Íslendingaþættir Tímans - 07.02.1973, Blaðsíða 2
bandið slitnaði ekki að fullu viö
bernskustöövarnar, þvi nokkur sumur
var hann hjá frændum sinum i
Knarrarnesi. Þá var hann einnig hálft
annaö ár i Vik i Mýrdal á bernskuár-
um sinum hjá föðursystur sinni, konu
Gunnars Ólafssonar, verzlunarstjóra
þar, seinna útgerðarmanns i Vest-
mannaeyjum.
Um þessar mundir var hafin ráðu-
nautastarfsemi hjá Búnaðarfélagi ts-
lands. Eins og likum lætur voru ekki
sporin stór, sem stigin voru fyrst til að
byrja með, Ráðunautarnir voru aðeins
tveir fyrst um sinn, Sigurður Sigurðs-
son frá Langholti i Flóa, seinna al-
þingismaður, leiðbeindi bændum i öll-
um greinum búskapar, en hinn, Einar
Helgason, hafði garðyrkjuna eingöngu
með höndum. Sýnir þetta, hve for-
ráðamenn Búnaðarfélagsins höfðu
glöggan skilning og áhuga fyrir garð-
yrkjunni og útbreiðslu hennar. Einar
Helgason hafði alla forsjá fyrir
Gróörarstöð Búnaðarfélagsins viö
Laufásveg og Gróðrarstöðin var stórt
nafn i höfuðborginni.
Nú fór það svo, að drengurinn frá
Kóranesi, nú búsettur hjá foreldrum
sinum i Holti við Skólavörðustig, lagði
leið sina til Einars i Gróðrarstöðinni
og falaðist eftirvorvinnuþar. Þvi var
vel tekið og þar vann hann nokkur vor
fyrir fermingaraldur. Ragnar sagði
mér, að þessi vorvinna i Gróðarstöð-
inni undir handleiöslu hins ágæta
garðyrkjumanns, Einars Helgasonar,
hefði ráðið úrslitum um ævistarf sitt.
Við ræktunarstörfin opnaðist honum
ungum nýr unaðslegur heimur. Þarna
var lika gott nágrenni og að þvi hefur
jafnan þótt góður lifsauki. Biskups-
setrið var næsti nágranni. Þórhallur
biskup var ekki einungis mikill og
ágætur kirkjuhöfðingi, sakir vits,
lærdóms og viösýnis, hann var einnig
mikill ræktunarmaður og bóndi og rak
stórbú, að sið biskupa fyrri alda. Hann
breytti lélegum forarmýrum i iðja-
grænan töðuvöll. Biskup gekk gjarnan
til manna sinna, sem grófu skurði og
lokræsi, plægðu, herfuðu og sáðu.
Hann ræddi við þá um þetta merkilega
starf að rækta jöröina, samstarfið við
skapara himins og jarðar. Og biskup
gekk heim frá slikum fundum með
vinnumönnum sinum, settist við skrif-
borðsitt og skrifaði hugleiðingu i Nýtt
kirkjublað, sem hann gaf úr um rækt-
un mannsins, ræktun huga og handar
og ræktun jarðarinnar. Og hann end-
aði þessa hugleiðingu sina með þess-
um orðum: „Það er svo gaman að
skapa með Guði”. Nú er hinn gullni
teigurbiskupsins I Laufási lagður und-
ir steinlögð stræti og stórhýsi höfuð-
borgarinnar. Slikt nágrenni var hollt
2
og gott fyrir hinn unga svein. Og hann
gekk að ræktunarstörfunum af áhuga,
sáði fræinu, sá kimiblöðin gægjast upp
úr frjórri, rakri moldinni, fylgdist með
þroska þeirra, hlúði að gróðrinum, unz
takmarkinu var náð, fullkominn
þroski og ávöxtur. Þetta skyldi verða
hans ævistarf.
Með þessi sterku áhrif i huga og að
vorönnum loknum fermingarárið hélt
Ragnar til Danmerkur til garðyrkju-
náms. A þeim árum þótti i mikið ráðizt
fyrir nýfermdan dreng að leggja upp i
slika langferð. Þá þótti það mikið að
vera „sigildur maður”, eins og þaö
var kallað. Og þegar skip fór til út-
landa, birtu blöðin lista yfir farþeg-
ana, svo mikils þótti það um vert að
sigla til annarra landa. Ragnar átti að
góðu að hverfa i Kaupmannahöfn. Þar
bjuggu móðursystur hans, me^tu
rausnarkonur. Sjálfsagt hefur hann
ekki gept neina áætlun um hve 4öng
námsdvöl hans yrði. En hann tjaldaði
ekki til einnar nætur, þvi að ferðin tók
hann 10 ár. Fyrstu árir. .ameinaði
hann nám og vinnu hjá einstökum
mönnum, sem nauðsynlegt var fjár-
hagsins vegna. En árið 1914 fer hann i
garðyrkjuskólann i Velvorde i Char-
lottenlund og eftir tveggja ára nám tók
hann garðyrkjupróf frá þessum skóla,
sem var talinn einn fremsti garðyrkju-
skóli i Danmörku.
