Íslendingaþættir Tímans - 16.08.1968, Blaðsíða 19

»em ná á að sjá á bak honum eftir
40 ára hjúskap, kærleiki systkina
hans og annarra vandamanna,
eeim var *vo einstakur, að ég hef
ejaldan kynnzt fegurra mannlifi.
Grímur Þorkelsson skipstjóri
var fæddur í Óseyrarnesi 11. des-
ember 1895, og hefði því orðið 73
éra á þessu ári Foreldrar hans
Voru þau hjónin Sigríður Gríms-
dóttir og Þorkell Þorkelsson út-
vegsbóndi og formaður, sem bæði
voru fædd og uppalin í Óseyrar-
nesi, en þar var tvíbýli á þeim
tíma. Systkirii Grams sem á lifi
eru, eru: Guðmnndur, fasteigna-
sali í Reykjavík , Sigríður Elín,
kona Valdimars Þórðarsonar kaup
manns og Sigríður Látin eru: Þur-
íður, sem dó á barnsaldri og Þor-
kell, cand phil. Grímur kvæntist
31. des. 1927 Sigríði Jónsdóttur,
sem er fædd og uppalin hér í
Reykjavík. Böm þeirra hjóna eru:
Þorkell, saínvörður hér í borg og
Oddný, sem gift er Jónasi Guð-
mundssyni, stýrinianni, Kópavogi.
Til fróðleiks má geta þess að for-
eldrar Oddnýjar og Jónasar, eru
af Bergsætt, sitt af hverjum sona
Bergs Sturiaugssonar, svo þar hitt
ast fjbrir bræður. Þau Oddný og
Jónas eiga tvö börn, Ingibjörgu 14
ára og Grím Þorkel 8 ára. —
Ættmenn Gríms, mann fram af
manni höfðu alla tíð verið mi'klir
sjósóknarar. Og auðvitað stóð hug-
ur hans til sjávarits að þeirra tíðar
sigð. 12 ára gamull segist hann
hafa fengiö frí úr skóla til að ger-'s
ast beitustrákur í Þorlákshöfn.
Ekki mun þessi ráðstöfun' hafa
stafað af neinum efnaskorti, því
foreldrar han.s máttu teljast efna-
fólk á þeírra tíma mælikvarða. En
vinnusemin var æðsta boðorð
þeirra tíma. „Sá, sem ekki vill
vinna, á neldur efki mat að fá:“
hljómaði í nverri baðstofu hér á
landi, þegar húslestur var lesinn.
Það var höfuðtakmark sérhvers
ungs manns að verða dugandi mað
ur og sjálfbjarga Enda minnist
maður þess ekki að hafa heyrt tal-
að um lífs- eða námsleiða í æsku,
Um fermingaraidur var Grímur
orðinn það líkamlega þroskaður,
að hann cór að róa. 21 árs gamall
tók hann við skipi sem formaður,
sem réri úr Selvogi. Var hann með
það í tvær vertiðir. En þá verða
þáttaskil í lífi hans, er hann réð-
ist í siglingar. Hann segir orðrétt
í viðtali á fimmtugsafmæli sínu:
„En strákarnir af Bakkanum og
/
yfirleitt þarna að austan, ætluðu
sér allir i siglingar Ég fór á
„Francis Hyde“, sem sigldi milli
Ajmeríku og Engiands og íslands.
Þá var ég 23 ára og varð háseti.
Svo. sigldi ég um stund á skipum
Eimskipafélagsins, en 1920 fór ég
á bandarisk skip og sigldi um
mörg heimiins höf til ársins 1925.
