Morgunblaðið - 30.06.2004, Blaðsíða 18

DAGLEGT LÍF
18 MIÐVIKUDAGUR 30. JÚNÍ 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Esjan brosir blítt, sólinkyssir hafflötinn ogklettar standa í túni áBarðastöðum þar sem
Guðbjartur Þorleifsson býr ásamt
Guðrúnu Bjarnadóttur konu sinni.
Bílskúrnum hafa þau breytt í vinnu-
stofu og þar situr gullsmiðurinn við
störf sín. Hann hefur varið mörgum
stundum á langri ævi með þjöl í
hendi við að sverfa skart sem hann
skapar. Hann var innan við sextán
ára þegar hann byrjaði að læra
gullsmíði hjá mági sínum Guð-
mundi Eiríkssyni gullsmið. „Ég
hætti eftir þrjú ár og þvældist til
sjós og vann við hitt og þetta í nokk-
ur ár. En ég tók svo seinna aftur til við gullsmíð-
ina og kláraði námið hjá Guðmundi og hef unnið
við þetta síðan,“ segir Guðbjartur sem er
óhræddur við að tileinka sér nýjungar og
steypir meðal annars víravirki á íslenskan þjóð-
búning kvenna. Steypt víravirki er mun ódýrara
en hið hefðbundna og að sögn Guðbjarts sjá að-
eins gullsmiðir muninn á handunnu og steyptu
víravirki.
Handverkið týnist ekki niður
Guðbjartur gerir sjálfur mótin að hverjum
grip í settinu og segir það mikið verk. „Frum-
mótið er lagt í gúmmí sem er hitað undir mikl-
um þrýstingi og síðan er gripurinn fjarlægður
með því að skera mótið í tvennt og þá er vaxi
þrýst í mótið. Erfitt getur verið að ná vax-
mótinu heilu, því víravirkið er fíngert. Ferlið við
silfursteypu er flókið, þegar vaxvinnu og upp-
setningu er lokið tekur heilan dag að steypa.
Síðan tekur við mikil handavinna við að saga
niður hvern hlut fyrir sig, sverfa, pússa og
kokka í sýrum. Sumir vilja láta gylla silfrið og
þá tekur ferlið enn lengri tíma,“ segir Guð-
bjartur og bætir við að nauðsynlegt sé að kunna
að gera víravirki á
gamla mát- ann til að geta
búið til mótin. „Þess vegna tel ég ekki
hættu á að gamla handverkið týnist niður. En
ég held að fáir gullsmiðir séu eftir sem bauka
við að handvinna víravirki.“ Hann segir steypt
víravirki líka hafa þann kost fram yfir hið hand-
unna að vera efnismeira og því sterkara.
Guðbjartur segir alltaf þó nokkra eftirspurn
eftir víravirki á íslenska þjóðbúninginn og hann
er ekki frá því að áhuginn sé að aukast. „Enda
er þessi klæðnaður sígildur og konur geta notað
búninginn við nánast öll tækifæri og þurfa því
ekki að fá sér nýjan kjól í hvert skipti sem hald-
in er veisla,“ segir Guðbjartur og bendir á
óvænta sparnaðarleið í fatakaupum íslenskra
kvenna. Víravirkið á þjóðbúninginn var oft
nefnt „kvensilfur“ og gengur í erfðir, sem gefur
því tilfinningalegt gildi. En hreinsa þarf silfrið
þegar fallið hefur á það og Guðbjartur tekur
slíkt að sér. „Ég fæ stundum til mín konur með
silfur af búningi frá langömmum sínum. Þá er
efnið stundum lélegt því erfitt var fyrir gömlu
gullsmiðina að fá silfur. Þá var notast við silfur-
peninga sem sagaðir voru í e.k. gorm sem síðan
var dreginn gegnum draglöð í heppilegan vír.
Nú orðið er notað sterlingsilfur í víravirki.“
Hvalir, hundar og hús úr keramiki
Á uppvaxtarárunum náði Guðbjartur í skottið
á gamla tímanum og hann gekk í sauðskinns-
skóm þegar hann var sendur í sveit átta ára
gamall. „Ég vil gjarnan halda því gamla í heiðri
og er því á þjóðlegu nótunum í því sem ég bý til.
