Íslendingaþættir Tímans - 13.02.1970, Blaðsíða 21

KRISTÍN ÁRNADÓTTIR
HÚSFREYJA FRÁ BORG í SKRIÐDAL
„Þá eik í stormi hrynur háa,
því hamrabeltin greina i'rá.
En þegar fjólan fellur bláa
iþað fallið enginn heyra má.
Ein ilmur horfinn innir fyrst,
hvers urtu byggðin hefir
misst“.
Mér flugu í hug bessar hend-
ingar, þá er mér barst frengin um
andlát Kristínar Árnadóttur, hús-
freyju frá Borg í Skriðdal. — Sú
fregn mun ekki hafa valdið miklu
hugarróti út í frá. Kristín heitin
var ekki í tölu þeirra, er vekja
mikla athygli á sér utan þess sam-
félags, þar sem lífsstarfið fer fram.
En fyrir heimilið, sem hún stýrði
og sveitina sína var hún mikils
virði. Lífsferill hennar var með
þeim hætti, að allir þeir, sem voru
náið tengdir henni, eða áttu lang-
varandi samvistir við hana, bera
i brjósti mikinn söknuð eftir hana.
Þeir finna sárlega til þess, að líf-
ið í sveitinni hefur misst nokkuð
af ilmi sínum við fráfall hennar.
Hinir ytri atburðir í lífi Kristín-
ar heitinnar eru ekki efni í mikla
sögu. — Hún fæddist 30. apríl
1887 að Þvottá, í Álftafirði. For-
eldrar hennar voru merkishjónin
Árni Antoníusarson og Sigríð-
ur Björnsdóttir, búendur að Þvott-
á. Ólst Kristín þarna upp í stórum
hópi mannvænlegra^ systkina, sem
nú eru flest látin. Árið 1911 gift-
ist hún myndarmanninum Bjarna
Björnssyni, bónda frá Vaði í Skrið-
dal, og bjuggu þau á Hryggstekk
fyrstu hjúskaparárin, en árið 1916
festu þau kaup á jörðinni Borg
og fluttust þangað. Bjuggu þau
þar myndarbúi allt fram til hausts-
ins 1940, er Bjarni lézt. — Þeim
varð auðið 7 mannvænlegra sona.
Eru sex á lífi og stunda fimm
þeirra búskap í Skriðdalnum, en
einn er starfandi læknir við Lands-
spítalann í Reykjavík.
Eftir fráfall mánns síns hélt
Kristín um langt árabll áfram bú-
skap á Borg með aðstoð sona sinna.
Stofnuðu sumir þeirra, er fram liðu
stundir, nýbýli í Borgarlandi og
dvaldi Kristín síðustu elliárin, eft-
lr að hún lét af búskap, á einu
þessara býla, Birkihlíð, í skjóli
Björns sonar síns og tengdadótt-
urinnar Huldu, sem Kristín hafði
ævinlega svo mlklar mætur á. —
Kristín andaðist 18. október s. 1.
og var jörðuð í grafreitnum að
Borg 1. vetrardag.
Hinir ytri atburðir í lifi Kristín-
ar á Borg eru, svo sem ég gat um
fyrr, ekki neitt óvenjulegt frásagn-
arefni. Þeir eru sagan af einni af
þessum þrautseigu, trúföstu og
þjónustusömu húsmæðrum, sem ís-
lenzk bændastétt átti svo mikið af
í byrjun þessarar aldar, þegar
þjóðin var að brjótast upp úr biá-
fátækt og frarn til þess að verð'a
bjargálna — sagan af hinni ást-
riku eiginkonu og umhyggjusömu
móður, sem ævinlega var reiðu-
búin til að fórna hverju þvl er hún
mátti, til að hlúa að og gleðja þá,
sem lífið hafði falið henni að elska
og annast. Allur heimilisbragur á
Borg var, undir hússtjórn Kristfn-
ar, eins og bezt varð á kosið í þá
daga og heimiliö æfinlega i
fremstu röð heimila í dalnum um
íslenzka gestrisni, er féll í skaut
jafnt háum sem lágum, er bar að
garði.
En í fari Kristínar á Borg var
ýmislegt umfram það sern almennt
gerist. Hún var frábærlega greind
kona — og hún var hugsandi
kona — þ.e. hún var ein af þeim,
er hafa yndi af því að velta fyrir
sér mikilvægum andlegum við-
fangsefnum og lesa góðar bækur
þar að iútandi. — Borg var æfin-
lega meðal þeirra heimila í öaln-
um, sem ég hlakkaði sérstaklega
til að heimsækja á niínum húsvitj-
unarferðum. Það var ekki hvað
sízt vegna þess, hve ég hugði jafn-
an gott til að ræða við Kristínu.
Hjartahlýja hennar og hið ástúð-
lega viðmót var líka með þeim
hætti, að unaður var að njóta. —
Ég held að þarna hafi verið náið
samband á milli —djúphyggju
hennar og hins ástúðlega viðmóts.
Ilún gerði sér mikið far um að
brjóta heilann um ýmsar gátur
mannlífsins, t. d. leyndardóminn
um hamingjuna. Hún hafði gert
sér ljóst, að hamingjan á sína höf-
uðuppskrettu í huga mannsins, og
hún hafði þar af leiðandi löngum
lagt sig mjög fram um, að
ástunda hugrækt. — Þegar okk-
ur vannst tóm til, ræddum við iðu
lega um þessi efni — ræddum m.a.
um það, hve mörgum hættir við
að láta sér sjást yfir hina einföldu
aðferð til að skapa sér og öðrum
hamingjuvænlegt samlif — hina
afar einföldu og kostnaðarlausu
aðferð, að vera bara ofurlítlð vel-
viljaðir hver í annars garð og að
auðsýna hver öðrum liæversku og
fSLENDINGAÞÆTTIR
21