Íslendingaþættir Tímans - 16.08.1968, Blaðsíða 17

MINNING
Guðmundiir K. Júnatansson
Guðmundur K Jónatansson
sbáld er tátinn. Sú saga, er hófst
við fæðingu hans að Staðarfelli á
Fellsströnd 25. iúní 1885, verður
ekki að fullu sögð hér. Foreldr-
ar hans voiu hjómn Sigríður Gísla
dóttir og Jónatan Þorsteinsson,
húsmaður par. Móðir Guðmundar
dó nokkrum dögum eftir að hann
fæddist, en faðir hans varð stuttu
síðar farlama maður eftir slysa-
skot, er hann fékk í annan fót-
inn frá samferðamanni sínum. Lífs
ferill Guðmundar byrjaði 'því sem
þrautarganga, eins og svo margra
barna, er urðu munaðarlaus á
þeim árum. Lífskjör fólks og lífs-
barátta voru önnur og verri en
nú er og viðhorf almennings til
barnauppeldis og munaðarlausra
annað. En drengurinn var góðum
gáfurn gæddur og ávann sér hylli
og velvild samferðafólksins heima
í sveit sinni. Eftir veru sína á
nokkruim bæj-um a Fellsströndinni
fluttist hann að Knarrarhöfn í
Hvammssveit til Guðmundar Frið-
rikssonar og Ólafar Magnúsdóttur.
Þar bjó rinnig Þorgils Friðriks-
son, bróðir Guðmundar, sem var
barnakennari. Skipaði séra Kjart-
an Helgason í Hvammi svo fyrir,
nð hann skyldi Kenna drengnum
lestur, skrift, reikning og kristin
fræði, sem hann gerði. Það og
einn vetur á Eiðum er sú skóla-
ganga, er Guðmundur naut á lífs-
leiðinni. En meðfæddar gáfur og
íöngun til bóklesturs gerðu hon-
urn kleift að afia sér haldgóðr-
®r bóklegrar meuntunar og skiln-
fngs á skáldskap Síðasta árið, sem
Guðmundur var á bernskustöðv-
unum, var hann á Skarfsstöðum
hjá Guðmundi Grímssyni og Stein-
unni, konu hans. Hún lézt um vet-
urinn, en Guðmundur fermdist
urn vorið. Eftir ferminguna réð-
fst hann til Ólafs Halldórssonar
trésmiðs á ísafirði og vann hjá
honum og öðrum manni við ýmis
störf í hálft annað ár, þar til að
hann fór suður að Bessastöðum
Skúla Thoroddsen. Hjá honum.
vann hann í þrjú og hálft ár. Þótti
ÍSLENDINGAÞÆTTIR
honum það góð vist og oft skemmti
leg. Hann segir líka. er hann kveð-
ur Bessastaði:
„Ég kveð með trega kæra
Bessastaði
og káta æskuvini, er dvelja hér“
Og endar kvæðið þannig:
„En herrann verndi höfuð-
bólið forna,
sem hefir veitt svo margan
glaðan dag.
Ég óska þess, að enn þar
sé að morgna
og öld þvl flytji nýjan
frægðar hag.“
Þetta var spámannlega kveðið
árið 1906, og Guðmundur átti eft-
ir að lifa það að þessi ósk hans
rættist, þai sem Bessastaðir eru
nú orðnir mesta virðingarsetur
landsins og munu verða það, að
öllum líkindum i náinni framtíð.
Um nokkurt timabil var hann
hjá Daníei Bernhöft bakarameist-
ara. Taldi hann það þá beztu vist,
er hann var í á ævi sinni. Þaðan
lá leiðin austur til Seyðisfjarðar
til sjóróðra um sumarið. Næstu
ár var Guðmundur í vist á nokkr-
um stöðum á Héraði, svo sem Eyj-
ólfsstöðum og Hallormsstað, eitt
sumar í vegavinnu á Fagradal og
einn vetur á Eiðaskóla. Árið 1911
réðist haun til Friðriks Vatne á
Seyðisfirði. Á Eiðaskóla lærði Guð
mundur töluvert i ensku og jók
við þá kunnáttu sína með aðstoð
Sigrúnar Pálsdóttur á Hallorms-
stað og Ottós Vatne. Sá lærdóm-
ur kom sér vel fyrir Guðmund,
því að 12. apríl 1912 lagði hann
af stað til Kanada með innflytj-
endahópi. Var hann túlkur fólks-
ins meðan lamleið entist.
í Kanada vann Guðmundur við
ýmds störf: byggingarvinnu, land-
búnað, ’andmælingar, vegalagn-
ingu og veiðiskiip í vötnunum,
sem kvað vera kaldsöm vinna að
vetrarlagi.
í apríl 1916 innritaðist Guð-
mundur sem rauðakrossmaður í
Kanada. Mun pað hafa verið
hans meðiædda löngun til að
hjálpa og bjarga, sem knúði hann
til þess, þvi að siíkur mannvinur
var Guðm'jndur, að hann var alla
tíð reiðubúinn tii að réttr líknandi
hönd. Hann hafði sterka með-
aumkvun með öllum. er bágt áttu,
hvort heldur voru menn eða dýr.
Hann varð líka »\o hamingjusam-
ur að þurfa aldrei að bera vopn
á meðbræður sína. — Að stríðinu
loknu héJt Guðmundur aftur til
Kanada og var þar til alþingisárs-
ins 1930. Þá brá hann sér heim
til íslands I tilefni af alþingishá-
tíðahöldunum og ætlaði aðeins að
stanza hér stuttan tíma, en sú
viðdvöl varð lengri en ráð var fyr-
ir gert og beilladrjúg Þá um sum-
arið kynntist hann konuefninu
sínu, Unu Pétursdóttur frá Króki
á Akranesi, sem þá var búsett á
Harðarstíg 10 hér í Reykjavík. Þau
voru gefin saman i hjónaband 2.
ágúst 1930.
Guðmundur missti konu sína
16. jan. 1962.
Sambúð þeirra hjóna var með
þeim ágætum að aldrei bar skugga
á og samskiptin við nábúana og
aðra slík, aö öllum þótti góð.
Þau voru bæði heiðarlegar,
grandvarar og góðhjartaðar mann-
eskjur, sam höfð'i bætandi áhrif
á umhverfi sitt. Þau eignuðust eng
in börn, en hugsuð hlýtt til
barna og ætluðu þeim, sem van
gefin eru og verst stödd í lífsbar-
áttunni, .ið njóta verka sinna og
lifsstarfs.
Guðmundur og Una bjuggu
mestallan sinn búskap hér í Laug-
arásnum. Fyrst að Grund við Lang
holtsveg, i Laufholti og síðast í
nýja húsinu sínu, Ásvegi 7. Þeim
var það sameiginlegt áihugamál að
fegra heimili sitt, utanhúss sem
innan, enda var það í samræmi
við þeirra innri mnn að hafa allt
fágað og hreint.
Guðmundur stundaði sömu störf
hér heima, sem nar.n vann við í
Kanada. Siðusfcu J1 Jirin áður en
17