Morgunblaðið - 25.05.2004, Qupperneq 10

FRÉTTIR
10 ÞRIÐJUDAGUR 25. MAÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
„SAMFYLKINGIN segir þvert nei
við því máli sem hér eru greidd at-
kvæði um,“ sagði Bryndís Hlöðvers-
dóttir, þingmaður Samfylkingarinn-
ar, í upphafi atkvæðagreiðslu um
fjölmiðlafrumvarpið á Alþingi í gær.
Gaf hún með þeim orðum tóninn fyrir
það sem koma skyldi í afstöðu þing-
manna stjórnarandstæðinga til frum-
varpsins. Sagði hún að málið þarfn-
aðist frekari skoðunar við og ekkert
réttlætti þá fljótaskrift og hraksmán-
arlegu vinnubrögð sem viðhöfð hefðu
verið.
Steingrímur J. Sigfússon, formað-
ur Vinstri-grænna, sagði feril fjöl-
miðlafrumvarpsins vera einhvern
þann dapurlegasta sem þingsagan á
seinni árum geymdi. Þokkaleg sam-
staða hefði getað náðst um að setja
skynsamlegar og raunhæfar reglur
til að tryggja fjölbreytta og óháða
fjölmiðlun í landinu. „Þetta mál lenti í
gíslingu valdhroka og offors for-
manna stjórnarflokkanna og var að
óþörfu gert að illvígu og hatrömmu
deilumáli. Vinnubrögðin fá fallein-
kunn, málatilbúnaðurinn og innihald-
ið fá falleinkunn,“ sagði Steingrímur.
Illa ígrundað frumvarp
Magnús Þór Hafsteinsson, þing-
maður Frjálslynda flokksins, rifjaði
upp að flokkur hans, Vinstrihreyfing-
in – grænt framboð, Framsóknar-
flokkurinn og Sjálfstæðisflokkurinn
stóðu að þingsályktunartillögu sl.
haust um skipun nefndar með fulltrú-
um allra flokka til að kanna hvort
skapa þyrfti reglur til að treysta
grundvöll sjálfstæðs fjölmiðlarekst-
urs hér á landi. Við það hafi ekki verið
staðið og stjórnarflokkarnir staðið
einir að þessari vinnu og lagt fram illa
ígrundað frumvarp. „Við í þingflokki
Frjálslynda flokksins höfnum þess-
um vinnubrögðum og þessu frum-
varpi og segjum því nei,“ sagði Magn-
ús Þór.
Þegar fulltrúar allra stjórnarand-
stöðuflokkanna voru búnir að gera
grein fyrir afstöðu flokka sinna tóku
þingmenn stjórnarflokkanna til máls
í umræðum um atkvæðagreiðsluna.
Fyrst kom Bjarni Benediktsson,
þingmaður Sjálfstæðisflokksins og
formaður allsherjarnefndar, í ræðu-
stól og sagði þá skyldu hvíla á þing-
mönnum að bregðast við óæskilegri
þróun á fjölmiðlamarkaði. „Við þurf-
um að tryggja að fjölmiðlar geti
gegnt því hlutverki sem við ætlum
þeim í okkar samfélagi. Þeir geti orð-
ið vettvangur fyrir ólík viðhorf gagn-
vart stjórnmálum eða menningu og
vettvangur fyrir upplýsingamiðlun,“
sagði Bjarni og komið hefði verið til
móts við ýmsar athugasemdir. Frum-
varpið hamli gegn óæskilegri sam-
þjöppun á fjölmiðlamarkaði. „Við ger-
um þess vegna rétt að afgreiða
frumvarpið frá þessu þingi með því að
samþykkja það,“ voru hans lokaorð.
Berlusconi-ástand
Hjálmar Árnason, þingmaður
Framsóknarflokksins, sagði að með
afgreiðslu fjölmiðlafrumvarpsins
væri verið að stíga fyrstu skrefin til
að fylgja eftir tillögum fjölmiðla-
nefndar. Komið sé í veg fyrir sam-
þjöppun og stuðlað að fjölbreytileika.
Brugðist sé við ákalli þingmanna allra
flokka á síðustu misserum. Viðsnún-
ingur þeirra í umræðum um þetta
frumvarp sé óútskýrður. Kallaði þá
Ögmundur Jónasson, þingmaður
Vinstri-grænna, hvort Hjálmar hefði
ekki verið viðstaddur umræðurnar
um frumvarpið. Hjálmar hélt áfram
og sagði næstu skref að styrkja Rík-
isútvarpið og sjálfstæði einstakra
fréttastofa. „Með þessu er verið að
skapa hér þá umgjörð sem ætti að
koma í veg fyrir það sem kalla mætti
„Berlusconi-ástand“ á íslenskum fjöl-
miðlamarkaði,“ sagði Hjálmar.
