Íslendingaþættir Tímans - 09.03.1972, Blaðsíða 21
engu síður. Því sr rétt — og raun-
ar skylt — að se'gja þessa óvenju-
legu sögu hennar í fáum orðum.
Segja mætti, að Jóhanna Hannes
dóttir hafi aldrei alveg farið að
heiman frá Stóru-Sandvík. Ung
stofnaði hún þó heimili með manni
sínum skammt undan. niður á Eyr
arbafcka. Á þeim árum hafði hún
noikkrar skepnur, sem hún heyjaði
fyrir á sumrin uppi í Breiðumýri.
Gafst henni þessi heyskapur vel,
enda dró hún ekki af sér við vinn-
una. Varð henni það mikið yndi
að annast um búpening sinn, enda
igaf hann henni góðan arð, og un-
un var að sjá. hve þessir málleys-
ingjar voru hændir að henni — og
hún eins að þeim.
Árin á Eyrarbakka liðu, og þau
Jóhanna og Finnbogi 'fluttu til
Reykjavíkur. En Jóhanna gat ekki
slitið siig frá sveitastörfunum, slík
ur víkingur var hún til vinnu og
svo hænda að skepnum, að e'kki
gat hún hugsað sér sumarið líða
án nokkurrar sveitavistar. Því
bygigðu þau hjónin sér sumarbú-
stað í Stóru-Sandvík og nefndu
Garð. Þar dvaldi Jóhanna öll sum-
ur síðan, röskiega 30 ár, cg fór svo,
að austur hér var hún brátt kennd
við staðinn, kölluð Jóá í Sandvík
eða Jóa í Garði.
Hvergi fannst Jóu betra að dvelja
en á Garði. Þar fékk hún notið mik-
illar starfsorku sinnar, sem entist
henni ævina út. Ekiki var setið auð-
um höndum, ef hún sá verk að
vinna. Auðvitað var meginveikefn-
ið fyrstu árin að sinna eigin börn-
um. því að þau hafði hún að sjálf-
sögðu öll með sér austur, meðan
þau þurftu móðurhandar með. Þá
tóku við barnabörnin hin síðari ár,
og var þá stundum ærið fjölmennt
kringum hana. En henni dugði það
ekki. heldur hafði hún oft vanda-
laus börn og fólk til umsjár sum-
arlangt. og þótti sem engin ábót á
þau verk, er hún vann skylduliði
sínu.
Það var einnig liennar sigur að sjá
Stóru-Sandvík vaxa og bvggjast upp
til að vera eitt mesta svsitabýli
á íslandi. Þar gekk hún svo sann-
ariega heilshugar að veiki með
móður sinni. svstkinum og tengda-
fólki. Hennar verk fólust helzt í
því að hlúa að málleysingjunúm.
Þar var lambíéð á vorin hennar
yndi, »g reyndar ærnar allan árs-
ins hring. Jóa hafði afbragðs fjár-
auga, scm ekki aðeins heimilisfólk
hennar í Stóru-Sandvík naut, held-
ur og aliir grannarnir í kring. En
hún tók líka höndum til við hvaða
verk annað. sem til féll á einu
sveitaheimili. Ókunnugum. er séð
hefði tii .Tóu að erfiðustu heyverk-
um, við að hreinsa fjós eða við
rófnaupptciku á hausti. hofði vart
til hugar komið. að sú ötula verka-
kona væri valinkunn embættis-
mannsfrú í Reykjavík. En fyrir
henni var ekkert gott venk öðru
æðra eða fínna. Allt, sem var í
þjónustu lífsins og jarðarinnar, leit
hún á sem þarft og gott, oig sann-
arlega var enginn, sem ég þ:kkti
til, betur að því korninn en Jóa í
Sandvík að vera talinn í þjónustu
lífsins.
Það taldi hún einnig lífslán sitt
að mega fylgjast með sveitinni
sinni, Sandvíikurhreppum. sem hún
unni og blessaði alla tíð. Þar tók
hún meiri þátt í gleði og soigum
hreppsbúa en nokkur annar burt-
fluttur sveitungi. Það var fyrst
eins og vorið væri komið, er liún
kom austur. Það fannst einnig ná-
grönnum hennar, og heim í hvern
bæ í grenndinni fór hún haust sem
vor að hyggja að skepnunum, fylgj
ast moð umbótum og glaðjast yfir
hverju því, sem þar væri unnið til
heilla.
