Lesbók Morgunblaðsins - 17.07.2004, Blaðsíða 4

4 | Lesbók Morgunblaðsins ˜ 17. júlí 2004
L
angar þig til að dansa við heimsins besta tangó-
dansara? heyrist mér hann segja – ¿Querés bail-
ar con el mejor tanguero del mundo? – og dans-
gleði mín tyllir sér á tær þar sem við stöndum og
bíðum eftir næsta tangó í heitri argentínskri
haustnóttinni. Ég heyri ekki fleirtöluna, ekki
heldur þegar hann endurtekur spurninguna á ensku:
Do you want to dance with the best dancers in the world?
Um hvað var hann að tala? Átti hann við sjálfan sig, sem ég
dansaði við nú þegar? Undarleg spurning.
Vissulega var hann dansari að mínu skapi og norðurevrópsk
og tangóþyrst sem ég er, ákvað ég ég fyrir nokkrum vikum að
fyrstu sporin okkar saman yrðu ekki þau síðustu. Það var hér á
sama stað, Salon Canning við Scalabrini Ortiz í gamla Palermo.
Við könnuðumst við hvort annað frá námskeiði hjá Corina de la
Rosa og Julio Balmaceda og hann bauð mér upp í miðri töndu
eða fjögurralagasyrpu og kom mér á óvart með snerpu og kraft-
miklum vindmyllum, snúningum sem umturnuðu mér í myllu-
væng. Það fólst skondin ögrun í því að fylgja honum og næstu
vikurnar var ég fljót að taka eftir hvort hann var mættur á sömu
milongu og ég. Stundum komst hann ekki hjá því að taka eftir
mér og það kom fyrir að við ferðuðumst saman á innanhúss-
vegum tangósins. Þess á milli varð ég vitni að því hvernig hann
gerði sig heimakominn á ólíkum milongum, tangódansleikjum, í
Buenos Aires. Hann dansaði einatt með sömu einbeitingu að því
er virtist, stundum manískt, hverja tönd-
una á fætur annarri við ólíkar konur frá
því að nóttin var ung og sem þéttast var á
dansgólfinu og þar til aðeins voru eftir
þeir sem gerðu sig að kóngum og drottn-
ingum með því að vera um kyrrt. Héldu
áfram að dansa þegar hljómsveitin hætti
að leika og stundir geisladiskanna byrjuðu á ný. Þegar tími ör-
stuttra spora – vegna umferðarhættu – var liðinn hjá.
Framan af nóttu gildir agaðasta sort af sósíal-tangó á vel sótt-
um milongum. (Í Evrópu tala tangóunnendur um sósíal-tangó til
aðgreiningar frá sýningardansinum og Argentínumenn nota þá
nafngift.) Fyrirframsamin kóreógrafía er óhugsandi, hún er
spuni, sífelld leit að leið til að túlka tónlistina á mjög takmörkuðu
gólfplássi. Samspilið hjá hverju pari fyrir sig sem dansar brjóst
við brjóst, kinn við kinn eða enni við kinn, yrði krumpað ef ekki
væri samstillingin milli ólíkra para á leið sinni mót sólu. Árekstr-
ar eru nokkuð sem „ekki gerist“ sama hve þröngt er á dansgólf-
inu. Að halda stílnum og stoltinu þrátt fyrir allar ytri takmark-
anir, það er galdurinn meðal tangódansara, trúlega líkt og þegar
tangóinn var að mótast, vaxa upp úr vanmætti og vonbrigðum í
hverfum fátækra og aðfluttra við Rio de la plata. Að lifa við óör-
yggi er ekkert nýtt fyrir Buenos Airesbúa og þótt söngvarnir
fjalli um sárustu svik og horfin skjól, má kannski líta á tangó-
dansinn sem frjóa aðlögun, aðferð til að dreyma saman og gera
sig óháðan morgundegi.
Líkt og á venjulegu hingtorgi og í mörgum samfélögum ertu
rétthærri í innsta hringnum. Þar eru mistök hugsanleg í skjóli
ytri hringsins, þar leyfast lengri spor, ganchos, bóleos, smá-
skreytingar með fótum sem ekki halda sér við gólfið. Það er að
segja ef enn er útrými í innsta hringnum. Þangað flýja bæði
hömlulausir og viðvaningar sem ekki hafa tök á að laga sig að
umferðinni mót sólu með spuna. Að vera sífellt viðbúin því að
þurfa að breyta um átt, nema staðar, snúa hægrigíró upp í var-
legan vinstrigíró, koma auga á möguleika stuttu sporanna svo
þau verði ekki einhæfar endurtekningar. Hér – í tangósölum
Buenos Airesborgar – virðast allir kunna þetta, sem væri það
meðfætt. Já, hjá þeim sem eiga áratugi að baki á dansgólfinu!