Einnig tók Kristinn H. Gunnars-
son, þingmaður Framsóknarflokks-
ins, sem greiddi atkvæði gegn frum-
varpinu, til máls og sagði frumvarpið
reyna á þanþol stjórnarskrárinnar. Í
frumvarpinu fælust takmarkanir á
mannréttindum; bæði athafna- og
tjáningarfrelsi. Gengið sé of langt og í
ranga átt í frumvarpinu.
„Þetta frumvarp grundvallast á
vantrú á dómgreind almennings.
Þess sama almennings sem eðlilega
meðtekur fréttaflutning fjölmiðlafyr-
irtækja, vegur og metur og myndar
sér sína eigin skoðun á því sem þar er
boðið fram. Þess sama almennings
sem við treystum til að meðtaka
kosningaáróður stjórnmálaflokkanna
án þess að um það þurfi að setja sér-
staka löggjöf til að vernda almenning
fyrir þeim áróðri,“ sagði Kristinn.
Skjátlast nú eins og áður
Davíð Oddsson byrjaði að lesa upp
ummæli Ólafs Ragnars Grímssonar,
forseta Íslands, þegar hann sat á Al-
þingi 13. febrúar 1995. Þá vísaði Ólaf-
ur í löggjöf í Bandaríkjunum og Evr-
ópu þar sem tekið er á hringamyndun
í eignarhaldi fjölmiðla. Davíð hafði
eftir Ólafi að skoða þyrfti með opnum
huga hvort ekki þyrfti að setja lög til
að tryggja trúverðugleika fjölmiðla í
landinu og koma í veg fyrir óeðlileg
valdatengsl og hringamyndun á
þessu sviði. Máttur hinna stóru væri
slíkur, þótt um leið væri opnað fyrir
hina smáu með nýrri tækni, að ekki
væri hægt í lýðfrjálsu ríki að sætta
sig við slíkt vald. „Ég geri þessi orð
Ólafs Ragnars Grímssonar að mínum
orðum. Hafi þau verið rétt þá eru þau
ennþá réttari núna,“ sagði Davíð.
Hann minnti á að þegar frjálst út-
varp var samþykkt á Alþingi hafi eng-
inn þingmaður Alþýðuflokks, Alþýðu-
bandalags eða Kvennalista treyst sér
til að styðja það að einkaaðilar fengju
að útvarpa. Eingöngu mætti ríkið
gera það. Þá hafi þeim rökum verið
beitt að málsmeðferðin væri óviðun-
andi. „Kannast einhver við hvernig
menn reyna að forðast efnislega um-
ræðu? Þessum aðilum skjátlaðist þá
eins og sagan sýnir; þessum aðilum
skjátlast núna,“ sagði forsætisráð-
herra.
Óskað eftir nafnakalli
Að þessu sögðu voru breytingartil-
lögur við frumvarpið samþykktar og
sjálft frumvarpið lagt fram til sam-
þykktar. Var farið fram á nafnakall
við atkvæðagreiðsluna og gerðu fjöl-
margir þingmenn grein fyrir atkvæði
sínu.
Mörður Árnason, þingmaður Sam-
fylkingarinnar, las upp úr skrifum
Jóns Sigurðssonar frá árinu 1841 og
sagði nei. Ögmundur Jónasson, þing-
maður VG, sagði frumvarpið háska-
lega vanhugsað og ekki líklegt til að
ná yfirlýstum tilgangi. Össur Skarp-
héðinsson, formaður Samfylkingar-
innar, sagði þetta sorgardag því afls-
munar væri neytt til að knýja í gegn
ólög. Ágúst Ólafur Ágústsson, sam-
flokksmaður Össurar, vitnaði í um-
mæli ráðherra til að færa rök fyrir því
að lögin bæru vott af ritskoðun.
Björgvin G. Sigurðsson sagði prent-
frelsið skert og Guðjón A. Kristjáns-
son, formaður Frjálslynda flokksins,
gagnrýndi vinnubrögðin sem gengju
gegn tjáningarfrelsinu. Jónína Bjart-
marz, þingmaður Framsóknarflokks-
ins, sagðist hafa stutt breytingartil-
lögur við frumvarpið en hún treysti
sér ekki til að styðja það af ótta við að
það bryti gegn stjórnarskránni. Því
sæti hún hjá við atkvæðagreiðsluna.
Þingmenn gerðu grein fyrir atkvæði sínu við samþykkt fjölmiðlafrumvarpsins
Stjórnarand-
staðan gagn-
rýndi máls-
meðferðina
Formaður allsherjarnefndar segir
fjölmiðla vettvang ólíkra viðhorfa
Morgunblaðið/ÞÖK
Atkvæðagreiðsla um fjölmiðlafrumvarpið og eldhúsdagsumræða voru á dagskrá Alþingis í gær. Össur Skarphéð-
insson í ræðustóli, Halldór Blöndal í forsetastóli og Davíð Oddsson fylgist með umræðunum.
Morgunblaðið/Ómar
Margir fylgdust með atkvæðagreiðslu um fjölmiðlafrumvarpið.
