Morgunblaðið - 30.06.2004, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 30. JÚNÍ 2004 23
sagði Margrét María. Ef af þessu
verkefni verður munu samstarfs-
aðilar Jafnréttisstofu verða Rann-
sóknastofnun Háskólans á Ak-
ureyri og félagsvísinda- og
lagadeild Háskólans á Akureyri,
ásamt Rannsóknastofu í kvenna- og
kynjafræðum í Háskóla Íslands.
Tæp 20% fyrirtækja svöruðu
Eitt þeirra verkefna sem nú eru í
fullum gangi á vegum Jafnrétt-
isstofu og félagsmálaráðuneytis er
að leita eftir upplýsingum allra fyr-
irtækja í landinu með fleiri en 25
starfsmenn um jafnréttisáætlun
þeirra. Alls er um að ræða 775 fyr-
irtæki og var óskað eftir því að fyr-
irtækin sendu frá sér upplýsingar
um jafnréttisáætlanir sínar nú fyrir
sumarbyrjun, eða 1. júní síðastlið-
inn. Aðeins um 15–20% fyrirtækja
hafa svarað og segir Margrét
María að nú verði ákveðið hvað
gera skuli í kjölfarið. Opinberum
stofnunum með fleiri en 25 starfs-
menn hefur einnig verið sent bréf
sama efnis, en þær eru um hundrað
talsins. Í jafnréttislögum frá árinu
2000 er ákvæði þar sem segir að
fyrirtæki og stofnanir þar sem eru
25 starfsmenn eða fleiri skuli setja
sér jafnréttisáætlun eða kveða sér-
staklega á um jafnrétti kvenna og
karla í starfsmannastefnu sinni.
Fram kemur að atvinnurekendur
skuli markvisst vinna að því að
jafna stöðu kynjanna og að greidd
skuli jöfn laun fyrir jafnverðmæt
og sambærileg störf, einnig að laus
störf eigi að standa jafnt körlum
sem konum opin og að gera skuli
ráðstafanir til að koma í veg fyrir
kynferðislega áreitni. Loks eru fyr-
irtækin og stofnanirnar minnt á
sérstakar tímabundnar aðgerðir
sem ætlaðar eru til að bæta stöðu
kvenna og karla til að koma á jafn-
rétti og jafnri stöðu kynjanna.
Flytja í Rannsóknahúsið
Margrét María sagði að samstarf
Jafnréttisstofu við félagsmálaráðu-
neytið hefði gengið mjög vel og ráð-
herra, Árni Magnússon, hefði sýnt
málaflokknum mikinn áhuga. M.a.
hefði hann lýst því yfir að hann vildi
uppræta launamun kynjanna. Í
haust flytur Jafnréttisstofa í nýtt
og glæsilegt húsnæði í Rannsókna-
húsi Háskólans á Akureyri, en þar
verða til húsa ýmsar aðrar stofn-
anir og kvaðst Margrét María
binda miklar vonir við samstarf við
þær. „Á Jafnréttisstofu starfar öfl-
ugur hópur og ég hef miklar vænt-
ingar til hans, það er gaman að
vakna á morgnana og mæta í vinn-
una og hitta samstarfsfólk sitt,“
sagði Margrét María.
Margir bandamenn
í baráttunni
Hún sagðist eiga marga banda-
menn í jafnréttisbaráttunni, „en
það hefur komið mér skemmtilega
á óvart að í röðum karla, 60 ára og
eldri, hef ég eignast marga slíka.
Ég hef velt því fyrir mér hvers
vegna svo sé, þar sem jafnrétt-
isumræðan hefur fyrst og fremst
verið umræða sem konur hafa tekið
þátt í. Ég held að það stafi af því að
þessir menn þurfa ekki lengur að
verja stöðu sína. Þeir eru oftast
komnir á „toppinn“ í störfum sínum
og það styttist í starfslokin. Á þess-
um tíma eru þeir að skoða líf sitt og
sjá það oft í nýju ljósi,“ sagði hún.
Þeir vilji jafnrétti fyrir dætur sínar
og afkomendur og sjá þá gjarnan
einnig að starfsframinn var dýru
verði keyptur, „margir sjá eftir
þeim tíma sem þeir hefðu getað
notað með fjölskyldum sínum í stað
þess að vera alltaf í vinnunni“.
rfsemin
ðina af því
en svo er
rir landið
. Hún
dygði að
símleiðis
rfsfólk
itta fólk
bæri und-
m fólki
okkar
m.a.
réttismál,
ega
sem fólk
n Jafn-
rkefni
of
sstofa í
kefni á
ð bar yf-
jörð og
re and
t um að
raorlofs-
andi,
áni. Að-
þessum
ð ólíkum
regi er
þ.e. þeir
r geta
ar, en
tæðan
amselt til
Spáni er
nt. Þannig
nur á
ú að
rlof en
sem hafa
aðinn þó
annig er
egi.
g vel og
ra fyrir
m snýst
na í
in verður
verður,“
ofu
margt
mundan
lgrímsson
fu, segist
um og yfir
nnanna.
steinsson,
g Margrét
maggath@mbl.is
20.000 bandarískum hermönnum aukið svigrúm
til að fást við sveitir Talibana og al-Qaeda-hryðju-
verkasamtakanna í suður- og austurhluta lands-
ins.
