Íslendingaþættir Tímans - 13.02.1970, Blaðsíða 19

skap á þeim tíma. Magnús og Ein-
arlina eignuðust 7 börn. Þau voru:
Anna, Einar, Árrnann, Sigurður,
Gunnar, Hulda og Hrefna.
En þá dró upp hið dekksta ský,
er skyggt getur á lífsbamingju og
framtíðarhorfur ungs manns og
föður margra barna. Ævi húsfreyj-
unnar var skyndilega lokið. Hún
lézt árið 1926, skömmu eftir fæð-
ingu sjöunda barns þeirra hjóna.
Veit ég að fá spor hefur Magnús
tekið á ævi sinni, þyngri en þau,
er hann bar það barn burt af heim-
ili sínu, en hún ólst upp annars
staðar. En úrræðin voru ekki mörg
eins og á stóð, og velferð barnsins
var þyngri á metunum en vilji
hans sjálfs. Á þeim tímum örbirgð
ar og allsleysis, hjá öllum þorra
manna, lá varla annað fyrir manni
með mörg móðurlaus börn en að
skipta þeim milli hjálpfúsra ná-
granna til umönnunar. Bæði mér
og öðrurn kann að vera það lítt
skiljanlegt að hann skyldi ekki
hverfa að því ráði. Svo miklu auð-
veldara hefði það verið. En ekki
er ólíklegt að þrautseigja ætt-
menna hans hafi verið honum i
blóð borin. Og þrátt fyrir ótrúlega
örðugleika tókst honum að halda
heimilinu saman. Engan þarf að
undra þó að fráfall þessarar ungu
móður og húsfreyju hafi skilið eft-
ir óafmáanleg spor í lífi hans
sjálfs og barna hans.
Árið 1933 kvæntist hann í annað
sinn. Seinni kona hans var frænd-
kona hans, Jóhanna Jónsdóttir frá
Minni-VöHum í sömu sveit. Eftir
það var tilvera heimilisins á Leiru-
bakka ekki'í hættu. Traustari eig-
ínkona held ég að sé vandfundin.
Til hans endadægurs setti hún
velferð og vilja hans ofar sínum
eigin. Þau eignuðust þrjú börn:
Svavar, Jónu og Jón. Hin síðari ár
sá yngsti sonur Þeirra, Jón um
búið á Leirubakka og gerði
þannig föður sínum kleift að
halda búi sínu á þeirri jörð, þar
sem hann hóf búskap fyrir 56 ár-
um.
Skin og skúrir hafa skipzt á í
lífi Magnúsar, eins og flestra
oranna. Þegar hefur verið minnzt á
hans þungu raun, sem missir konu
hans var frá mörgum ungum börn
um. Tveimur börnum sínum hefur
hann séð á bak í blóma aldurs
síns. Gunnar, sonur hans, dó um
íermingaraldur og Hulda dóttir
hans lézt, fyrir fáum árum, frá
fljórum börnum. Baráttan við erfið
ÍSLENDINGAÞÆTTIR
lífskjör framan af ævi, tók þung-
an skatt af hans annars óvenju
mikla líkamsþrótti og heilsu hans
fór hmignandi hin síðari ár. Fram-
færsla svo mannmargs heimilis hef
ur verið allt annað en auðvelt við-
fangsefni, öll hin fyrri búskaparár
hans. En nýir tímar og fjárhags-
leiga hagstæðari, breyttu búskapar-
háttum hans eins og flestra ann-
arra landsmanna. Magnús tók vél-
ar og framfarir í búskaparháttum
í sína þjónustu og bætti jörð sína
mjög og mun túnið þar gefa af sér
í góðu meðal ári, um 1500 hesta
af töðu ef talið er samkvæmt
gömlum mælikvarða. Synir hans
studdu hann við endurbætur jarð-
arinnar og með þeirra aðstoð
byggði hann myndarlega vatnsafis-
stöð í landareign sinni og gerði
með því eldsneytisöflun til heimil-
is síns óþarfa með öllu. Hann hafði
mikla ánægju af að umgangast bú-
fé sitt og vildi búa vel að því. þó
að síðari árin yrði hann vegna van-
heilsu að draga sig í hlé frá bú-
störfum. En hugur hans var bund
inn því verkefni, jafnvel eftir að
kraftar hans þrutu. Síðustu mán-
uði ævi sinnar lá hann rúmfastur
og mjög þjáður. Hann fékk síð-
ustu ósk sína uppfyllta að enda
ævi sína á heimili sínu og æsku-
stöðvum.
