Morgunblaðið - 12.06.2004, Blaðsíða 6

FRÉTTIR
6 LAUGARDAGUR 12. JÚNÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
SÝNINGIN „Innreið nútímans“ í
Tækniminjasafni Austurlands var
opnuð í gær, en þar eru tækni og
samfélag í anda heimstjórnartím-
ans í öndvegi. Sýningin er sett
upp í tilefni 100 ára afmælis
heimastjórnar á Íslandi.
Rannveig Rist, stjórnarformað-
ur Símans, opnaði sýninguna að
viðstöddum forsetahjónunum,
Ólafi Ragnari Grímssyni og Dorrit
Moussaieff, ráðherrum og fleiri
góðum gestum.
Í kjölfarið var haldið málþing
um Símamálið og heimastjórnina
og þar vísað til heiftúðugra mót-
mæla vegna stofnunar og lagningu
Landssímastrengsins, þar sem
Hannes Hafstein og Einar Bene-
diktsson tókust í upphafi tutt-
ugustu aldar á um hvort væri mik-
ilvægara, loftskeytasamband eða
símasamband, til að tengja landið
samfélagi þjóðanna.
„Tenging Íslands við umheim-
inn, fyrst með loftskeytum og síð-
an sæsímastreng, er talin hafa eflt
stórhug þjóðarinnar og átt sinn
þátt í sjálfstæðisbaráttunni. Það
er af sem áður var, þegar sunn-
lenskir bændur mótmæltu síman-
um vegna hollustu við Einar Ben.
Sæsímastrengur kom til Seyð-
isfjarðar árið 1906 og staðurinn
hefur því löngum verið nefndur
vagga símans,“ sagði Brynjólfur
Bjarnason, forstjóri Símans, á
málþinginu, en hann var einn
framsögumanna.
Goðmennið Hannes Hafstein
Ólafur Ragnar Grímsson flutti
ávarp í uppafi ráðstefnunnar.
Hann ritaði doktorsritgerð um
heimastjórnartímabilið og rakti í
erindi sínu tildrög heimastjórnar
og deildi með málþingsgestum
sögu um kynni hans af ævistarfi
Hannesar Hafstein.
„Þetta var veturinn sem ég lauk
stúdentsprófi frá Menntaskólanum
í Reykjavík og við áttum að velja
okkur eina bók sem út kom um
jólin til að skrifa um ritgerð,“
sagði Ólafur Ragnar. „Ég valdi
fyrsta bindi ævisögu Hannesar
Hafstein, sem Kristján Albertsson
hafði gefið út. Þótt ég vissi ekki
mikið um sögu þessa tímabils þá,
fannst mér þetta vera mikil lof-
gjörð og kannski ekki alveg í takt
við hina réttu sagnfræði. Í ritgerð
minni skrifaði ég alls staðar að
höfundurinn, Kristján Albertsson,
hefði fjallað mjög lofsamlega um
goðmennið Hannes Hafstein. Minn
ágæti kennari, Magnús Indr-
iðason, sem var mikill aðdáandi
Hannesar og fylgjandi heima-
stjórnarflokksins, skilaði mér rit-
gerðinni til baka í janúar og gaf
mér 9,0 fyrir. Ég var nægilega
hress og ánægður með sjálfan mig
til að spyrja hann af hverju ég
hefði ekki fengið meira. Hann
svaraði því til að frágangur hefði
verið lélegur. Ég varð hissa á því
og skoðaði ritgerðina. Jú, það kom
í ljós að Magnús hafði alls staðar
sett kommu yfir o-ið í goðmennið,
svo úr varð góðmennið Hannes
Hafstein.“
Ólafur Ragnar sagði Hannes
hafa haft þann sess í huga Íslend-
inga og vel við hæfi að minnast
hans á þessum tímamótum heima-
stjórnar eins og gert hefði verið.
„Við eigum ekki heldur að
gleyma þeirri fjölmennu og merku
kynslóð, sem í meira en hálfa öld
hafði staðið í þessari baráttu, náð
miklum áföngum og skilaði þjóð-
inni á þann veg að við fögnum á
okkar tímum einhverju mesta
framfaraskeiði sem nokkur þjóð
hefur lifað. Kannski var ástæðan
sú, að hér eystra, á Seyðisfirði, á
Austfjörðum, Ísafirði, Akureyri og
auðvitað í Reykjavík og nágranna-
byggðum, var öflug forystusveit
bæði í atvinnulífi og þjóðmálum,
sem skildi að ef ekki færu saman
tæknilegar framfarir, umbætur í
atvinnulífi og stjórnarfarsleg rétt-
indi, myndi Íslendingum aldrei
takast að ná þeim árangri sem
þjóðina hafði dreymt um,“ sagði
Ólafur Ragnar Grímsson.