Ýmsir talsmenn mannréttindasamtaka hafa
reyndar nú þegar gagnrýnt þessa samþykkt sem
alls ónóga. Jon Sifton hjá Human Rights Watch
sagði, að færu kosningarnar ekki fram eða mis-
tækjust að einhverju leyti, gætu Afganir kennt
NATO um það.
Bosníu hafnað vegna
samstarfsleysis Serba
Af öðrum málum má nefna ástandið í Bosníu en
friðargæslu NATO-ríkjanna þar lýkur um næstu
áramót þegar Evrópusambandið tekur við henni.
Höfðu yfirvöld í Bosníu vonast til, að á Istanbúl-
fundinum yrði þeim boðin aðild að friðarsamstarfi
L
eiðtogafundi NATO-ríkjanna í Istan-
búl í Tyrklandi lauk í gær og þrátt
fyrir margvíslegan ágreining, eink-
um um Íraksmálin, má segja, að
hann hafi einkennst af samhug og
samstöðu. Þær gagnrýnisraddir hafa heyrst, að
bandalagið skipti æ minna máli eftir að kalda
stríðinu lauk, en stækkun þess í austur og aukin
þátttaka þess í friðargæslu, einkum á Balkan-
skaga og í Afganistan, hafa átt sinn þátt í að end-
urnýja það og gefa því nýjan tilgang.
Á leiðtogafundinum voru valdaskiptin í Írak
mál málanna og var þessum sögulega áfanga vel
fagnað. Samþykktu leiðtogarnir, að NATO skyldi
taka að sér þjálfun íraska hersins þótt ekkert
væri um það sagt hvernig að henni skyldi staðið.
Raunar lýsti Jacques Chirac, forseti Frakklands,
yfir því, þrátt fyrir samþykktina, að hann sæi
ekki, að NATO hefði neinu hlutverki að gegna í
Írak. Eftir sem áður er búist við, að Frakkar muni
taka þátt í að þjálfa íraska hermenn, en þá í
Frakklandi, ekki í Írak. Þeir og Þjóðverjar hafa
lagt á það áherslu, að þeir muni ekki senda her-
menn til landsins.
Hvað sem þessum áherslumun líður var sam-
þykktin verulegur sigur fyrir þá George W. Bush,
forseta Bandaríkjanna, og Tony Blair, forsætis-
ráðherra Bretlands. Þeir höfðu líka sérstaka
ástæðu til að fagna valdaskiptunum í Írak, ekki
síst vegna stöðu þeirra heimafyrir, þótt það eigi
eftir að koma í ljós hvort þau voru annað og meira
en innihaldslaust formsatriði.
Kosningar í Afganistan
í raun á ábyrgð NATO
Hitt meginmálið var Afganistan. Margir líta
svo á, að þar en ekki í Írak sé trúverðugleiki
NATO í húfi. Hamid Karzai, forseti Afganistans,
ávarpaði leiðtogafundinn og skoraði á hann í til-
finningaþrunginni ræðu að standa við gefin fyr-
irheit um að fjölga í friðargæsluliði NATO í land-
inu. Sagði hann, að það væri nauðsynlegt til að
vernda landsmenn fyrir hryðjuverkamönnum,
einkaherjum stríðsherranna og eiturlyfjaflokkun-
um. Þá væri það ein af meginforsendunum fyrir
því að kosningarnar í september gætu farið fram.
Lagði hann áherslu á, að þetta þyldi enga bið.
NATO hét því í október síðastliðnum að fjölga í
friðargæsluliðinu en hingað til hafa aðildarríkin
verið ófáanleg til að senda fleiri hermenn. Á fund-
inum í Istanbúl var hins vegar samþykkt að fjölga
í liðinu úr 6.500 manns í 10.000 og gefa þá um leið
NATO-ríkjanna, sem líta má á sem áfanga að
fullri aðild, en því var hafnað. Var ástæðan nefnd
lítil samvinna Serba í hinum serbneska hluta
Bosníu við að hafa uppi á stríðsglæpamönnum.
Þótt nokkur ágreiningur sé enn innan NATO
má segja, að fundinum í Istanbúl hafi lokið að
mestu í sátt og samlyndi. Það eina, sem út af bar,
var sá titringur, sem Bush olli er hann lýsti yfir,
að Tyrkir væru komnir vel á veg með að uppfylla
skilyrðin fyrir aðild að Evrópusambandinu og því
ætti „að gefa inngöngunni ákveðna dagsetningu“.
Brást Chirac Frakklandsforseti reiður við yfirlýs-
ingunni og sakaði Bush um afskipti af evrópskum
innanríkismálum. Kvaðst hann aldrei mundu
segja Bandaríkjamönnum hvernig þeir ættu að
haga málum sínum gagnvart Mexíkó. Þrátt fyrir
þetta ítrekaði Bush ummæli sín á fundi með há-
skólastúdentum í Istanbúl í gær.