En það er ekki meðfætt. Ekki frekar en ákveðið talmál með orð-
um og setningarbyggingu. En möguleikinn er örugglega með-
fæddur.
Sósíal-tangó krefst hæfni og hugmyndaflugs og flestir hér í
borg láta dansiböllin – milongurnar – eiga sig til að byrja með,
nema þá til að sjá aðra dansa. Láta sér nægja dansæfingar jan-
vel fyrstu árin meðan grunnlögmálin eru að hreiðra um sig í lík-
amanum. Til þess er svonefnd práctica síðdegis eða snemma
kvölds. Hér á Canning er hefð fyrir sérstakri mánudagspráctica
fyrir karlmenn, milli námskeiða. Ég komst að því með því að
taka þátt. Óvart. Það var fyrsta mánudagskvöldið mitt í Buenos
Aires og ég mætti snemma á framhaldsnámskeið hjá
Gabriel Angió og Natalia Gamez. Ég sá karlmenn dansa við
karlmenn og líka konur við karlmenn og vingjarnlegur náungi
bauð mér að æfa með sér. Eftir smástund spurði hann hvort ég
vildi prófa að stjórna. Við höfðum hlutverkaskipti og ég fór að
taka betur eftir hvaða mynstur leiðbeinandinn var að fást við
með aðstoð ólíkra drengja úr hópnum. Við héldum áfram að
stjórna á víxl í kátínufullum tilraunum, meðan ég dáðist að því
hve argentínskir karlmenn væru nútímalega sinnaðir. Og raun-
ar hélt sú aðdáun áfram þótt ég kæmist að því að þetta var svo-
kölluð práctica fyrir karlmenn. Konur tóku þátt sem jafningjar.
Þegar sjálf kennslustundin hófst var svissað yfir í hefðbundna
hlutverkaskipan, konur þjálfuðu sína fylgni og karlar stjórn.
Nálægðin krefst þess að mér líði vel með þeim sem ég dansa
við og ég læri að láta mér líða vel með fleirum. Er að þróa tangó-
bók míns eigin líkama. Um leið læri ég að sjá ekki þá sem ég trúi
ekki að mér geti liðið vel með einmitt núna. Kannski alls ekki þá
sem ég ekki þekki eða hef ekki séð dansa. Í Buenos Aires er boð-
ið upp með augunum. Spurningarmerki send með augabrún-
unum ef þarf. Enginn á að þurfa í snuðferð að bjóða upp. Hefðin
býður manni einfaldlega að hittast við jaðar dansgólfsins ef boð-
ið er gagnkvæmt. Konan gengur stystu leið að dansgólfinu og
bíður þar meðan karlmaðurinn tekur á sig lengri leiðina. Á hefð-
bundnum milongunum þykir dónaskapur að ganga að borði ein-
hvers og bjóða upp með orðum. Meðal yngri kynslóðanna er það
í lagi milli þeirra sem þekkjast og þá álíka mikið í lagi að segja
nei.
Ef ekki væri cortínan væri flóknara að finna sér dansfélaga.
Cortína kallast hið hefðbundna hlé eftir hverja töndu eins og
tangósyrpan nefnist. Hver tanda er yfirleitt fjórir dansar, fjögur
lög úr fjársjóði tangótónlistarinnar. Fjórir tangóar, fjórir tangó-
valsar eða fjögur milongalög. (Og þegar minnst varir kemur
rokksyrpa, ef ekki salsa og stundum argentínski þjóðdansinn
chacarera.). Milongan er dansinn sem gefur tangódansleikjum
nafn sitt. Orðið „milonga“ hefur þannig tvíþætta merkingu.
Hann er elsti dansinn í tangófjölskyldunni og krefst þess að tek-
ið sé til fótanna á mun fjörlegri hátt en annars, hratt og mjög
jarðbundið. Oft er talað um dansinn milonga sem móður tangó-
sins, eða fyrirrennara ásamt candombe, dansi afróargentínara.
Í cortínunni fara allir af gólfinu. Slíkt þykir sjálfsögð kurteisi,
rétt eins og það að skipta um dansfélaga. Að dansa við sömu
manneskju tvær eða fleirir töndur í röð þýðir að þar eru hjón á
ferð, kærustupar, alvöru elskendur eða verðandi elskendur.
