Íslendingaþættir Tímans - 13.02.1970, Blaðsíða 18

MINNING
MAGNÚS SIGURÐSSON
BÓNDI, LEIRUBAKKA
Sól hefur sezt í síðasta sinn yfir
Landsveit, fyrir mannlegum sjón-
um Magnúsar Sigurðssonar bónda
á Leirubakka.
Hann fæddist að Leirubakka þ.
15. október 1888. Hann iézt þar
þann 28. des. s.l. á 82. aldursári.
Hann var til grafar borinn
að Skarði í Landsveit. Frá vöggu
til grafar hafa spor hans
legið, undantekningarlítið, um
þessa fögru sveit, sem líf hans og
starf var tengt órjúfanlegum bönd
um.
Ein af annarri slitna þær rætur,
er tengja íislenzkt þjóðlíf við gamla
og gróna menningu liðinna alda.
Magnús Sigurðsson var sannur
fulltrúi sinnar kynslóðar, þeirra,
sem af þöglu þolgæði barðist við
óblíð náttúruöfl og erfið lífsskil-
yrði án þess að láta sér til hugar
koma að gefast upp eða flýja af
hólmi. í fari hans var að finna
beztu einkenni þess fólks, sem
byggði þetta harðbýla land á Iiðn-
um öldum og skilaði þjóðinni
ósundraðri kynslóð fram af kyn-
slóð til þeirra, sem nú byggja Iand
ið.
Með honum er horfinn einn
minna beztu vina. Að hann var
tengdafaðir minn, réði þar ekki
öðru urn, en að vegna þess lágu
leiðir okkar saman. Og ef til vill
hefur það einnig orðið til þess að
ég reyndi að gera mér gleggri
grein fyrir lífssögu hans, en henni
hef ég kynnzt að mestu leyti af
hans eigin, og þó meira af annarra
sögn, þar sem fundum okkar bar
ekki saman fyrr en á efri árum
hans. Saga hans er um margt lík
flestra þeirra er lifðu þá tvenna
fíma, sem yfir landslýð gengu, frá
siðari hluta fyrri aldar og til okk-
ar daga. En bakgrunnur ævi hans
er, fyrir mér, með nokkuð sérstök-
um blæ. Er þar hvort tveggja um-
hverfið, þar sem hann ól ailan ald-
ur sinn og ætt hans og uppruni.
Magnús átti til óvenju kjarnmik-
ils fólks að telja. Faðir hans Sig-
18
urður Magnússon bóndi að Leiru
bakka, var einn af 21 barni hjón-
anna Magnúsar Jónssonar og Sig-
ríðar Guðmundsdóttur, sem lengst
af bjuggu í Skarfanesi. í íslenzk-
um Sagnaþáttum (1. h.), hefur
Guðni Jónsson magister gert betri
grein fyrir persónueinkennum
þeirra en ég væri fær um að gera.
En bæði af því, sem þar segir og
því er aðrir kunnugir hafa sagt um
þau, má auðveldlega ráða að sú
lífsbarátta er þau háðu, hefur ekki
verið neinum heiglum hent. Það
er fagurt land þar sem leifar
gamla bæjarins á Skarfanesi
standa nú, en ómjúkum höndum
hafa vetrarhörkur hlotið að fara
um búendur þar. Þó var annar
vágestur ennþá áleitnari, sem
eyddi landkostum þar, ekki 'síður
aðra árstíma, en það var sandfok-
ið. Undan því urðu þau hjón Sig-
ríður og Magnús að færa bæ sinn
tvívegis. Og sýnir það betur en
orð, að ekki hafa þau látið smá-
muni vaxa sér í augum. Þrátt fyr-
ir erfið lífskjör komu þau til
manns, sínum stóra barnahópi,
þeim sem sjúkdómar náðu ekki að
granda^þegar í bernsku. Þetta dug-
mkila fólk dreifðist víða um land
og hefur getið sér gott orð fyrir
dugnað og sjálfsbjargarviðleitni.
Magnúsar og Sigríðar í Skarfanesi
hef ég ekki heyrt getið nema að
góðu, hvar sem á þau hefur verið
minnzt. Maginús var af kunnugum
talinn hinn vandaðasti og bezti
maður. Og forvitnilegt hefði mér
þótt að kynnast Sigríði í Skarfa-
nesi, svo oft sem ég hef heyrt
hennar getið vegna sterkrar skap-
gerðar hennar og Ieiftrandi greind
ar og orðfimi.
Sigurður sonur þeirra gerðist
bóndi að Leirubakka. Hefur hann
trúlega verið minnugur þess hvað
foreldrar hans urðu að berjast
hörðum höndum fyrir tilveru sinni
og barna sinna. Hef ég heyrt til
þess tekið hvað búskapur hans ein
kenndist af forsjálni og fyrir-
hyggju, enda var efnahagur hans
góður alla tíð. Ekki mun ofmælt
að hann hafi verið talinn góður
maður og gegn af öllum, sem
þekktu hann. Kona hans var Anna
Magnúsdóttir frá Landakoti á Mið-
nesi. Þau eignuðust fimm börn,
fjórar dætur, Sólveigu,.. Magneu,
Sigrúnu og Kristínu, sem allar eru
látnar og einn son Magnús bónda
á Leirubakka, sem nú er einnig
látinn.
Eins og ég gat um í uppbafi
þessara hugleiðinga minna, fædd-
ist Magnús að Leirubakka. Þar olst
hann upp í föðurhúsum og hóf
búskap þar árið 1913, ásamt konu
sinni Einarlínu Einarsdóttur, þá
kornungri. Foreldrar hennar, Ein-
ar Jónsson og Guðrún Guðmunds-
dóttir, bjuggu að Holti í Álftaveri.
Að sögn kunnugra var Einarlína
óvenju tápmikil og dugnaði henn-
ar viðbrugðið. Mun það hafa kom-
ið sér vel, þar sem aðstæður voru
allar hinar erfiðustu. Ötulleiki og
jafnlyndi húsfreyjunnar hljóta að
hafa verið ómetanleg stoð dugmikl
um manni, sem var að byrja bú-
ÍSLENDINGAÞÆTTIR