Aukinn samhugur þrátt
fyrir nokkurn ágreining
Að margra mati er
Afganistan hinn raun-
verulegi prófsteinn á
trúverðugleika NATO
Istanbúl. AP, AFP.
AP
Hamid Karzai, forseti Afganistans, á fréttamannafundi í Istanbul. Með honum er Jaap de Hoop
Scheffer, framkvæmdastjóri NATO. Karzai lagði áherslu á, að senda yrði fleiri friðargæsluliða til
Afganistans, ekki síst til að tryggja, að kosningarnar í september næstkomandi geti farið fram.
E
rfiðlega hefur gengið
að manna stöður í
nýju sendiráði Banda-
ríkjanna í Bagdad
sem tekur formlega
til starfa nú þegar Bandaríkjamenn
hafa framselt völd sín í landinu í
hendur stjórnar sem skipuð er Írök-
um. Einnig hefur gengið erfiðlega
að finna fé til reksturs sendiráðsins,
auk þess sem öryggismál eru sér-
stakt áhyggjuefni, enda líklegt að
Bandaríkjamenn verði áfram skot-
mörk hryðjuverkamanna og and-
spyrnuhreyfinga í landinu.
John Negroponte hefur tekið við
embætti sendiherra Bandaríkjanna
í Írak en hann hefur undanfarið ver-
ið sendiherra Bandaríkjanna hjá
Sameinuðu þjóðunum. Hann kom til
Íraks á mánudag.
Sérstök umbun
Negroponte mun stýra stærsta
sendiráði Bandaríkjanna á erlendri
grundu en alls er gert ráð fyrir því
að um þúsund Bandaríkjamenn
muni starfa þar, auk um sjö hundruð
Íraka. Hafa embættismenn utanrík-
isráðuneytisins bandaríska frá því í
janúar unnið hörðum höndum að því
að manna sendiráðið í Bagdad.
Færa hefur þurft til fólk úr stöðum
annars staðar á erlendri grundu en
ekki hafa allir verið ginnkeyptir fyr-
ir því að verða sendir til Bagdad.
Þeim skilaboðum hefur því verið
komið á framfæri við unga og metn-
aðargjarna starfsmenn utanrík-
isþjónustunnar að líkurnar á því að
menn komist til metorða í utanrík-
isþjónustunni muni aukast ef þeir
lýsi sig reiðubúna til að þjóna eitt ár
í sendiráðinu í Bagdad.
Einnig liggur fyrir að þeim sem
halda til starfa í Írak verður umbun-
að fjárhagslega með sérstökum
hætti.
Eitt hundrað og þrjátíu þúsund
bandarískir hermenn verða áfram í
Írak þó að Bremer landstjóri hafi
formlega afsalað sér völdum í land-
inu og sé farinn heim til Bandaríkj-
anna. Utanríkisráðuneytið tekur
hins vegar við ýmsum verkefnum
sem Bremer og hans aðstoðarmenn
hafa sinnt í Írak frá því síðasta vor.
Meðal annars á starfsfólk sendiráðs-
ins að sjá um samskipti og samráð
við nýja íraska ríkisstjórn, yfirstjórn
uppbyggingarstarfs Bandaríkja-
manna í landinu og svo framvegis.
Þá verður sendiráðið með útibú í
fjölda borga eins og Basra, Hilla,
Mosul og Kirkuk auk þess sem 150
bandarískir ráðgjafar munu starfa í
íröskum ráðuneytum sem fulltrúar
sendiráðsins þar sem þeir munu
fylgjast með því hvernig þeim 18,4
milljörðum dollara, sem Bandaríkja-
stjórn áætlar að nota til uppbygg-
ingar í Írak, verður varið.
Erfiðar aðstæður
Edward S. Walker, fyrrverandi
sendiherra Bandaríkjanna í
Egyptalandi og núverandi forseti
Mið-Austurlandastofnunarinnar,
segir að það muni reynast starfs-
mönnum sendiráðsins erfitt verk að
sannfæra Íraka um að þeir séu ekki
einfaldlega að halda áfram starfi
bráðabirgðastjórnar Bremers. Lík-
lega muni sendiráðsliðið mest halda
sig innan girðinga „græna svæð-
isins“ svokallaða í miðborg Bagdad,
þar sem Bandaríkjaher sér um ör-
yggismál, og tækifæri til að hitta
venjulega Íraka verði fá vegna ör-
yggisaðstæðna í landinu.
„Jafnvel við góðar aðstæður er
vandasamt verk að safna saman svo
fjölmennu starfsliði sem þessu,“
segir Walker. „Það verður alger
martröð í Bagdad þar sem aðstæð-
urnar eru eins og þær eru.“
Miðstöð valdsins í Írak?
Sendiráð
Bandaríkjanna
í Bagdad er hið
stærsta sinnar
tegundar
Reuters
John Negroponte, sendiherra Bandaríkjanna í Bagdad, skoðar aðstæður
á sendiráðslóðinni í gær. Gífurleg öryggisgæsla er um sendiráðið.
Washington, Bagdad. Los Angeles Times,
AFP.