Eins og að líkum lætur
með föður tíu barna, kunni hann
því vel að börn væru á heimili
hans, löngu eftir að hans eigín
börn voru vaxin úr grasi. Var auð-
séð, þótt ekki hefði hann um það
mörg orð, að það var honum til
mikillar ánægju, hvað börn hans
öll héldu sambandi sinu við æsku-
heimilið.
Barnabörn hans voru þar einnig
tíðir gestir um lengri og skemmri
tíma. Sonarsonur hans Gunnar
Einarsson, ólst upp hjá honum og
Jóhönnu konu hans, og er
mér kunnugt um að hanrt var þeim
ekki síður kær em þeirra éigin
börn.
Magnús var hófsamur og reglu-
samur allt sitt líf, neytti hvorki
víns né tóbaks en gat þó glaðzt
með glöðum. Hann mat það mikils
og taldi það til gæfu sinnar að
börn hans skyldu taka þessa af-
stöðu hans til eftirbreytni, -ásamt
ráðvendni og heiðarleika, sem voru
honum sjálfsagðir eiginleikar.
Hanm naut almennrar velvildar og
virðingar sveitunga sinna og ann-
arra er til hans þekktu, enda minn-
ist ég þess ekki að hafa heyrt hann
mæla illt orð um nokkurn mann.
Að mínu áliti var hann flestum
sáttari við guð og menn. Að líkams
atgervi var hann óvenjuvel gerður
maður. Eins og vinnu var háttað á
hans yngri árum kom sér vel að
vera afkastamikill og mun hann
hafa verið það í bezta lagi. Hef ég
heyrt þess getið að sláttu-
maður hafi hann verið svo af
bar. Heyrt hef ég einnig kunnuga
minnast þess, að þegar mikið lá við,
en ekki þótti fært vegna veðurs
eða illfærra vatnsfalla, var leitað
til Magnúsar á Leirubakka. Ef
hann fékkst til ferðar, þótt hættu-
Ieg væri, var því treyst að vel
tíiundi takast. Vegna þreks hans,
áræðis og rólegrar yfirvegunar
báru menn traust til hans. Per-
sónuleiki hans var þannig, traust-
vekjandi án yfirlætis, jafnvel eftir
að hann var hættur að takast á við
þau tröllauknu náttúruöfl, sem
hann fyrr á árum hafði boðið byrg-
in, svo sem stórfljót og öræfi Lamd
mannaafréttis að ógleymdum Veiði
vötnum, þangað sem hann og aðr-
ir sveitungar hans sóttu björg í bú
við frumstæð og erfið skilyrði.
Mundu það teljast mannraunir með
ólíkindum í dag. En ennþá heiilar
ósnortinn hrikaleiki þessara
öræfa, komu menn þangað og fcrð
ir þær, sem þangað hafa verið
farnar, eru ógleymanlegar þeim,
sem tóku þátt í þeim og er svo
enn. Mig langar að taka hér upp
ummæli Hallgríms Jónassonar
kennara, sem hann viðhafði um
Magnús tengdaföður minn, er hann
hélt erindi í útvarp, um eina slíka
ferð, sem hann tók sjálfur þátt í
fyrir nokkrum árum. Hann sagði:
„Einkum fannst mér Magnús á
Leirubakka bera yfir sér þennan
augljósa virðuleik, ekki tilbúinn
eða tilgerðalegan, sem gerir menn
skoplega, heldur eiginlegan, lát-
lausan, óafvitaðan og hlýlegan og
fer það jafnan bezt“.
Þegar ég litast um at hlaðmu á
Leirubakka, verður mér ósjálfrátt
hugsað til þess, hvort persónuleiki
þeirra, sem ala allan aldur sinn í
nágrenni við þá náttúrufegurð, sem
mætir þar augum, muni ekki mót-
ast að einhverju leyti af stórbrotn-
um hreinleik umhverfisins. Hvert
fjallið öðru fegurra. raðar sér
í kring um þessa sveit. Mér finnst
varla þurfa nema að rétta út hendi
til að snerta Heklu, svo nálæg sýn-
ist hún vera. Rétt við túnfótinn sér
19