Ég sigldi á austur- og norðurströnd
Norður- og Suður-Ameríku, til
Miðjarðarhafslandanna, Eystra-
saltsríkjanna, Rúslands, til Afríku
og víðar. Maður f.'æktist víða og sá
margt og reyndi. 1925 fór ég svo
heim og á síld eitt sumar, en um
haustið fór ég í Stýrimannaskól-
ann og útskrifaðist þaðan vorið
1927. Þá réðist ég sem stýrimaður
á gömlu Esju, síðsn var ég á Súð-
inni og Ægi sem fyrsti stýrimað-
ur, og eftir 6 ár fór ég aftur á
gömlu Esju. Þegar nýja Esja var
keypt, réðist ég fyrstj stýrimaður
á hana og hef siglt á henni síðan“.
— Þegar hetta er skrifað var Grhn
ur fimimtugur. Eftir þetta átti hann
eftir að vera á strandferðaskipinu
Heklu sem fyrsti stýrimaður og
skipstjóri, allt til þess er hann lét
af störfum vegna neilsubrests rúm
lega sextugur að aldri. — Ég sem
þetta skrifa hef átt þess kost að
ræða við marga rr.enn, suma er
voru honum samtiða sem skipsfé-
lagar og aðra, sem kynntust hon-
um sem farþegar Allir hafa þessir
menn rómað framkomu hans hver
á sinn hátt. Hann vildi allra erindi
leysa, sögðu flestir, sem ég ræddi
við. Auk sjómennsku Grims, er þó t
ógetið eins páttar i ævisögu hans, '
en það var þegar hann gerðist her- i
maður í Bandarikjaher i fyrri i
heimsstyrjðldinni, en í þeim her.;
var hann í 9 mánuði og skall hurð
nærri hælum að hann og landi •
hans, Magnús J. Brynjólfsson stór-
kaupmaður, væru sendir til Frakk |
lands. Báðir höfðu þeir íslending- .
arnir hlotið nokkra hernaðarlega <
þjálfun, svo þeim var ekkert að ;
vanbúnaði. En þá varð þeim það !
til happs að friður komst á.
Nokkru síðar var og ákveðið að i
fækka í hernum og losnuðu þeir |
þar með úr honum, en hefðu ann-
ars orðið að vera í honum a.m.k. •'
3 ár.
Grímur Þorkelsson var félags- ,
hyggjumaður að f-ðlisfari og tók 1
því talsverðan þárí í félagsmálum
og var kosinn tif trúnaðarstarfa. .
Hann var bókhneigður, víðlesinn
og margfróður. Eftir hann liggur
þvi ýmislegt ritaö' um félagsmál,
en þó einkum margt sem hann
þýddi úr erlendum ftiálum i sjó-
mannablaðinu Víkingi, en við það
var hann tengduj sterkari bönd-
um en önnur blöð — Á fimmtugs-
afrnæli Grims sendj prófessor
Guðni Jónsson honum frumort
ljóð. Ég birti hé' tvö erindi úr .
þessum lióðum, stm mér finnst
benda til þess að höfundur nefur
haft næm; auga fvrir ýmsu fleiru .
en ættfræðinni:
Ungan dreymd’ út í lönd,
ungan hafið seiddi.
ungan heftu engin bönd,
ungan farþrá It ddi
Æðru kuuni ei né hik,
íhugull og djarfur »
jafnt við sorta o - sólarblik,
sá var hans feðraarfur.
Vinátta fjölsky'du minnar við
Grím Þorkelsson stendur á göml-;
um merg. Foreldrar hans bjuggu ;
um áratuga skeið i nágrenni við
foreldra mína. Á milli heimil-!
anna ríkti alla tíð falslaus vinátta. .
Ef ég ætti að lýsn þeim kynnum
til hlítar, befði ég efni í heila •
bók. Og þegar Oddný dóttir þeirra f
giftist Jónasi syni okkar hjónanna, _
fannst mér það mikil gæfustund j
og sterkur þáttur bætast við þau:
vináttubönd, er fvrir voru. — Ég
mun hafa 'ærið 12 ára, þegar Sig-
ríður, móðir Gríms, féll frá. Ég
ÍSLENDINGAÞÆTTIR
19