Íslendingaþættir Tímans - 07.02.1973, Blaðsíða 6

Magnús Ikkaboð Guðmundsson
frá Skörðum
l'a'ddur 20. desember 1S!)5,
Dáinu 21. nóvember 1072
Magnús var fæddur aö Hólmlátri á
Skógarströnd. Foreldrar hans voru
Hugborg Magnúsdóltir og Guðmundur
Ikkaboðsson. Magnús ólst upp á fjöl-
mennu heimili — systkinin mörg og
auk þess ávallt nokkuð af vinnufólki,
eins og þá tíðkaðist.
i þá daga er Magnús var að alast
upp, var öðruvisi um að litast i þjóðfé-
lagi okkar en nú er. Þá mátti segja. að
hér va*ri i raun og veru sama lrum-
sta'ða þjóðfélagið og verið hafði um
aldir — allt unnið með sömu frum-
sheðu verkfærunum. Það þurfti fá-
dæma elju til að hafa i sig og á, sem
kallað er.
Foreldrar Magnúsar áttu i rikum
mæli þá eðliskosti, sem nauðsynlegir
voru til að halda uppi rausnar- og
myndarheimili. Guðmundur var for-
sjáll. gætinn og hvgginn bóndi, stjórn-
samur og úrra'ðagóður.
Hugborg stórmvndarleg húsmóðir.
hly. notaleg og rausnarleg hvað allar
veitingar snerti. Við þessi skilyrði ólst
Magnús upp: Reglusemi. sparsemi,
nýtni og auðvitað mikla vinnu.
Það varð snemma Ijóst. að Magnús
mvndi verða nytur starfsmaður að
hverju sem hann gekk. kappsfullur.
áreiðanlegur og samvizkusamur við
hvert það starf. sem honum var til trú-
að.
Um og eftir aldamótin mun það hafa
verið algengt, að eldri börnin vnnu á
heimili foreldranna. án þess að heimta
kaup eða spyrja um daglaun að kvöldi.
Þetta var aldarandi. Enda stundum
fullkomin nauðsyn. ef takast átti að
framílevta fjölskyldunni og halda hóp-
inn.
Magnús mun hafa verið einn af
þeim. sem mikið lagði á sig fyrir fjöl-
skvlduna. a.m.k. framan af ævinni.
En þótt öll sveitastörf færu honum
vel úr hendi. þá er grunur minn sá. að
aðra leið hefði hann fremur kosið. en
gerast bóndi i sveit. Magnús var ein-
staklega fróðleiksfús! Ekki tel ég
nokkurn vafa á þvi. að hinn svokallaöa
menntaveg hefði hann viljað ganga, en
atvik og aðstæður höguðu þvi svo. að
sú leið reyndist ekki fær.
En þrátt fyrir það, að skólagöngu
væri eftki til að dreifa, varð Magnús
fjölfróður og allvel að sér um marga
hluti. Athyglisgáfu hafði hann i rikum
mæli —- og óþrjótandi fróðleikslöngun.
Það sannaðist á honum, sem svo
mörgum öðrum, að hún varð furðu
safarik. baðstofumenningin islenzka.
Hver bók, sem heimilinu barst, var
lesin og það vandlega og efni hennar
og innihald krufið til mergjar. Yrði
einhver svo rikur að eignast orðabók.
þotti sjálfsagt að hún gengi á milli
heimilanna. Þannig studdi hver
annan.
l’m það levti. sem Magnús óx úr
grasi. voru ýmsir andlegir straumar
að berast til landsins. má þar nefna
bindindis- og ungmennafélagshreyf-
inguna. Þessar andlegu hræringar
settu mark sitt á þjóðlifið og gripu hugi
ungra manna. Menn sáu aö hér var
nærri allt ógert. sem gera þurfti, til
þess að hægt væri að lifa menningarlifi
i landinu. Menn urðu gripnir eidmóði
og spurðu: Hvað get ég gert fyrir land-
ið mitt? ..íslandi allt" var ekki innan-
tómt orðagjálfur. heldur bláköld
alvara hugsandi manna. Magnús var
einn af þeim. sem drakk i sig hugsjón
ungmennafélagshrevfingarinnar og
reyndist henni trúr til dauðadags.
Maður af gerð Magnúsar komst
vitanlega ekki hjá þvi að inna af hönd-
um margvisleg störf fyrir sve^ sina og
samfélag. Hann var t.d. oddviti Mið-
dalahrepps um árabil.
Ég minnist þess frá unglingsárun-
um. að eitt sinn fór ég með húsbónda
minum að Nesodda, sem var sam-
komustaður sveitarinnar. Þar átti að
halda almennan hreppsfund. Meðal
þess. sem þar átti að gera var að kjósa
nýjan oddvita. Fundarstjórinn lýsti
eftir tillögum með nýjan oddvita. Þá
glumdi við i salnum. nærri eins og væri
samæfður talkór: ,,Við kjósum
Magnús i Skörðum". Mjög var þetta á
móti vilja Magnúsar, enda var hann
hlédrægur maður. Hann mótmælti
þessu kröftuglega og sagðist alls ekki
vilja taka þetta að sér. Þá man ég, að
húsbóndi minn. sem var greindur
maður. sagði við Magnús: ..Þú veizt
það. Magnús minn, að þú ert langfær-
astur að gera þetta. og þér er sómi að
þvi. að nota þinar góðu gáfur i þágu
samtelagsins. en vansæmd að vikjast
undan þessum starfa. sem þú ert
íærastur um". Svo fór að Magnús tók
þetta að sér.
Óskandi væri að við ættum marga
slika. sem svo almennrar tiltrúar nvtu
hjá samborgurum sinum. og sýndu
það i starfi sinu. að þeir væru þess
trausts verðir.
Magnús var þjóðkunnur maður fyrir
nokkrum árum. er hann las Passiu-
sálmana i útvarpiö. Hann sýndi það
svo áþreifanlega. að það er ekki sama
hvernig lesið er. Hann las með svo
innilegri tilfinningu. Hann mun hafa
liaft mikla æfingu. þvi hann hafði um
árabil lesið húslestra á heimili sinu.
Trúmál munu og hafa verið honum
hugstæð. sýndi hanii það bezt i verki
með fjárhagslegum stuðningi við Hall-
grimskirkju.
Magnús var myndarlegur maður i
sjón og bar sig vel. Honum var i blóð
borin tiguleg og virðuleg framkoma.
Merkur maður. sem þekkti Magnús.
sagði við mig nýlega: ..Hann Magnús
minnti mig á fas og framkomu þeirra.
sem vanir eru að koma fram".
Ég naut þess ævinlega að hitta
Magnús frænda minn. en þó einkum.
er við vorum tveir einir. Hann var hlé-
drægur i margmenni. Er við rædd-
umst við i einrúmi fann ég bezt. hversu
hlýr og tilfinninganæmur hann var
innst inni. Þá kom og fram eðlisþáttur
i fari hans. sem annars bar litið á. en
6
islendingaþættir