar á að til
verði fyrirtæki er fylgt geta í fót-
spor öflugra frumkvöðlafyrirtækja á
borð við Bakkavör, deCODE, Össur,
Marel og Medcare Flögu sem
ávaxta nú hlutafé fjárfesta sinna á
alþjóðlegum starfsvettvangi.
Mikilvægt er að breiður hópur
fagfjárfesta næðist saman að slíku
verkefni til þess að framtaksveitan
byggi yfir nægjanlegu fjármagni til
þess að styðja vel við frumkvöðla-
fyrirtæki í gegnum þróunar- og
þroskaferil þeirra. Fjárfstestingar-
og útgöngustefna framtakssjóðsins
þyrfti að vera vel skilgreind en fjár-
magnið um leið ,,þolinmótt“. Rekst-
ur slíks fyrirtækis kallar á mikla
sérfræðiþekkingu á slíkum markaði
– hvort sem að fyrirtækið réði til sín
starfsmenn eða gerði samning við
bankastofnun eða verðbréfafyr-
irtæki um að sinna rekstri, ut-
anumhaldi og eftirfylgni fjárfest-
inga. Samhliða mætti koma á fót
ráðgjafanefnd úr röðum hluthafa,
háskólasamfélagsins og hags-
munaaðila sem yrði leiðbeinandi í
stefnumótun framtaksveitunnar.
Samræming og stefnumótun
Brýnt er að samræma sem mest
stefnumörkun ríkisins og fagfjár-
festa í uppbyggingu umhverfis
frumkvöðlafyrirtækja á Íslandi – en
engin samræmd stefnumörkun hef-
ur hingað til átt sér stað. Ný og öfl-
ug fyrirtæki í okkar hagkerfi eru og
verða ómissandi hreyfiafl í atvinnu-
sköpun og hagsæld framtíðarinnar.
Því er bæði mikilvægt og nauðsyn-
legt að við virkjum sem best þann
framtakskraft sem athafnaþyrstir
Íslendingar búa yfir.
Frumkvöðlastarf-
semi og fjármagn
Elfar Aðalsteinsson skrifar um
nýsköpun og frumkvöðlastarf
’Brýnt er að samræmasem mest stefnumörkun
ríkisins og fagfjárfesta í
uppbyggingu umhverfis
frumkvöðlafyrirtækja á
Íslandi.‘
Elfar Aðalsteinsson
Höfundur er stjórnarformaður
Lífeyrissjóðs Austurlands.