Fjölmennt málþing á Seyðisfirði um Símamálið og heimastjórnina
Tenging Íslands við umheim-
inn efldi stórhug þjóðarinnar
Morgunblaðið/Steinunn Ásmundsdóttir
Guðjón Friðriksson sagnfræðingur var einn af framsögumönnum á mál-
þingi, sem haldið var á Seyðisfirði, um símamálið og heimastjórnartímann.
Seyðisfirði. Morgunblaðið.
Á MÁLÞINGI sem haldið var á Seyðisfirði í gær
greindi Brynjólfur Bjarnason, forstjóri Símans,
frá helstu þróunarverkefnum Símans um þessar
mundir.
Í máli hans kom m.a. fram að Síminn vinnur að
nokkrum verkefnum sem miða að því að nýta
þær flutningaleiðir sem til staðar eru og færa
ljósleiðarann nær viðskiptavinunum.
„Við erum t.d. að þróa tækni sem veitir há-
hraðasambönd yfir koparlínur á milli götuskápa
og heimila,“ sagði Brynjólfur. „Síminn hyggst
bráðlega fara í tilraun með 200 heimilum á
Reykjavíkursvæðinu, sem byggist á því að Sím-
inn leggur ljósleiðara beint í hús og veitir við-
skiptavinum sínum tal-, gagnaflutnings- og sjón-
varpsþjónustu á ljósleiðaranetinu. Nú þegar
hefur ljósleiðari verið lagður í kjallara fjölbýlis-
húsa með um 14 þúsund heimilum. Ef tilraunin
tekst vel verður hægt að veita þeim sams konar
fjarskiptaþjónustu og tilraunaheimilunum.“
„Í Vesturbænum í Reykjavík er í gangi prófun
á búnaði sem gerir okkur kleift að veita gagna-
sambönd yfir sjónvarpskapal, sem hingað til hef-
ur aðeins verið notaður fyrir sjónvarpsdreifingu.
Þetta er mjög spennandi verkefni og býður upp
á mikla möguleika til framtíðar, ef tekið er tillit
til þess hversu útbreiddur sjónvarpskapallinn er.
Þá eru töluverðar líkur á því að með svokallaðri
háhraðatækni, eða ADSL, verði mögulegt að
flytja stafrænt sjónvarpsefni yfir þetta ADSL-
samband um gamla góða koparkerfið okkar.
Síminn mun á næstunni hefja tilraunir í þá átt.
Þetta þýðir gríðarlega útbreiðslu og miklar
framfarir fyrir alla viðskiptavini okkar, þar sem
koparinn er nú þegar lagður inn á hvert einasta
heimili á landinu.“
Í máli Brynjólfs kom einnig fram að nú nær
gsm-kerfið til 98% þjóðarinnar og farsímanot-
endur eru 260 þúsund talsins. Brynjólfur segir
Símann feta sig hægt en örugglega að þriðju
kynslóð farsíma, GPRS- kerfinu. Í síðasta mán-
uði urðu farsímanotendur í heiminum eitt þús-
und milljónir talsins, þar af 400 milljónir not-
enda í Evrópulöndum. Í samanburði við önnur
lönd er fjöldi viðskiptavina í háhraðasam-
böndum miðað við höfðatölu þriðji hæsti hér á
landi. Aðeins Suður-Kórea og Hong Kong eru
þar ofar á blaði.
Sjónvarpsefni flutt um koparkerfið
MARGIR Íslendingar sem voru
launþegar í Danmörku á tíma-
bilinu 1. september 1977 til 31.
ágúst 1979 eiga inni skyldusparnað
sem danska ríkið tók af þeim sam-
kvæmt þágildandi lögum. Bréf frá
sjóði sem tók á móti slíkum
greiðslum, Lönmodtagernes Dyr-
tidsfond, hefur þegar verið sent
nokkrum Íslendingum og þeim til-
kynnt að þeir eigi inni peninga hjá
danska ríkinu. Eru upphæðirnar
misháar eftir því hve tekjurnar
voru á umræddu tímabili.
Guðný Þórarinsdóttir vann í
Danmörku á þessum tíma og fékk
bréf sent frá þessum sjóði. Svo
heppilega vildi til að bréfið rataði í
hennar hendur þar sem hún gat
nálgast það á því heimilisfangi sem
hún skildi eftir í Danmörku. Telur
hún að í mörgum tilfellum komist
þessar upplýsingar ekki til rétt-
hafa peninganna og hvetur hún
aðra til að kanna hvort þeir eigi
inni greiðslur hjá danska ríkinu.
