Íslendingaþættir Tímans - 09.03.1972, Blaðsíða 14

r
Jón Olafsson
frá Katanesi
Fæddur 12. maí 1896.
Dáinn 22. desember 1971.
Jón fæddist að Geitabengi í Svína-
dal. Foreldrar hans voru Guðrún
Rögnvaldsdóttir og Ólafur Jónsson,
sem bjuggu þar stórbúi. Hann
missti móður sína um fermingar-
aldur og föður sinn ári síðar.
Ryrjaði þá hans eigin lífsbarátta,
er hann réði sig til sjós um vorið
og var ýmist á vertíð eða við bú-
störf til 19 ára aldurs og átti þá
oftast heima í Reykjavík.
En sjósókn féll honum síður. og
þegar hér er komið tíma. ræður
hann sig vinnumann að Þrándar-
stöður í Kjós. Kvnnist hann þar
konuafni sínu, Jónínu Jónsdóttur,
sem er þar í vinnumennsku. Ganga
þau í hiónaband þá um vorið, 12.
maí 1920. Eru þau svo fyrst um
sinn að Þrándarstöðum, þar til
erfiðustu skilyrði, áður en vega-
samband varð sæmilegt um Nes-
ið. Síðustu árin var þrek hans og
heilsa mjög þrotin, og gekk hann
aldrei heill til skógar. Ættingjum
hans. sendi ég innilegar samúðar-
kveðjur. Þér gamli vinur minn,
þakka ég alla okkar góðu sam-
vinnu, og allar ánægjustundirnar.
'Nú ertu horfinn í hinzta sinn,
þér fylgir í fjarlægð liugur minn,
lanigt yfir móðuna miklu.
Þung voru þín hinztu þrauta-spor,
og þung fyrir alla þína.
Éig þakika okkar samstarf
ég þalkika þín spor,
sem lágu við hliðina mína.
Emma Þorsteinsd. ljósmóðir,
Ólafsvik, Snæfellsnesi.
1922 að hann festir kaup á jörð-
inni Katanesi á Hvalffarðarströnd
og reisa þau sér þar bú. Eignast
þau þrjú efnileg börn, Valgarð. Að-
albjörn og Guðrúnu. En sorgin
heimsækir alla fyrr eða siðar og
svo fór hjá Jóni. hann missti þar
konu sína að fjórða barni.
í umsvifum bústarfa þurfti
meiri orku en tvær húsmóðurhend
ur gátu afkastað og því var það,
að þau réðu til sín vinnukonu,
Ólöfu Jónsdóttur. sem kunni vel
til vebka á þessu sviði. og eftir frá-
fall húsmóðurinnar tók hún við bú
stjórn og varð síðar seinni kona
Jóns. Annaðist hún börnin og heim
ilið af umhyggju eftir því sem kost
ur var. Eignuðust þau tvö börn,
Jónínu Bryndísi og Ólaf.
Hjá Jóni, sem mörgum öðrum, er
alast upp í sveit, voru hestarnir í
öndvegi huga hans. lét hann sig
ekki muna um, <ef hann frétti af
gæðingsefni í annarri sýslu, að
bregða sér ríðandi um landið og
ná eignarhaldi á kjörgripum þeim,
ef falir voru, og öðrum þeim hest-
um, sem hans glögga auga sá að
bjuggu yfir æskilegum kostum.
Þannig var hestamennskan hans
hálfa líf, en á meðan stýrði hús-
freyjan búinu og börnunum.
Jarðarbætur gerði Jón miklar allt
fram til ársins 1940. Þá er hann
meðal annars búinn að grafa skurð
milli vatns og sjávar, en í vatn-
inu suðaustan við bæinn ótti hið
nafnfræga Katanesdýr að hafa sézt
mörgum sinnum. að vísu fyrir
mögrum tugum ára, en nú þegar
vatnið var horfið, sáust engin
merki þess að skrímsli hafi átt
þar dvalarstað. Að sjálfsögðu heíur
dýrið orðið hrætt við Jón og flúið
til sjávar, enda betra, því hann
var ekkert lamb að leika sér við
ef hörðu þurfti að beita.
Á þessum árum byggir hann
upp ibúðarhús og peningslnis úr
steinsteypu og var það mikið átak,
veit þar bezt liver hjá sér, — á
hinum annáluðu ki'eppuárum, sem
í slíku stóð.
Sem hjá oss öllum snjáðust og
slitnuðu umbúðir sálarinnar og eft
jr 1955 >er Jón orðinn þreyttur á
búsikapnum og er oft langdyölum
í Reykjavík, stundar þar fasteigna-
kaup og sölu, sem er honum mjög
hugstæð. Kemur þar fram í eðli
hans að hafa umsvif og fjárráð,
enda oft haigsýnn með afbrigðum.
Leggur hann þá frá sér hesta^
mennsku og búskap, hefur ráðs-
mann um tíma, einnig hafa synir
hans auga mieð búinu, en hús
freyja hefur ekki þrek til að sinna
búst.örfum og skilja þau þar með
samvistum Ólöf og Jón.
Gerist Jón þegar hér er komið
bókagrúskari. ies mikið og kaupir
ýmsar bækur, sérstaklega leggur
hann stunda á ættfræði og á nckk-
uð stórt safn aí slíkum bókum og
skjölum Oig greiðir úr óskum ann-
arra í slílkum efnum með kost-
gæfni.
Frá því Jón flytur til Reykjavík
ur 1955 og þar til yfir líkur býr
hann oftast í eigin húsi og heldur
heimili. Skiptist það tímabil milli
tveggja kvenna, sem önnuðust
heilsu hans og heimili. Á fyrri
hluta þess annaðist frú Katrín Guð-
bjartsdóttir þessi störf af kost-
gæfni og hugulsemi. en eftir að frú
Katrín fluttist til Danmerkur fvr-
ir þrem árum. fékk Jón frú Svan-
laugu Pétursdóttir til að annast sig
oig heimilið. Gjörði hún það af
stakri nærgætni og umhyggju,
14
islendingaþættir