Íslendingaþættir Tímans - 13.02.1970, Blaðsíða 10

KJARTAN KARLSSON
FRÁ DJÚPAVOGI
Rúlandstindur er eitthvert prúð
ast fjall við sjó á Austurlandi og
þótt víðar sé leitaö. Fram af hon-
um er nokkurt undirlendi. Þar er
Búlandshreppur og þar er Djúpi-
vogur, fámennt kauptún, nyrzt og
fremst á nesinu. — Þar var Kjait-
an borinn og barnfæddur og þar
gekk hann raunar flest sín ævi-
spor.
Það eru gamlar sögur og alkunn
ar, að vöxtur og viðgangur hinna fá
mennu byggðarlaga hefur á tíma-
bilum ráðizt af athöfnum einstakra
dugmikilla fésýslumanna. Um
daga Kjartans varð önnur saga á
Djúpavogi og þó þessum lík að
nokkru. Þá var það fólkið sjálft,
sem sótti fram til batnandi lífs-
kjara, í hagsmunafélögum sin-
um og undir merkjirm sveitarfé
lagsins, og náði merkilegum ár-
angri. Þáttur Kjartans í þessari
baráttu varð kjarninn í ævistarfi
hans. Og tengsl hans við Þorpið
met ég líkt og bóndans við bú-
jörð sína, þau bresta trauðla þótt
atvikin beini mönnum inn á ný at-
hafnasvið.
Kjartan Karlsson fæddist 7.
marz 1912. Ilann var sonur Karis
Steingrímssonar, skipstjóra og síð-
ar fiskimatsmanns, og konu hans,
Bjargar Árnadóttur. Þau voru
bæði ættuð þaðan úr plássinu og
nágrenni. Systkini Kjartans voru
þrettán. í æsku vandist Kjartan
öllum venjulegum störfum eins og
þau gerðust í austfirzku sjávar-
þorpi. Hann fór snemma á sjóinn
og stundaði m.a. róðra austur á
fjörðum nokkur sumur, Seyðis-
firði, Norðfirði o? Mjóafirðí og
reri vetrarvertíð frá Hornafirði.
Árið 1933 fór Kjartan til náms
að Héraðsskólánum á Laugarvatni
og útskrifaðist þaðan vorið 1935.
Hann var enn vjð sjóróðra þau sum
ur, en réðist starfsmaðuir til Kaup-
félags Berufjarðar 1936. Hann
vann svo við kaupfélagið óslitiíJ
fram til ársins 1967, fyrst sem búð-
armaður og svo gjaidkeri frá 1947.
Samhliða iiafði hann lengsf af með
höndum afgreiðslu skipanna, erfitt
starf og erilsarat, ekki sizr fy.-r, á
meðan öll skip þurfti að afgre’ða
úti á legu.
Kjartan gegndi mörgum opin-
berum störfum á Djúpavogi. Hann
var m.a. hreppstjóri um skeið,
var lengi forroaður skólanefndar
og átti sæti í skattanefnd. Veiga-
mest voru þó störf hans í hrepps-
nefnd, en Kjartan var oddviti Bú-
landshrepps í rúm 20 ár, eða Irá
1945—1966.
Á þessum árum bar margt til
tíðinda í fámennu byggðariagi und-
ir Búlandstindi og skulu nefnd
nokkur atriði, sem hreppsfélagið
átti hlut að og mér kom-a nú í hug:
aiast upp stór hópur barna. Ein-
hvers staðar hef ég lesið þessi orð:
„Hver maður er skyldugur að elska
sín eigin börn, en að elska börn
annarra er dyggð“. Þessa dyggð
átti Helgi Guðmundsson í ríkum
mæli. Hann fagnaði hverjum nýj-
um frænda og i'rænku sem guðs-
gjöf .Var gersamlega óþreytandi
að sinna þeim, hlúa að og hjúkra.
Hugga og gleðja og setja niður
deilur ef upp komu. Það var eins
og þessi aldni vinnuþreytti maður
hefði nú loks hlotið þá lífsfyll-
ingu, sem hann hafði þráð, því að
hann virtist alsæll í félagsskap
hinna smávöxnu ættmenna sinna.
Það gefur auga leið, að einyrkju-
hjónum, sem starfa þrotlaust að
stóru búi, gefst ekki ávailt tími
til að sinna kvöðum stórs hóps
barna og því var það svo dýrmætt
að eiga hann Stóra-Helga að, sem
alltaf var reíðubúinn. StórijHelgi
var hann nefndur innan fjölskyld-
unnar til aðgreiiningar frá öðrum
allmikið lágvaxnari.
Það var messudagur að Sval-
barði. Hin kirkjulega athöfn var
hafin og hver bekkur setinn. í
miðri kirkjunni til hægri sat fólk-
ið frá Hallanda og þurfti á öll-
um bekknum að halda, ef ég man
rétt. Þó sat Stóri-Helgi með tvö
börnin á hnjám sér. Hin sátu hon-
um til beggja hliða hljóð og stillt
og björt í augum og svipur hins
aldna bónda var svo heiðu-r og
fagur að mig brestur orð að lýsa.
Þessi sýn í kirkjunni: Helgi og
börnin, verkaði svo á hug minn,
að ég veitti litla athygli ræðu og
söng og þó mun hvoru tveggja
hafa verið með ágætum og það var
hún sem fyrst og fremst olli því,
að ég rita þessar lí-nur, þótt lítt
sé til fær, af djúpri virðingu fyrir
hinum látna og heilli þökk.
Helgi Guðmundsson lézt i Fjórð-
ungssjúkrahúsinu á Akureyri eft-
ir nokkurra vikna legu þar. Sr.
Bolli Gústafsson gat þess í útfar-
arræðunni að á hverjum degi bana
legunnar, hefði hans verið vitjað
frá Halla-nda. Slík umhyggja er
athyglisverð og til eflirbreytni.
Þrátt fy-rir góða hjúkrun og að-
hlynningu, munu margir geta sagt
með Þorsteini Erlingssyni: Langur
er dagur og dauflegur þar. sem
dauðinn og læknarnir bua
Sem betur fer • er fjölskyldan
að Hallanda vel sett og áð öliu
sjálfbjarga og hún mun haida
áfram að rækta sinn garð eins og
ekkert hafi í skorizt, þó hygg ég,
að hún hafi við fráfall Heiga
Guðmundssonar misst meira en
min fátækleg orð fá lýst. Þvi skal
hér staðar numið. Við sveitungaar
Helga og samferðamenn, sem eftir
stöndum og höldum enn um sina
áfram að uppskera og sá við skin
og skúr, eigum á bak að sjá góð-
um bónda og hugljúfum félaga,
sem öllum reyndist svo traustur,
að jöfn voru talin orð hans liand-
sölum annarra manna. Hans er
gott að minn-ast.
Jón Bjarnason.
10
ÍSLENDINGAÞÆTTIR