Flestir virða þá túlkun bæði á síðdegismilongum og fram eftir
Smásaga
Eftir Kristínu
Bjarnadóttur
krbj@mailbox.
calypso.ne
nóttu á mæturmilongum. Eftir klukkan þrjú byrjar þyrpingin á
dansgólfinu að þynnast og milli fjögur og sex geta undur gerst.
Þá er gaman að dansa tónlist Osvaldos Pugliese. Upptökur frá
fimmta áratug síðustu aldar. Og jafnvel Piazzolla.
Það rignir í nótt. Haustnótt í byrjun apríl. Gólfið á Canning
hefur orð á sér fyrir að vera eitt af bæjarins bestu. En þakið lek-
ur. Í Buenos Aires eru mörg þök sem leka í ár. Droparnir hraða
sér í gegn, lenda yst á dansgólfinu fyrir framan borðin eins og til
að minna á að það er kreppa. Að oft er þörf en nú er nauðsyn að
tangóa sig áfram.
Á fjórða tímanum byrja ég að dansa við Alexander. Mér finnst
að ég hafi ekki dansað við hann síðan aðfaranótt föstudagsins
langa. Það voru síðustu töndurnar á Niño Bien og ég – löngu
komin úr öllu fótafíniríi, berfætt í rykugum tuskuskóm með flöt-
um dansleðurbotnum – gat lesið af svip nokkurra ungmenna
sitjandi við borð að ég var frekar fyndin til fótanna.
Mér líður vel með þessum hávaxna tangómaníska manni, nú
þegar tími löngu sporanna er kominn. Tími gáskans og dirfsk-
unnar. Nálægðin er frelsi ekki flört þegar við dönsum. Hinu
óskráða banni við bóleo með fótinn hátt á lofti er aflétt. Og hon-
um líður vel með mér. Getur leikið sér, leyft sér eitthvað nýtt
sem hann veit ekki hvar mun enda, fylgt því eftir og komið bæði
sér og mér á óvart. Það er auðvelt að fylgja honum og þegar ég
misskil eitthvað spinnur hann úr því nýjan leik. Ég vil dansa við
þig aftur segir hann, ekki næstu töndu en þar næstu. Hvar verð-
urðu? Viltu vera þar sem ég sé til þín! Hann er í félagsskap
ungra kvenna þessa nótt, trúlega á hans aldri nálægt þrítugu og
ég sé að ein þeirra er eftir við borðið og bíður hans. Þau dansa. Í
nýju faðmlagi. Skiptast á nýjum straumum. Hún nær honum í
brjóst nett með japanska andlitsdrætti, varlegar hreyfingar.
Kyrrlát. Leifturhratt lagar hann stjórn sína að hennar skapi,
hennar líkama, hennar jafnvægi, þeirra möguleikum í sameig-
inlegum dansi. Og augnabliks eilífð síðar að öðrum möguleikum
með mér. Eftir aðra tönduna okkar ákveð ég að drífa mig, verða
samferða kunningjakonum sem búa í San Telmo, þá get ég
hoppað úr bílnum einhvers staðar á Congresósvæðinu þar sem
ég bý. Ég er ánægð með kvöldið, búin að dansa við fleiri góða
dansara. Finnst dónaskapur að bíða eftir fleiri töndum með Al-
exander og mig langar ekki til að dansa við aðra. Ég þarf að
kaupa geisladiska að hafa með mér til Evrópu. Það er sölumaður
á staðnum, Jorge sem keyrir leigubíl, selur heimabrennda diska
með völdum sígildum tangóhljómsveitum, dansar til sín við-
skiptavini og ekur þeim svo heim.
Ég var ekki búin að útvega mér neinn pottþéttan disk með
Carlos Di Sarli og …
Og svo í götuskóna.
Ég er búin að hafa skóskipti á öðrum fæti og komin úr dans-
skónum á hinum þegar ég sé hann í nokkurra metra fjarlægð.
Hann horfir á mig! Stendur með afslappaða handleggi í biðstöðu
skáhallt fyrir framan mig. Án svipbrigða. Kemur ekki nær. Þess
þarf ekki. Ég veit hvað hann vill og það veit hann þegar ég mjaka
mér aftur í dansskóna. Sérsaumuðu skórnir frá Farroni eru að
verða góðir, farnir að laga sig að mér. Hann færir sig nær dans-
gólfinu og bíður þar.
Það er milli dansa þegar liðið er á fimmta tíma næturinnar,
sem spurningin um heimsins bestu dansara kemur. Út af því að
mér misheyrist tvisvar næ ég að hugsa er maðurinn með mik-
ilmennskubrjálæði! Er hann með einhver ævintýraleg plön
eða … kannski er hann enn betri dansari en ég hef gert mér
Heimsins besti