Peningar sendir um hæl
Uppfylli þeir viss skilyrði fái
þeir senda upphæðina um hæl.
Peningarnir hafa verið ávaxtaðir
en standa verður skil af skatt-
greiðslum til danskra stjórnvalda.
Skilyrðin eru meðal annars þau
að hafa búið á Íslandi í fimm ár
eða taka eftirlauna sé hafin. Nán-
ari upplýsingar fást með því að
hringja í 0045-701-313-77 eða með
því að skrifa tölvupóst til
ld@atp.dk
Fékk
greiddan 25
ára gamlan
skyldu-
sparnað
og lýkur í dag. Sjálf sýningin stendur
þó yfir til ágústloka.
Á sýningunni má sjá ýmsa muni
sem tengjast íslensku kvennahreyf-
ingunni allt frá þarsíðustu aldamót-
um. Erla Hulda Halldórsdóttir, sér-
fræðingur hjá Rannsóknastofu í
kvenna- og kynjafræðum, segir að
þar megi t.d. sjá hvað kvennasam-
staðan hafi verið sterk þegar á
KVENNASAMSTAÐA er megin-
þema sýningar sem formlega var
opnuð í Þjóðarbókhlöðunni í gær.
Sýningin er sett saman í tengslum
við norræna ráðstefnu kvennahreyf-
inga sem nú stendur yfir í Reykja-
vík. Tæplega 260 þátttakendur frá
Norðurlöndum, Eystrasaltslöndun-
um og Rússlandi eru skráðir á ráð-
stefnuna. Ráðstefnan hófst 10. júní
reyndi. Sigríður Bragadóttir, Emilía
Sigmarsdóttir og Auður Styrkárs-
dóttir höfðu veg og vanda af sýning-
unni.
Ráðstefnan er á vegum Rann-
sóknastofu í kvenna- og kynjafræð-
um við Háskóla Íslands, Kvenna-
sögusafns Íslands og NIKK
(Nordisk institutt for kvinne- og
kjønnsforskning).
Morgunblaðið/Sverrir
Það var létt yfir gestum á opnun sýningarinnar í gær en hún stendur yfir til ágústloka.
Kvennasamstaða í Þjóðarbókhlöðu
DAVÍÐ Oddsson for-
sætisráðherra tekur í
dag, laugardag, við
viðurkenningu banda-
rísku félagasamtak-
anna, Academy of
Achievement, en mark-
mið samtakanna er
meðal annars að leiða
saman annarsvegar há-
skólanema frá fjöl-
mörgum löndum og
hins vegar stjórnmála-
menn, kaupsýslumenn,
listamenn, vísindamenn, íþrótta-
fólk og fleiri á árlegum fundi,
sem nú verður haldinn í
Chicago.
Þekkt fólk fær viður-
kenningu samtakanna
Að þessu sinni veita samtökin
rúmlega 30 stjórnmálamönnum,
listamönnum, vísindamönnum
og fleiri viðurkenningu. Meðal
þeirra má nefna Abdullah Jórd-
aníukonung, Michael
R. Bloomberg, borgar-
stjóra New York, Rec-
ep Tayyip Edrogan,
forsætisráðherra Tyrk-
lands, rithöfundana
John Updike og Norm-
an Mailer, Sally Ride,
fyrstu bandaríska
kvengeimfarann, leik-
konuna Julie Andrews,
söngkonuna Emmylou
Harris, óperusöngvar-
ann José Carreras og
tónlistarmanninn B.B. King.
Meðan á fundinum stendur
mun forsætisráðherra taka þátt
í hringborðsumræðu um orku-
mál.
Mánudaginn 14. júní flytur
Davíð erindi í boði American
Enterprise Institute í Wash-
ington um íslensk efnahagsmál
og um alþjóðamál og íslenska
utanríkisstefnu, segir í frétt frá
forsætisráðuneytinu.
Fær viður-
kenningu í
Bandaríkjunum
Davíð
Oddsson
LÖGREGLAN í Reykjavík stöðvaði
fimmtíu og þrjá ökumenn fyrir of
hraðan akstur í gær. Flestir voru
teknir eftir hálf fimm síðdegis, eða
um fimmtíu ökumenn.
Einn ökumaður var tekinn á 121
km hraða á klukkustund á Reykja-
nesbraut við Bústaðaveg. Þá voru
nokkrir ökumenn teknir á yfir 120
km hraða á klukkustund á Reykja-
nesbraut og Vesturlandsvegi.
Erilsamt í
umferðinni
♦♦♦