Íslendingaþættir Tímans - 27.04.1972, Blaðsíða 13

Pétur Jóhannsson
Aðalstræti 3, Akureyri
Undir siðustu jól lézt i Fjórðungs-
sjúkrahúsinu á Akureyri eftir nokkra
legu, Pétur Friðbjörn Jóhannsson. Var
hann elzti maöur á Islandi, fæddur
22.mai 1868. Han var jarðsunginn á
Möðruvöllum i Hörgárdal
19.desember, og voru þá liðin 43 1/2 ár
frá þvi, er kona hans Sigriður Soffia
Manasesdóttir, var sungin þar til
moldar. Var hún fyrst allra þeirra, er
faðir minn jarðsöng i 37 ára prestskap.
Hafði Sigriður farið til Möðruvalla-
kirkju 10. júni 1928, er sira Stefán
Kristinsáon prófastur á Völlum setti
föður minn inn i embættið, en var liðin
til ljóssins heims 5 dögum siðar.
Bjuggu þau hjón þá á Efri-
Vindheimum á Þelmörk. Siðan þetta
varð, er mikiö vatn til sjávar runniö og
allt orðið breytt.Ungirmenn hafa falliö
og æskumenn hnigið.Kynslóð Péturs
Jóhannssonar smám sáman horfin af
jarönesku sviði og vegmerki hinna
fyrri manna máð.
Pétur eltist seint og litiö. Hann var
að visu blindur siðustu árin og mjög
heyrnardaufur, en svo hafði veriö frá
þvi, er hann veiktist hastarlega af
heilahimnubóigu um þritugsaidur. Ailt
um dapra heyrn fylgdist hann ótrúlega
vel meö háttaskiptum hins nýja tlma.
Hann átti auövelt með að tileinka sér
ýmist það, sem mörgum hefur reynzt
óyfirstiganlegt við þessi gagngeru
aldaskil i þjóðlifinu. Þaö var ekki af
þvi, að hann væri svo nýjungargjarn,
heldur frjór i hugsun og frjálslyndur.
Honum þótti jafnvænt um hið gamla,
þótt hann fagnaði því nýja. Þessum
einkennum hans verður ekki lýst til
nokkurrar hlitar i faeinum minningar-
oröum, en sennilega má aö nokkru
leyti rekja þau (auk eölislægra kosta)
til samv. hans með skólastjóra og
kennurum Mööruvallaskólans, svo vel
Jóni A.Hjaltalin sem Stefáni Stefáns-
syni og Ólafi Daviössyni og fleirum
merkum visindamönnum, að gáfuðum
og viösynum nemendum af Austur- og
Norðurlandi ógleymdum. Einkum
urðu kynni þeirra Stefáns grasa-
fræöings náin, en Pétur gerðist
fylgdarmaöur hans á rannsóknar-
feröum, en hann var annálaöur hesta-
maður og vel iþróttum búinn. Er
minnilegt, hvernig hann sveiflaöi sér á
islendingaþættir
bak, eða stökk fimlega i hnakkinn. Og
hann vilaði ekki fyrir sér aö standa á
söðluöum hesti, er hann reið á sund,
bæði til að vökna ekki og njóta iþróttar
sinnar. Pétur var kominn töluvert á
niræðisaldur, er hann sagði okkur i
góðu tómi heima á Mööruvöllum frá
sumarferðum sinum með Stefáni. Var
unun að fylgjast með þeim um fjöll og
dali, allt suður á Hornafjörð. En mér
varð frásögn hins háaidraða manns
enn ein sönnun um nákvæmt minni
hans t.d. um afstöðu fjalla, dagleiöir
og jökulárnar, enda hafði ég þá verið
sumarlangt á Suö-Austur\andi og
kynnzt fegurö þess og ýmsum
sérkennum. Má óhikað telja, aö
Pétur Jóhannsson nyti mikillar
menntunar af félagi Möðruvellinga á
ungu árunum, þótt hann stundaði ekki
nám í skólanum að eiginlegum
skilningi. Var og ánægjulegt,aö hann
gat verið á Möðruvellingamótinu 1947
og rifjað upp gömul minni meö
kunningjum,sem hann hafði suma ekki
séð i hálfa öld.
Pétur fæddist í Garðshorni f
Kræklingahlið. Foreldrar hans voru
Jóhann Jónsson, bóndi i Garðshorni og
kona hans Málfriður Pétursdóttir,
ættuö úr Höfðahverfi. Var Pétur með
foreldrum sinum fram um fermingu,
en fór þá að vinna fyrir sér, sem
tiökanlegt var. Málfriður móöir hans
dó, 1893, en Jóhann 1934, og hafði þá
tvo um nirætt.
1896 kvæntist Pétur Sigrlði Soffiu
Manasesdóttur, tigulegri friðleiks-
konu. Var hún fædd 2.okt. 1868, dóttir
hjónanna Manesar Manasessonar frá
Möðruvöllum i Eyjafirði og Guörúnar
Guðjónsdóttur frá Sörlatungu I
Hörgárdal. Manses dó 1887 tæpra 53
ára, en Guðrún um ."ldamótin. Voru
þau Pétur og Sigrfður þá á Nunnuhóli,
þar sem þau höfðu 3 kýr, 50 fjár og 5
hesta, en 1900 - 1905 og svo 1907 - 1912
bjuggu þau á Hallgilsstööum, mun
stærri búi, en fardagaárin 1905 og 1906
bjuggu þau á Þrastarhóli. Frá Hallgil-
sstöðum fluttu þau að Syðri-Bægisá, en
á tvegja ára fresti i Blómsturvelli i
Glæsibæjarhreppi. Eftir 8 ára búskap
þar hverfa þau hjónin til Akureyrar
um eins árs sakir, siðan jafn skammt
i Hólkoti, i Hörgárdal, en studdust þá
við grasnytjar á Ytra-Brennihóli i
Kræklingahlið, sem var eignarjörð
þeirra og sföan ábýli til 1927 er þau
fóru að Efri-Vindheimum á Þelamörk.
Ari siöar var Sigriöur öll, eins og
þegar segir, harmdauði ástvinum og
þeim, sem bezt þekktu, aðejns tæpra
60 ára. Af kynnum minum við frænd-
fólk hennar, eins og þær Sigurgeirs-
dætur( Magdalenu i Hvammi og Svan-
hviti i Hofteigi, álit ég, að hún hafi átt
milda lund og miklu meiri greind, en
hógvært hjarta konu með fallega
framkomu lætur uppi úti i frá.
Börn Péturs og Sigriðar voru 5.
Guömundur Karl, yfirlæknir á
Akureyri var þjóðkunnur maður og
dáöur skurölæknir, gæddur hinu
leiftrandi fjöri fööur sins. Steindór,
einnig á Akureyri, fjöldamörg ár,
Snorri bóndi á Skipalóni i Glæsibæjar-
hreppi, og Þórdis húsfreyja á Djúpár-
bakka i sömu sveit, en Lovisa á Akur-
eyri. Dvaldist Pétur árum saman á
Djúpárbakka og vann að smföum, en
hann var völundur á tré og járn, siðar
var hann á Skipalóni og loks hjá
Lovísu á Akureyri, þar sem hann átti
lögheimili öll siðustu árin. Var þeim
systkinunum jafn ljúft að hafa gamla
manninn, enda var hann mikill
fjörmaður og skemmtilegur á heimili
13