Íslendingaþættir Tímans - 22.08.1973, Blaðsíða 1

ÍSLENDINGAÞÆTTIR
Miðvikudagur 22. ágúst48. tbl. 6. árg. Nr. 133. TIIVIANS
Salome Kristjánsdóttir
frá Sveinsstöðum í Dalasýslu
KVÆÐI Guðmundar á Sandi, „Ekkjan við ána” er hetjukvæði um konu, sem
haslaði sér völl á heimili sinu og lagði dugnað sinn, djarfhug og kærleika i að
koma börnunum sínum 10 til manns við hin erfiöustu skilyrði. Um þennan þátt i
lifi þessarar hljóðlátu hetju islenzkrar alþýðu segir skáldið frá Sandi m .a. þetta i
áðurnefndu kvæði:
,,Er börnin voru i ómegð hún bjó við marga þraut,
hjá börnunum i ellinni þess hún aftur naut,
hún kenndi þeim að lesa og kemba, prjóna og spinna,
hún kenndi þeim fyrst að tala og svo að ganga og vinna.
Er búið var að lesa, hún bar þeim kvöldverðinn
og breiddi siðan ofan á litla hópinn sinn,
á versin sin þau minnti og vermdi kalda fætur,
en vakti sjálf og prjónaði fram á miðjar nætur.”
Þetta rismikla rammislenzka kvæði
Guðmundar skálds frá Sandi kom mér
i hug, er ég settist niður til að minnast
annarrar merkiskonu, frú Salome
Kristjánsdóttur, frá Sveinsstöðum.
hennar, sem leysti hliöstætt hlutverk
af hendi með mikilli prýði og fórnfúsu
hetjustarfi og naut þess, eins og
„Ekkjan við ána”, hjá börnum sinum
og öðrum afkomendum i rikum mæli i
ellinni. Salome lézt i Borgarsjúkra-
húsinu i Reykjavik 29. júli s.l. á 83.
aldursári.
Salome Kristjánsdóttir var fædd að
Breiðabólstað á Fellsströnd, 10. marz
1891, næstelzt af 12 börnum þeirra
Kristjáns Þórðarsonar bónda þar og
konu hans Sigurbjargar Jónsdóttur.
Breiðabólstaöur hefur verið i eign og
setinn i sömu ætt frá þvi snemma á 18.
öld. og alltaf gengiö i beinan karllegg.
Tiu af börnum Sigurbjargar og
Kristjáns á Breiðabólstað náðu full-
orðinsaldri, en af þeim dóu tvö á
námsárum sinum, Friðjón i guðfræði-
námi við Háskólann og Jófriður við
nám i Kennaraskólanum. Fimm
bræðra frú Salome eru enn á lifi. Oli
voru þessi Breiðabólstaðs-systkini
manndóms- og myndarfólk.
Salome ólst upp hjá foreldrum sin-
um við venjuleg sveitarstörf og var
þegar á unga aldri glæsileg kona, há,
grönn og beinvaxin, með liprar og létt-
ar hreyfingar. Salome giftist áriö 1917
Sveini Hallgrimssyni frá Túngarði á
Fellsströnd. Þau hófu þegar búskap að
Köldukinn á Fellsströnd, en urðu á
næstu árum að flytjast á milli bæja þar
I grennd, þar sem fjárhagur þeirra
leyfði þeim ekki að eignast jarðnæöi,
enda lá það ekki á lausu á þeim árum.
Arið 1922 fluttust þau að Dagverðar-
nesseli i Klofningshreppi, sem að visu
var litil jörð, en þar bjuggu þau næstu
10 árin. Bættu þau þá jörð mikið, svo
sem kostur var á i þá daga. Á þeim ár-
um batnaði hagur þeirra, enda bæði
dugleg og samhent.
Árið 1932 eignast þau svo
mikinn hluta af jörðinni Kvenhól i
sömu sveit. Það var meiri og betri
jörð, grasgefin og að öllu leyti hægt til
búskapar. Hagur þeirra hélt áfram að
batna svo þau náðu eignarhaldi á
jörðinni allri. A árunum 1935 og 36
,byggðu þau nýbýlið Sveinsstaöi úr
landi Kvenhóls. Þar voru öll hús byggð
i upphafi, ibúðarhús með steinsteypt-
um kjallara, en annars timburhús, en
útihús flest eða öll úr steinsteypu. Var
slikur myndarskapur yfir þessum
framkvæmdum öllum, að þaö var með
þvi sem bezt gerðist þar um slóðir á
þeim tima. Eru öll þessi hús i notkun
enn þann dag i dag.
A þeim 19 árum, sem liðin voru frá
giftingu þeirra Salome og Sveins höfðu
þau eignazt 10 börn, er öll voru á lifi, á
aldrinum 18 ára elzt og það yngsta á
öðru ári. Eitt af þeim, næst elzti
sonurinn, Gestur, hafði alizt upp
annars staðar frá 2ja ára aldri. Af
þessum barnahópi voru haustið 1936
fjögur komin yfir fermingu. Ekki þarf
löngum tima að eyða i þá hugsun, aö
frá sjónarmiði f jölskyldunnar á
Sveinsstöðum voru þá, þrátt fyrir
miklar skuldir, erfiöustu árin að baki.