Íslendingaþættir Tímans - 19.07.1973, Blaðsíða 1

ISLENDINGAÞÆITIR
Fimmtudagur 19. júli42. tbl. 6. árg. Nr. 127 TIMANS
Björn Kristjánsson
frá Kópaskeri
Sælt er nú eftir unniö striB
unaðarsæla hvild að taka.
Kristján Jónsson.
Eitt af þvi, sem aldrei bregst, er að
hver maður deyr. Nú er hinn lands-
kunni höfðingi, Björn frá Kópaskeri,
dáinn. Hann lézt 10. þ.m. á Landakots-
spítala eftir legu þar frá þvi 19. janúar
s.l., — rænulausa lengstáf.
Björn var fæddur að Vikingavatni I
Kelduhverfi 22. febrúar 1880. Hann var
þvi orðinn 93 ára gamall, er hann
andaðist. Lifsáhugi hans hafði alltaf
verið mjög sterkur, enda var dauðinn
lengi aö slita lifsþráð hans að fullu. Hið
hrausta hjarta gafst ekki upp fyrr en
seint og um siðir.
Björn var ágætlega ættaður. For-
eldrar hans voru Kristján Kristjáns-
son bóndi á Vikingavatni og kona hans
Jónina Þórarinsdóttir bónda þar 1854-
’96, Björnssonar bónda þar 1818-’43,
Þórarinssonar bónda þar, Pálssonar
bónda þar, Arngrimssonar sýslu-
manns á Stórulaugum i Reykjadal (d.
1700) Hrólfssonar sýslumanns,
Sigurðssonar sýslumanns, Hrólfsson-
ar.
Kristján faðir Björns var sonur
Kristjáns bónda og hreppstjóra i Ær-
lækjarseli og siðar á Vikingavatni,
Arnasonar umboðsmanns Munka-
þverárjarða, er byggði Arnanes I
Kelduhverfi 1896, Þórðarsonar bónda
á Sörlastööum i Fnjóskadal 1804-’23 og
siðar á Kjarna i Eyjafirði, Pálssonar.
Ingunn Pálsdóttir frá Vikingavatni
var móðir Guðmundar föður Sveins
bónda og hreppstjóra á Hallbjarnar-
stööum á Tjörnesi. Sveinn þótti gáfu-
maður og kynsæll með afbrigöum.
Hann átti þrjá sonu, er upp komust, og
átta dætur. Björn Kristjánsson var
þriöji maður frá Ólöfu dóttur Sveins.
— Kristján Fjallaskáld var dótturson-
ur Sveins. — Jón prestur Sveinsson,
rithöfundurinn Nonni, var þriðji maö-
ur frá Sveini. — Gisli Guðmundsson al-
þingismaður er stutt frá Sveini kom-
inn.
Bjarni heitinn Benediktsson forsætis-
ráðherra var i ætt við Svein, — og svo
mætti lengi telja fram sterka ættkvisti
á þessum stofni.
Björn Kristjánsson ólst upp á ættar-
óðalinu Vikingavatni hjá foreldrum
sinum, enda framan af ævi við þann
bæ kenndur. Á Vikingavatni var fjöl-
menni, 20-30 manns, aldrei minna en
tvibýli, mikil umsvif og stórstaðarlegt.
Fagurt er þar bæði heiman og heim að
sjá.
Minnist ég þess frá æskuárum, þeg-
ar leið min lá yfir Tunguheiði i góðu
veðri og björtu, hve fjarlægðar blá-
móðan yfir hverfinu var mjúkleg og
mild, ef horft var niðuryfir það af
austurbrún heiðarinnar, en ljómi
sólarinnar geislandi á Vikingavatninu
og draumsjónarlegt þangað að lita.
Björn fór ekki i skóla i æsku. Ein-
hverrar tilsagnar naut hann á stuttu
timabili hjá alþýðufræðaranum Guð-
mundi Hjaltasyni i hópi annara ung-
linga úr nágrenninu. Lofaði hann G.H.
fyrir mannkosti og áhuga við fræðslu-
störfin. Vetrarpart var Björn hjá séra
Benedikt Kristjánssyni á Grenjaðar-
stöðum, sem var giftur Astu Þórarins-
dóttur móðursystur hans. Hjá séra
Benedikt fékkst hann aðallega við
enskunám. Enskuna hélt hann siðan
dyggilega áfram að nema á eigin spýt-
ur af bókum. Hafði með sér gögn til
þess, þegar hann stóð yfir fé á vetrum.
,,Ég var vel búinn og vanur kalsanum.
Þaö var vel hægt að sitja undir vörðu-
broti með bók”, sagði hann einhvern-
tima við blaðamann.
Haijn varö fljótlega svo læs á enska
tungu með þessum námshætti að til af-
reka var talið. Norðurlandamálin
lærði hann að lesa með svipuðum
hætti. Námsþorstinn var brennandi.
Athafnaákafinn við það, sem hann tók
sér fyrir hendur, strax linnulaus.
Allvel stóö Björn að vigi til að fá
bókakost til afnota. Naut hann m.a.
sem fleiri góðs af Bókasafni S.-Þing-
eyinga i höndum Benedikts frá Auðn-
um. Sjálfur byrjaði hann snemma að
kaupa bækur, og átti að lokum mjög