Ég hef t.d. um árabil séð um eftirgerðir á forn-
um gripum í Þjóðminjasafni Íslands. Þetta eru
gripir sem hafa flestir fundist við uppgröft.“ Og
hann dregur fram hálsmen og nælur í fornum
stíl sem hann hefur gert afsteypur og eftirlík-
ingar af. Einnig býr hann til hluti úr keramiki
og ber þar hæst eftirmyndir af gömlum sögu-
frægum húsum, t.d. Hallgrímskirkju og Höfða.
Nýjasta nýtt hjá Guðbjarti í keramikinu eru
styttur af íslenska hundinum og hinum vinsælu
skepnum hafsins, hvölum. „Ég geri út á ferða-
mannamarkaðinn og hugsa þetta sem minja-
gripi. Ferðamenn kaupa mikið af keramikhús-
unum og eru líka spenntir fyrir hvölunum.“
Þau hjónin Guðbjartur og kona hans Guðrún
eru samhent í fjölskyldufyrirtækinu og hann
leggur áherslu á að hlutur hennar sé ekki síðri
en hans. Þau tvö sjá sjálf um pökkun og dreif-
ingu á öllu sem þau selja. Þau hafa komið upp
sex börnum og listhneigðin virðist renna í blóð-
inu því tvö barna þeirra eru lærðir gullsmiðir.
Guðbjartur lætur ekki duga að smíða skart úr
eðalmálmum, hann vinnur líka heilmikið í leir
og sótti á sínum tíma námskeið hjá Ásmundi
Sveinssyni myndhöggvara. Einnig málar hann
mikið af stórum málverkum og notar til þess ol-
íuliti.
Guðbjartur og Guðrún una hag sínum vel á
Barðastöðum þar sem þau hafa búið sl. þrjú ár.
Þau segja það mikils virði að búa í nokkurskon-
ar sveit í borg þar sem útsýnið er víðfeðmt og
Guðbjartur segir að honum eflist sköpunar-
kraftur í nálægðinni við náttúruna.
 HANDVERK
Þúsund þjala
gullsmiður
Guðbjarti Þorleifssyni gullsmið er margt
til lista lagt. Kristín Heiða Kristinsdóttir
heimsótti hann á vinnustofuna þar sem
hann horfir yfir hafið og upp til fjalla.
khk@mbl.is
Víravirki á íslenska þjóðbúninginn selur
Guðbjartur á verkstæðinu að Barðastöðum
79. Sími: 557 4511
Alla aðra hluti Guðbjarts er að finna
í ferðamannaverslunum.
Armband með kristnitáknunum sjö:
Hér sést í krossinn, dúfuna og fiskinn.
Gullsmiðurinn
með muni sína:
F.v.: Silfur-
armband, eitt
húsanna og
Þórshamars-
hálsmen með
drekahaus. Víravirki: Gripur úr setti af aldamótagerð.
Morgunblaðið/Árni Torfason
1 4 4 4
w w w. g u l a l i n a n . i s
www.fylkir.is
Sumarhús á tilboði!
Laugardaginn 3. júlí eigum við til
nokkur sumarhús á leigu.
Á niðursprengdu verði!
Nánari upplýsingar í síma 456 3745
Stökktu til, því Danmörk kallar á þig!
- til Danmerkur í fríið
Hvalaskoðun
með Moby Dick
Sími: 421 7777 & 800 8777
Farsími 896 5598 - Fax 421 3361
Pósthólf 92, 230 Kefl avík
www.dolphin.is - moby.dick@dolphin.is
Daglega frá
Kefl avíkurhöfn
frá apríl til október.
Sjóstangveiði - Skemmtisiglingar.
10 ára
1994 - 2004
25 % afsl.
Þessa viku er 25% afsláttur af
öllum PURITY HERBS vörum í
verslunum LYFJU
www.purityherbs.is • info@purityherbs.is
GOSH kynnir áhrifaríkan
nýjan mascara, fullan af
næringu.
Með einni stroku verða
augnhárin lengri og
þéttari... og þú verður
ánægðari með útlit þitt.
Reykjavík v/ Ægisgarð • S. 555 3565 • www.elding.is
Hvalaskoðun
Þrjár ferðir daglega – fróðleg skemmtun
fyrir alla fjölskylduna!
Ferðir alla þriðjudaga kl. 18:00 og
laugardaga kl. 13:30. Einnig sérferðir
fyrir hópa, tímar eftir samkomulagi.
Sjóstangaveiði á sjó
Ævintýri