Ekki veit ég hve háa einkunn Ragn-
ar fékk á þessu prófi, en annað er vist,
að hann var ráðinn kennari við skól-
ann, svo að segja um leið og hann gekk
þaðan út sem nemandi, og segir sú
staðreynd bezt frá þvi, hvert álit þessi
ungi Islendingur hafði áunnið sér á
þessum stað. Hann var kennari þarna i
tvö ár 1916-’ 18, en hætti þá að eigin ósk.
Hvort tveggja var, að hann vildi læra
meira og svo það, sem mestu réði, aö
hann hafði aldrei ætlað sér að setjast
að i Danmörku fyrir fullt og allt.
Næstu tvö árin vann hann að ýmsum
garðyrkjustörfum, en lagði þó aðal-
lega stund á gerð skrúðgaröa og tók
próf i þeirri grein.
Þessi 10 ára Danmerkurdvöl Ragn-
ars endaði á hinn rómantiskasta
Snemma sumars 1920 fór hann á stutt
námskeið i Lýðháskólanum i Valle-
kilde á Norður-Sjálandi. Þar hitti hann
unga, józka stúlku, Grethe Harne,
dóttir Ole Nielsen, gestgjafa i Árósum.
Hún var hvort tveggja i senn, gullfall-
eg og geislandi greind. Staðfesti hún
það, þá um vorið með frábæru gagn-
fræðaprófi, sérstaklega i dönsku, tók
hæst próf i þeirri grein yfir allt landið,
en prófverkefnið var hið sama alls
staðar. Þótt námskeiöið i Vallekilde
væri stutt, nægði það til þess, að þau
bundust þeim böndum, sem entist
þeim ævina út.
Arið 1920 réðist Ragnar Asgeirsson
til Búnaðarfélags Islands sem garð-
yrkjuráðunautur. Hann tók þá strax
við Gróðrarstöðinni, þar sem hann,
góðu heilli, byrjaði garöyrkjunám sitt.
Um jólaley tið þetta ár brá hann sér til
Danmerkuraðhitta heitmey sina. Þau
giftu sig 11. jan. 1921 og fluttu heim til
íslands. Frá þeim degi var frú Grethe
islenzk húsmóðir. En alla ævi frá þvi
að hún fluttist hingað til lands, var hún
trúverðug dóttir sins ættarlands. Sizt
af öllu hefði hún viljað afneita uppruna
sinum. Þaðan kom henni sá styrkur og
listfengi að rækja af fyllstu alúð og
einlægni islenzka húsmóöur-
starfið. Þeim auðnaðist 50 ára
hamingjusamt hjónaband. A gullbrúð-
kaupsdegi þeirra lá hún helsjúk og
andaðist daginn eftir.
Þau hjónin eignuðust 4 börn: Eva,
gift Onundi Asgeirssyni, forstjóra,
Rvik., Olfur, læknir, kvæntur Astu
Guðvarðardóttur, Sigrún kennari,
Rvik., og Haukur skógfræðingur hjá
Skógrækt ríkisins að Mógilsá, kvæntur
Ásdisi Alexandersdóttur.
Starfssaga Ragnars Asgrimssonar
er svo löng og viðamikil, að hér verður
ekki getið nema fárra atriða. Ungu
hjónin fengu húsn. i Gróðrarstööinni
og bjuggu þar þangað til að skipulag
borgarinnar þoldi ekki stöðina, þá
varð hún að þoka um set og raunar
hverfa fyrir fullt og allt. Það var alltaf
skemmtilegt, gott og gagnlegt að
koma I Gróðrarstöðina til Ragnars.
Hann gaf mörgum góð ráð og leysti
margan vanda.
Ragnar gat ekki unað við að sitja á
venjulegri skrifstofu ráðunautar.
Hann varð að hafa ráð á landi, gróöur-
mold, gróðrarstöð. Það varð þvi að
ráði, að hann flytti að Laugarvatni ár-
ið 1932. Þar gerði hann nýja gróðarstöð
á vegum Búnaðarfélagsins. Það átti
vel við, að slikur reitur væri i þessu
fjölmenna skólahverfi. Þar var greið
leið til áhrifa um aukna garðyrkju,
bæði meðal æskufólks staðarins og á
hinu viðlendasta, samfellda
landbúnaðarhéraði. Eftir 8 ár dæmdist
rétt vera af fyrirmönnum staðarins,
að gróðarstöðinni væri ofaukið þar.
Nýr skáli var i uppsiglingu fyrir for-
göngu Sambands sunnlenzkra kvenna,
Húsmæðraskóli Suðurlands, sem allir
voru sammála um að skyldi vera á
Laugarvatni. Þá fluttist Ragnar til
Borgarness til 3ja ára dvalar þar.
Þótt sumir bændur haldi þvi fram,
að ráðunautar Búnaðarfélagsins eigi
að vera búsettir viðsvegar um landið,
þá sýnir reynslan það, að slikt er mjög
óhagkvæmt. Það fannst Ragnari.
islendingaþættir