FORMAÐUR Samfylkingarinnar,
Össur Skarphéðinsson, sagði að í
fréttum væri sagt að hermennirnir,
sem íslenska ríkisstjórnin studdi að
yrðu sendir til Írak til að verja
frelsið, væru sekir um að misþyrma
og nauðga unglingsbörnum. „Við
berum ábyrgð á því að verndararn-
ir, sem við sendum til Írak, reynd-
ust vargar í véum alþjóðlegra sátt-
mála um að virða mannréttindi,“ og
Íslendingar bæru ábyrgð á því að
saklausir borgarar liðu ómældar
þjáningar þar í landi. „Við berum
sömu ábyrgð á pyntingum og stríðs-
glæpum í Írak og allar þær þjóðir
sem forsætisráðherra kallaði svo
hróðugur hinar staðfestu og vilj-
ugu,“ sagði Össur og þeir sem bæru
ábyrgð á þessum stuðningu væru
forsætisráðherra og utanríkisráð-
herra. Þetta kom fram í ræðu Öss-
urar í eldhúsdagsumræðum. Hann
sagði þennan stuðning svartan blett
á íslensku þjóðinni. Forystumenn
þjóðarinnar skulduðu þjóðinni að
þvo þennan blett af heiðri hennar.
Össur vék að nýsamþykktum lög-
um um eignarhald fjölmiðla. Sagði
hann daginn sorgardag og vitnaði í
ummæli ráðherra ríkisstjórnarinnar
því til staðfestingar að þetta væru
lög um opinbera ritskoðun. Þau
veiktu fjölmiðla sem ekki vildu sitja
og standa eins og ríkisstjórnin vildi.
„Þið hafið á síðustu vikum séð
hörðustu og málefnalegustu stjórn-
arandstöðu í áratugi. Andspænis
ríkisstjórninni stendur stjórnarand-
staðan sameinuð eins og einn mað-
ur,“ sagði Össur og að frjálslynd fé-
lagshyggja ætti sé mikinn stuðning í
þjóðfélaginu. „Það sem Ísland þarf
nú mest á að halda er samhent
frjálslynd félagshyggjustjórn.“
Ekkert að sækja í ESB
Geir H. Haarde fjármálaráðherra
sagði ástandið á Alþingi undanfarn-
ar vikur hafa sett nokkurn blett á
virðingu þingsins út á við. „Það
sama er að segja um kröfur hóps
manna um að forseti Íslands, sem er
ábyrgðarlaus á stjórnarathöfnum
samkvæmt stjórnarskránni og sitja
ber á friðarstóli að störfum sínum,
eigi nú að ganga gegn þingræðis-
reglunni og segja Alþingi stríð á
hendur með því að synja frumvarpi
undirritunar, sem lýðræðislegur
meirihluti þingsins hefur að réttum
lögum samþykkt.“ Slíkir atburðir
yrðu verulegur álitshnekkir fyrir
land og þjóð fyrir utan hinar stjórn-
arfarslegu afleiðingar.
Rifjaði hann upp hversu torsótt
það var að fá útvarpsrekstur gefinn
frjálsan. Hefði mönnum komið til
hugar þá að það ástand yrði, sem nú
ríkti á fjölmiðlamarkaði, væri ekki
vafi á að slíkar reglur hefðu þá verið
settar og öllum þótt það sjálfsagt.
Geir talaði um öll nýju ríkin sem
gengu inn í Evrópusambandið og
sagði suma spyrja hvort það væri
ekki ómögulegt fyrir Íslendinga að
vera fyrir utan sambandið nú.
„Svarið við því er nei. Það er ekkert
sérstakt samband þar á milli,“ sagði
Geir. „Kalt hagsmunamat sýnir það
enn að innan Evrópusambandsins
er ekki eftir neinu að slægjast fyrir
Íslendinga sem við höfum ekki þeg-
ar í hendi, annaðhvort vegna samn-
ingsins um EES eða annarra þátta.“
Steingrímur J. Sigfússon, formað-
ur Vinstri grænna, lofaði velferð-
arstjórn færi hann í ríkisstjórnar-
samstarf. Sagði hann að yfirgangur
ríkisstjórnarinnar gagnvart löggjaf-
arvaldinu keyrði úr hófi.
„Mönnum ofbjóða meðal annars
vinnubrögðin í fjölmiðlamálinu.
Mönnum ofbýður stuðningur við
Íraksstríðið,“ sagði hann og það
ætti einnig við um afturhaldssöm
útlendingalög, embættisfærslur
dómsmálaráðherra og afskipti for-
sætisráðherra af umboðsmanni Al-
þingis.
„Það sem við þurfum nú eru
kosningar á morgun. Það væri raun-
verulegt lýðræði. Menn eru það sem
þeir gera og það sem þeir standa
fyrir í stjórnmálum en ekki það sem
Þingmenn komu víða við í almennum stjórnmálaumræðum á Alþingi í gærkvöldi
„Þurfum kosningar á morgun“