Jóhanna mátti ekkert aumt sjá.
Hún vildi rétta öllum nágrönnum
sinum hi'álpariiönd og styðja þá,
sem aðstoðar þurftu með. Alltaf
tók hún svari þeirra, sem henni
þótti hallað á, oig færði allt til
betri vegar. Til þess var tekið
mörgum sinnum, að hún tck að sér
heimili þar sem farsóttir herjuðu
eða húsmóðir lá á sæng. Þar
skiptu verklaunin engu: ,.Ég tek
ekki tvo aura fyrir", sagði hún
eitt sinn. er hún hafði annast lieim
ili. þannig komið, í viku.
Jóhanna Hannasdóttir var óv?nju
hreinskilin og blátt áfram í hátt-
um. eins og séð verður af þessari
lýsingu hennar. Samt var hún meiri
höfðimgi í gerðinni en margir þeir,
sem hreykja sér með skarti og
skrúðyrðum. Þegar hún hefur nú
lokið hinu mikla starfi sínu og
ikvatt þetta líf, þá finnum við bezt,
hvað hún hefur verið ckkur liinum
mikill styrkur. Því þökkum við
þér, Jóa, allar samverustundirnar
með þér. Þær minningar veiða
ekki frá okkur teknar, þótt dauð-
inn sikilji samvistir um sinn.
Lýður Guðmundsson.
Aðfaranótt annars jóladags sl.
andaðist Jóhanna Sigríður Hannes-
dóttir að heimili sínu, FTókagötu
14 í Reykjavík. Útför hennar var
gerð frá Fossvogskapellu 30. des.
Þau fáu minningarorð, sem hér
fara á eftir, eru því síðbúnari en
Skyldi.
Jóhanna fæddist í Stóru-Sand-
vik 4. maí 1897. Hún var elzt
þeirra 12 barna hjónanna Ilannes-
ar Magnússonar og Siigríðar Jó-
hannsdóttur, er upp komust. Átta
þeirra systkina eru enn á lífi. Lát-
in eru, auk Jóhönnu, Ari Páll
bóndi í Stóru-Sandvík d. 1955,
Oddur rafvirki í Hafnarfirði d.
1968 oig Sigríður húsfrú í Kaup-
mannahöfn, d. 1970.
Elzta barn í stórum systlkinahópi
hlaut á þeim árum, sem hér um
ræðir, að venjast við mikla og
þrotlausa vinnu. Jóhanna bar þess
þó engin sýnileg merki, að hún
hefði ofgert sér í uppvexti, enda
var henni gefið óhemjuþrek með
kappi. Hins vegar mun hún þegar
á barnsaldri hafa lært að meta
gildi vinnunnar og að þakka að
verðleikum þá dýrmætu gjöf, góða
heilsu og starfskrafta. Þess bar
hún menjar alla ævi, henni féll
aldrei verk úr hendi. enda var hún
óvenjuvel verki farin. Ég held ég
hafi engan þekkt, sem átti jafn-
erfitt og hún að vera aðgerðar-
laus. Það var henni beinlínis kvöl,
ef hún neyddist til að sitja auð-
um höndum. Því var það t.d., að
ævinlega var bezt að ræða
við hana, ef hún starfaði að ein-
hverju um leið. Það gat verið un-
un fyrir latan mann og værukær-
an að sitja á eldhúsbekknum hjá
henni, þar sem hún var sívinnandi
og ræddi um alla heirna og geima,
ætíð af hófsemi og réttsýni, þrátt
fyrir ákveðnar skoðanir. En bæri
svo ólíklega til, að hún settist nið-
ur án þess að hafa nokkuð fyrir
stafni, var miklu fremur eins og
hún týndi þræði { samtali. Allir,
sem þekktu hana, vissu þó vel,
íslendingaþættir
21